Co to jest DTP?
Nazwa szczepionki DTP pochodzi od łacińskich nazw chorób, przed którymi chroni: diphtheria (błonica), tetanus (tężec), pertussis (krztusiec). Stąd też jej zwyczajowe określenie: Di-Te-Per.
Szczepionka na błonicę, tężec i krztusiec nie bez powodu podawana jest już w pierwszych tygodniach życia dziecka. Wszystkie te choroby są niebezpieczne dla noworodków, szczególnie tężec, który jeszcze do niedawna odpowiadał za większą część zgonów u niemowląt. Niski poziom zachorowalności na te choroby wynika przede wszystkim z obowiązkowych szczepień.
Szczepionka DTP jest szczepionką trójwalentną, a więc uodparnia jednocześnie na trzy różne typy patogenów. Podaje się ją w 4 dawkach podstawowych i 3 dawkach przypominających. Szczepionka składa się z następujących substancji czynnych:
- toksoidu tężcowego;
- toksoidu błoniczego;
- zawiesiny zabitego, niezakaźnego szczepu krztuśca.
Wszystkie odmiany szczepionki DTP uznawane są za bardzo efektywne. Gwarantują właściwie stuprocentową ochronę przed błonicą i tężcem. Ochrona przed pałeczkami krztuśca utrzymuje się natomiast na poziomie 90 proc. Szczepionka podawana jest podskórnie lub domięśniowo, nigdy donaczyniowo.
Zobacz wideo: Szczepienia przeciwko COVID-19. Czy konieczna będzie trzecia dawka?
Szczepionka: błonica, tężec, krztusiec i coś jeszcze?
Szczepionka DTP występuje w dwóch odmianach i tylko jedna z nich jest refundowana przez NFZ:
- DtwP – zawierająca całe, zabite bakterie krztuśca (szczepionka bezpłatna);
- DtaP – zawierająca tylko oczyszczone białka bakterii krztuśca (szczepionka refundowana jedynie dla dzieci z zaburzeniami neurologicznymi, w innych przypadkach płatna).
Istnieją również szczepionki DT, czyli niezawierające pałeczek krztuśca. Są przeznaczone dla osób, które tę chorobę już przeszły, oraz dla tych, u których występują silne reakcje poszczepienne. Uwagę zwraca również szczepionka przypominająca, bezkomórkowa (także przeciw polio; popularny Boostrix). Zaleca się ją osobom, które np. ze względu na charakter pracy są narażone na częstszy kontakt z wirusami i powinny zwiększyć swoją odporność immunologiczną.
W ramach nowoczesnych skojarzonych szczepionek często łączy się DTP z innymi antygenami:
- czterowalentna szczepionka DTaP-IPV (4w1) – przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi i poliomyelitis;
- pięciowalentna szczepionka DTaP-IPV+Hib (5w1) – przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis i Haemophilus influenzae typu B;
- sześciowalentna szczepionka DTaP-IPV+Hib+HBV (6w1) – przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, Haemophilus influenzae typu B i wirusowemu zapaleniu wątroby typu B.
Kalendarz szczepień przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi
Szczepionkę przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi, zgodnie z kalendarzem Programu Szczepień Ochronnych, podaje się w 4 dawkach i 3 dawkach przypominających. Przyjmowanie szczepionki jest rozłożone w dłuższym okresie, bo od 7. tygodnia do 19. roku życia:
- w 7. tygodniu życia – pierwsza dawka szczepionki (DTwP);
- w 3. do 4. miesiąca życia – druga dawka szczepionki;
- w 5. do 6. miesiąca życia – trzecia dawka szczepionki;
- w 16. do 18. miesiąca życia – czwarta dawka szczepionki;
- w 6. roku życia – pierwsza dawka przypominająca (DTaP);
- w 14. roku życia – druga dawka przypominająca (Tdap);
- w 19. roku życia – trzecia dawka przypominająca (Td).
Skutki uboczne szczepionki przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi
Powikłania po szczepionce na błonicę, tężec, krztusiec i polio (ewentualnie) związane są przede wszystkim z działaniem pełnokomórkowych składników krztuśca. Wykazują one bowiem dużą reaktywność immunologiczną. Z tego też powodu w niektórych szczepionkach skojarzonych (np. DTP z polio) zastosowano bezkomórkową odmianę antygenu krztuśca, która jest znacznie lepiej tolerowana przez organizm dziecka. Niestety, w większości przypadków szczepionki te są pełnopłatne.
Skutki uboczne szczepionki przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi mogą przyjmować postać niepożądanych odczynów poszczepiennych (NOP), które obejmują bolesność w miejscu podania szczepionki, zaczerwienienie, obrzęk. Ewentualnie mogą wystąpić takie objawy, jak gorsze samopoczucie, markotność, senność, podwyższona temperatura, brak apetytu i pragnienia, wymioty i biegunka. Pojawiają się one do 48 godzin po szczepieniu i z reguły ustępują samoistnie.
Szczepienie DTP – powikłania
Szczepionka DTP może jednak spowodować dużo poważniejsze skutki uboczne, takie jak:
- powiększenie węzłów chłonnych;
- nieżyt górnych dróg oddechowych;
- bezdech;
- porażenie splotu barkowego, niedowład;
- ograniczenie ruchomości;
- szczękościsk;
- przeczulica;
- obniżenie napięcia mięśniowego;
- zmniejszona wrażliwość na bodźce.
W każdym z tych przypadków należy natychmiast skonsultować się z lekarzem. Winę za te powikłania najprawdopodobniej ponosi antygen krztuśca, zatem to do lekarza należy decyzja, jaką formę szczepionki podawać dalej.
Zobacz także:
- Osutka – przyczyny i rodzaje. W jakiej postaci występuje?
- Kiedy szczepienia dzieci poniżej 12 lat? Wiceminister zdrowia podaje realny termin
- Trzecia dawka szczepionki przeciw COVID-19 dla osób powyżej 18. roku życia. Stanowisko Ministerstwa Zdrowia
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Westend61/Getty Images