To, co jest piękne i ciekawe w ludziach, to przede wszystkim ich różnorodność. Każdy z nas kształtuje się jako jednostka. Mamy własne poglądy, zachowania i doświadczenia, dzięki którym stale rozwijamy swoją osobowość. Ten proces rozpoczyna się już we wczesnym dzieciństwie, dlatego psychologowie często podkreślają istotność wpływu okresu dorastania na całe nasze życie. Rodzice i otoczenie, w którym przebywamy i poznajemy świat, mogą wnieść do niego zarówno pozytywne, jak i negatywne aspekty, jednak bez wątpienia mają wpływ na to, jak będziemy postrzegać siebie i innych w przyszłości.
Co wpływa na rozwój dziecka?
Bardzo ważne jest, aby rodzice pamiętali o tym, że ich pociechy budują niezależną osobowość, która kiedyś będzie miała swoje pasje, marzenia i pragnienia. Prawdziwym wyzwaniem dla rodzica jest zrozumienie, że dzieci różnią się od siebie na wielu płaszczyznach.
- U niektórych dostrzegamy, że np. szybciej zaczynają mówić, niektóre z kolei przekierowują swoją uwagę na inne aktywności, które wzbudzają w nich zainteresowanie. Krótko mówiąc, każde rozwija się we własnym tempie. Jeśli nasze dzieci rozwijają się prawidłowo, to doceńmy fakt, że te różnice świadczą o ich unikalności, niepowtarzalności - tłumaczy psycholog Jessica Kmieć.
Dlaczego rodzice porównują swoje dzieci?
Dlaczego rodzicom zdarza się porównywać swoje dzieci? Czy mogą robić to nieświadomie? Według psycholog Jessiki Kmieć powodem tego typu zachowań może być chęć zmobilizowania dziecka do podjęcia większego wysiłku, pewnych zachowań, czynności, rozwinięcie jakiś unikalnych cech, które są postrzegane przez rodziców jako umiejętności przydatne w przyszłości. Chcą sprawić, że ich pociecha stanie się pewniejsza siebie, a ewentualna zmiana korzystnie wpłynie również na ich życie.
Warto zdać sobie sprawę, że takie działania mogą przynieść skutki odwrotne do tych, które sobie wyobrażamy. - Notoryczne porównywanie dzieci może doprowadzić do tego, że wykształci się u niego myśl, że zostało odrzucone. Może być także przyczyną pojawienia się przekonania, że musi coś udowodnić, aby na akceptację, czy miłość zasłużyć. Porównywane dziecko będzie budować swoje poczucie własnej wartości na osiąganych sukcesach, a porażka będzie tę samoocenę obniżać - zauważa specjalistka.
Skutki porównywania rodzeństwa
Porównywanie dzieci może wpłynąć również negatywnie na same relacje między rodzeństwem. - Niewykluczone, że nie będzie dostrzegać osiąganych przez siebie sukcesów, myśląc o nich, że „właściwie to nic wielkiego, i tak są osoby, które są znacznie "lepsze”. Tego typu porównania między rodzeństwem z pewnością mogą być przyczyną pojawienia się między nimi konfliktu lub rywalizacji, a to z kolei utrudnia zacieśnianie między nimi relacji - ostrzega.
Jak rodzic może zareagować, gdy zauważy, że relacja między rodzeństwem ulega pogorszeniu? - Jeśli zauważamy konflikt między rodzeństwem, to pamiętajmy o tym, że to zachowanie pełni jakąś funkcję, a dziecko w ten sposób próbuje nam coś przekazać. Jeśli jako rodzice zauważamy, że ma łagodny przebieg, możemy pozwolić rodzeństwu rozwiązać go we własnym zakresie, natomiast jeśli zauważamy, że jest on coraz bardziej nasilony, to jest to moment na naszą reakcję. Przeznaczajmy czas osobno dla każdego dziecka. Kiedy dziecko czuje z naszej strony uwagę, to pozwala to na tworzenie bliskiej relacji z bratem, czy siostrą, ponieważ ma poczucie, że jest dla nas tak samo ważne. Uczmy nasze dzieci stawiania granic - tłumaczy psycholog.
- Wyjaśniajmy i omawiajmy z nimi nasze granice związane z fizycznością, zachowaniami, czy też emocjami. Dzięki temu, że będziemy reagować na konflikty między nimi, nauczymy ich, gdzie te granice się znajdują. Jeśli spędzamy wspólnie czas np. grając w gry, to pozwólmy dzieciom tworzyć jedną drużynę, taka rywalizacja między rodzicami a dziećmi może zacieśnić między nimi relację. W sytuacji, gdy konflikt już się pojawił zapytajmy dzieci, co wywołało ich złość, zdenerwowanie, nauczmy dzieci rozmawiać otwarcie o swoich emocjach, pozwólmy każdej ze stron na wypowiedzenie swojego zdania, swoich uczuć odnośnie sytuacji, która się wydarzyła, ponieważ dzięki temu mogą pielęgnować w sobie empatię i lepiej zrozumieć perspektywę rodzeństwa - podkreśla specjalistka.
Porównywanie dzieci przez jednego z rodziców
Co zrobić w sytuacji, gdy jeden z rodziców porównuje swoje dzieci, a drugi to zauważa i mu to nie odpowiada? Jak tłumaczy specjalistka warto przeprowadzić szczerą i otwartą rozmowę. - Przypomnijmy mu, że to naturalne, że dzieci się różnią między sobą, że te różnice indywidualne, które pomiędzy nimi zauważalne nie powinny być powodem do przejawiania wobec nich braku akceptacji. Dodajmy, że dzieci rozwijają się we właściwym sobie tempie i zamiast dokonywać porównań, które mogą być dla nich krzywdzące, dajmy im prawo i przestrzeń do tego, by mogły wyrażać siebie - podkreśla.
Jak przestać faworyzować jedno z dzieci?
Jak rodzic może zmienić swoje zachowanie, aby uniknąć w przyszłości faworyzowania jednej ze swoich pociech? - W sytuacji gdy dostrzeżemy u siebie tego typu zachowania, zadajmy sobie pytanie, dlaczego to czyniliśmy. Być może wtedy zdamy sobie sprawę, że naszą intencją była chęć rozwinięcia u dziecka, zachowań, czy umiejętności, które są zgodne z naszym systemem wartości. Zastanówmy się również, czy nasze komunikaty kierowane do dzieci nie są zdominowane przez społeczne oczekiwania i swoim przykładem pokazujmy dziecku, że nawet jeśli popełniamy błędy, to są one nieodzownym elementem naszego funkcjonowania, jednak ważne jest to co z tym dalej poczniemy - radzi psycholog.
- Dostrzegajmy mocne strony dziecka i dajmy mu przestrzeń do tego, by eksplorowało świat, który spotyka się z jego zainteresowaniami - tłumaczy. - Dodatkowo, udzielajmy dziecku informacji, aby zachęcić je do podejmowania czynności, np. „To, czego dziś uczysz się podczas lekcji matematyki, przyda Ci się w przyszłości w wielu dziedzinach życia”. Mówmy dziecku o tym, jak czujemy się w danej sytuacji, np. „Czuję spokój, kiedy wiem, że przygotowujesz się do klasówki, ponieważ to pozwoli Ci napisać sprawdzian - opowiada.
- Pokażmy dziecku, jaki jest cel wysiłku, do którego chcemy je zachęcić, a jeśli zauważamy, że jedno z rodzeństwa np. sprząta swój pokój, drugie z kolei nie, to zapytajmy je, z jakiego powodu nie chce tego robić, pokażmy mu cel tego działania, wytłumaczmy, z czego wynika nasza prośba i przedstawmy oczekiwania, zamiast konstruować komunikaty w stylu „Zobacz jak Twój brat/siostra pięknie sprząta mieszkanie, bierz z niego/niej przykład - podsumowuje psycholog Jessica Kmieć.
Jesteśmy serwisem kobiecym i tworzymy dla Was treści związane ze stylem życia. Pamiętamy jednak o sytuacji w Ukrainie. Chcesz pomóc? Sprawdź, co możesz zrobić. Pomoc. Informacje. Porady.
Zobacz także:
- Syndrom oszusta dotyka każdego, niezależnie od płci. "Mężczyzna z powodu ego się nie przyzna"
- Czym jest behawioryzm? Poznaj najważniejsze założenia i techniki
- Czym są stereotypy i jakie pełnią funkcje?
Autor: Aleksandra Matczuk
Źródło zdjęcia głównego: Tetra Images/Getty Images