"Kazałam synowi palić, aż zwymiotuje". Eksperci ostro reagują na pomysły rodziców

dzieci, papierosy, chłopcy
"Moje dziecko pali papierosy". Co robić?
Źródło: BananaStock/Getty Images
"Moje dziecko pali papierosy. Co robić?". Temat palenia wśród dzieci i młodzieży budzi równie wiele emocji, co sugerowane przez rodziców metody rzucania niezdrowego nałogu. W rozmowie z dziendobry.tvn.pl eksperci zdradzili, które sposoby już dawno odeszły do lamusa, a które warte są wypróbowania. 

Szkolny dzwonek rozbrzmiewa, sygnalizując przerwę. Dzieci wybiegają z klasy i pędzą za róg szkoły. Rozglądają się nerwowo, czy przypadkiem nie idzie za nimi nauczyciel. Kiedy "teren jest czysty", sięgają do kieszeni, wyciągają papierosy i zapalniczkę.

"To krótka przerwa. Dawaj jednego na dwóch" - rzuca jeden z uczniów, a drugi zgadza się skinieniem głowy. Wokół nich zebrała się już niemała grupa. Wszyscy wyszli w tym samym celu. Co robić, kiedy dowiadujemy się, że nasze dziecko pali papierosy? Jakie metody rzucania palenia dadzą pozytywny skutek wśród dzieci i młodzieży? Na te pytania odpowiadają eksperci - terapeuta uzależnień Robert Rutkowski i psycholożka dziecięca, Sylwia Królikowska.

"Moje dziecko pali papierosy. Jak mogę mu pomóc?"

Aleksandra Głowińska, dziendobry.tvn.pl: Dzieci wybiegają z klasy i kierują się za szkołę, żeby zapalić papierosa. Jak można temu zapobiec? Robert Rutkowski, terapeuta uzależnień: Jeśli nie chcemy, żeby dzieci paliły papierosy na terenie szkoły, powinien być zakaz palenia obowiązujący wszystkich, także nauczycieli. Czasem, co wiem z praktyki, nauczyciele omijają ten zakaz i wychodzą zapalić np. na przystanek autobusowy, gdzie palą razem z uczniami. To jest katastrofa. W szkołach powinno się wprowadzać programy mentoringowe, czyli tzw. korektę rówieśniczą. Wtedy grupa szkolnych liderów mentalnych, czyli np. najlepsi sportowcy, najlepsi uczniowie, mogliby przeprowadzać rozmowy korekcyjne. Nie pedagog, nie psycholog, a rówieśnicy.   Co możemy zrobić, kiedy zauważymy, że dziecko uzależniło się od papierosów? Wtedy na działania zapobiegawcze i profilaktyczne jest zwykle za późno, potrzebne są działania interwencyjne. A skoro są potrzebne, to znaczy, że nie zostały spełnione pewne warunki wcześniej - takie, które są niezbędne, by dziecko było kompetentne do podejmowania odpowiednich wyborów. Trzeba się zastanowić na samym początku analizy zjawiska, dlaczego dziecko sięga po papierosy.

A dlaczego sięga? Odpowiedź jest prosta. Z tych samych powodów, co dorośli. Nie ma innego powodu. Wszystkie przyczyny sięgania przez dzieci po środki psychoaktywne legalne lub nie są takie same: poprawa samopoczucia, poprawa nastroju. Jeśli ktoś chce poprawić sobie nastrój, musimy założyć, że jego samopoczucie jest niezadowalające. Trudno oczekiwać od nastolatka, że będzie szczęśliwy, kiedy mierzy się z rzeczywistością, z którą jego rodzice często nie mogą sobie poradzić. O co powinniśmy zadbać, żeby nasze dziecko nie interesowało się papierosami? Muszą zostać spełnione trzy warunki. Wiedza, czyli odpowiednia edukacja w temacie nałogów i szkodliwości papierosów. Przykład, czyli wzorzec, który idzie z góry i kompetencje osobnicze, na które składa się wiele czynników. Są one konsekwencjami nieprawidłowości w procesie wychowawczym, czyli wszystkie błędy, jakie rodzice popełniają w relacjach ze swoimi dziećmi. Te trzy elementy są najistotniejsze. Syndrom owocu zakazanego jest bardzo silnym bodźcem, natomiast jest on często przeważony przez strach przed zrobieniem rzeczy niebezpiecznej. Za mało jest mówienia w profilaktyce o słabości człowieka, który sięga po papierosy, a za dużo o możliwych konsekwencjach zdrowotnych. Za mało się ośmiesza palenie papierosów, a za bardzo kładzie się nacisk na elementy medyczne, które oczywiście mają znaczenie. Jest nawet 90 proc. prawdopodobieństwa, że dziecko, które ma w domu papierosy, bo rodzice palą, też zostanie palaczem. Więc jak powinna wyglądać rozmowa o uzależnieniu? Za dużo mówi się o uzależnieniu w ogóle i słowo "uzależnienie" wyrządza wiele szkód. Żadna z osób, która próbuje np. palenia papierosów, nie planuje uzależnienia. Próbują ograniczać swoje zachowania destrukcyjne, które nie wykroczą poza ramę uzależnienia, dlatego nikt, kto się uzależnił, nie chciał tego zrobić. Eksponowanie uzależnienia jest błędne, ponieważ nie trzeba się uzależnić, żeby ponosić szkody neurobiologiczne. Nikotyna jest środkiem neurotoksycznym, który negatywnie wpływa na korę przedczołową. I o wszystkich skutkach ubocznych można byłoby zrobić cały wykład. Trzeba powiedzieć jedno: osoby, które palą w tak młodym wieku, świadomie ograniczają swój potencjał twórczy i możliwości osiągania sukcesów życiowych. Palacze wystawiają się na ostracyzm społeczny - po pierwsze brzydko pachną, po drugie jest to dowód na słabość charakteru i dysfunkcji emocjonalnej. Ktoś, kto świadomie decyduje się na palenie, znając tego konsekwencje, pokazuje swoją niemoc. Krótko mówiąc: palenie papierosów jest obciachem. I to słowo obciach powinno być wśród młodych ludzi eksponowane.

(Nie)paląca rocznica
Mija 11 od wprowadzenia zakazu palenia w miejscach publicznych
Źródło: Dzień Dobry TVN

Czego nie wiemy, a powinniśmy wiedzieć o nikotynie? W mojej ocenie zbyt mało jest eksponowane to, że nikotyna osłabia funkcje biologiczne, smak, ostrość widzenia, potencję. Libido spada u palaczy tytoniu. Każdy, kto pali papierosy, po prostu krzyczy światu, że jest niedorobiony, że jest człowiekiem uszkodzonym, wymagającym pomocy psychologicznej. Na uczelniach amerykańskich adeptów aplikującym na wydział psychologii wykonuje się testy na obecność nikotyny. I jeśli palą, nie zostają przyjęci.   Metody nakłaniania dzieci do rzucenia palenia są różne. Wciąż wśród rodziców funkcjonuje przekonanie, że najlepszym sposobem jest doprowadzenie do zatrucia nikotyną. "Kazałam mu palić, aż zwymiotuje, żeby obrzydzić mu papierosy". Idąc tym tropem, moglibyśmy skopać dziecko, skatować i liczyć na to, że nie będzie w przyszłości chciało używać przemocy. To nie jest żadna metoda, tylko kompletna indolencja i potworny deficyt po stronie ludzi dorosłych, którzy wpadają na takie pomysły. Tu trzeba wykazać się minimalną ilością wiedzy. Jeśli wystawiamy dziecko na działanie tej substancji, może dojść do uszkodzenia mózgu. Pomysł jest kompletnie irracjonalny.

Inna z mam podpowiada, żeby dziecku pozwolić na palenie. "Wychodzę z założenia, że skoro zakazany owoc smakuje najlepiej, to najlepiej będzie nie zabraniać dziecku palić. Zamiast się chować po krzakach, niech pali w domu. Szybko mu się znudzi". To jest taka bzdura, że nawet nie wiem, co powiedzieć. To równie dobrze można byłoby postąpić tak samo z heroiną czy alkoholem. To jest absurd. Człowiek na pewnym etapie życia powinien doświadczać nakazów i zakazów, szczególnie w tym okresie adolescencji, kiedy mózg się kształtuje. A skoro mózg się dopiero kształtuje, to jest cenna informacja o tym, że taki mózg nie jest jeszcze zdolny do podejmowania samodzielnych decyzji i racjonalnych wyborów. Dlatego nakazy i zakazy mają głęboki sens, szczególnie jeśli chodzi o dostępność środków psychoaktywnych.

A skoro już jesteśmy przy dostępności. Jeden z rodziców zaproponował takie rozwiązanie, żeby zabierać dziecku kieszonkowe, skoro jego ciężko zarobione pieniądze wydaje na papierosy. Każda metoda, która ma służyć utrudnieniu pielęgnowania zgubnego nałogu, jest dobra. Szczególnie nałogu, który prowadzi do śmierci. 7 milionów ludzi na całym świecie każdego roku umiera z powodu palenia papierosów. Musimy zmienić nazewnictwo. Nadal traktujemy, o zgrozo, nikotynę jako coś niewinnego, coś o małym spektrum działania. Bagatelizujemy działanie nikotyny. Chcę, żeby głośno i wyraźnie wybrzmiało, ze nikotyna jest legalnym, ciężkim narkotykiem. Bez tej świadomości nic nie da się zrobić.

Kolejne dwie, według mnie najciekawsze metody: wypracowanie na temat szkodliwości papierosów na podstawie źródeł z Internetu i wolontariat na onkologii. Mogą przynieść pozytywny skutek? Te metody podobają mi się zdecydowanie bardziej niż poprzednie. To trochę terapia szokowa, ale dobrym pomysłem byłaby wycieczka szkolna do centrum onkologii, żeby zobaczyć, na czym polega obturacyjna choroba płuc, choroby nowotworowe. Ten sposób może nie dać rezultatu od razu, ale na pewno skłoni do myślenia. 

Dlaczego dzieci palą? Psycholog wyjaśnia

Postanowiliśmy zapytać także psycholożkę, Sylwię Królikowską, dlaczego palenie jest tak atrakcyjne dla dzieci i jak rodzic powinien reagować, a przede wszystkim przeciwdziałać.

Aleksandra Głowińska, dzieńdobry.tvn.pl: Z czego wynika atrakcyjność palenia w oczach dzieci?

Sylwia Królikowska, psycholożka dziecięca: Z buntu. Młody człowiek musi się buntować, ponieważ kształtuje swoją tożsamość. Gdyby się nie buntował, byłoby to niepokojące. Tylko nam, rodzicom, ten bunt jest nie na rękę. Bo my byśmy chcieli, żeby oni się buntowali tak, jak my byśmy chcieli, żeby oni się buntowali, a oni się buntują po swojemu. Przede wszystkim to pokazanie, że "jestem dorosły". To często presja grupy powoduje zainteresowanie papierosami, a dla młodego człowieka autorytetem będzie kolega, a nie rodzic. I to jest duże wyzwanie dla nas. Szczególnie kiedy dziecko jest w towarzystwie, które pali i jest to społecznie akceptowane, to my, jako rodzice, mamy na to niestety mały wpływ.

Jak wytłumaczyć dziecku, że dzięki paleniu nie stanie się bardziej "dorosłe" i że to wcale "nie jest cool"?

Trzeba pamiętać jedną rzecz: młodzież nie myśli o konsekwencjach, szczególnie takich, które mogą mieć miejsce w dalekiej przyszłości. Dla dziecka czy nastolatka wizja emerytury to jest jakiś kosmos. Podobnie jest z wizją chorób czy śmierci. Oni myślą, że są niepokonani, nieśmiertelni. Dziecku trudno jest wyobrazić sobie te konsekwencje. Lepiej jest mu je pokazać. Na przykład odwiedzając osobę z nowotworem płuc. Wtedy dziecku będzie łatwiej zrozumieć, że to nie jest czcze gadanie, tylko, że te konsekwencje w życiu wydarzają się naprawdę.

Gdzie szukać argumentów, które mogą trafić do dziecka?

Jeśli mamy np. córkę, która dba o wygląd, możemy jej powiedzieć, że cera zrobi się nieładna, że oddech będzie nieświeży, że paznokcie zrobią się żółte. Natomiast w przypadku chłopca, mogę podać przykład ze swojego domu. Mam syna, który jest w wieku nastoletnim. Dwa argumenty, które do niego przemówiły to wzrost - nikotyna hamuje wzrost, co jest udowodnione badaniami. A drugi argument, o ile dziecko jest już w wieku, w którym rozmawiamy o seksie - trzeba jasno powiedzieć, jaki jest wpływ palenia papierosów na potencję. Dla młodych ludzi to może być ważne.

A co z metodą: pal, aż będzie ci niedobrze i odechce się papierosów?

To jest tzw. warunkowanie awersyjne. Kiedyś była to popularna metoda. Dzisiaj wiemy, że działa to w krótkiej perspektywie i może powodować u dziecka reaktancję, czyli opór. "A ja ci właśnie udowodnię, że mimo tego, że się porzygam, będę dalej palił". To jest metoda przemocowa. Trzeba to powiedzieć głośno, jeśli ja zmuszam swoje dziecko do tego, żeby się zatruło nikotyną, to ja stosuję wobec niego przemoc. Ja nie polecam tej metody, ale zaproponuję inne rozwiązanie. Dzieci palą, by rozładować napięcie. Należy więc zapewnić mu możliwość innego rozładowania napięcia niż palenie. Możemy razem ćwiczyć, chodzić na basen czy na spacery.

Zobacz także:

Autor: Aleksandra Głowińska

Źródło zdjęcia głównego: BananaStock/Getty Images

podziel się:

Pozostałe wiadomości

Jakub Tolak czeka na poważną operację. "Doszedłem do momentu, w którym trzeba podjąć decyzję"

Jakub Tolak czeka na poważną operację. "Doszedłem do momentu, w którym trzeba podjąć decyzję"

Brytyjska prasa: Księżna Kate przyłapana na zakupach. Zwrócono uwagę na jej wygląd

Brytyjska prasa: Księżna Kate przyłapana na zakupach. Zwrócono uwagę na jej wygląd

Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą. "Zaczęłyśmy z czystą kartą"

Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą. "Zaczęłyśmy z czystą kartą"

Mieszka z 50-letnim synem: "Nie chce od mamy odejść"

Mieszka z 50-letnim synem: "Nie chce od mamy odejść"

Czy można wydłużyć działanie botoksu? Posłuchaj, co na ten temat mówi specjalista

Czy można wydłużyć działanie botoksu? Posłuchaj, co na ten temat mówi specjalista

Jak wychować dzieci w dobie ekranów? "Uważajmy, żeby nie przesadzić"

Jak wychować dzieci w dobie ekranów? "Uważajmy, żeby nie przesadzić"

Niepokojący stan psychiczny nastolatków. Dove i MŁODE GŁOWY łączą siły
Materiał promocyjny

Niepokojący stan psychiczny nastolatków. Dove i MŁODE GŁOWY łączą siły

Iga Świątek spotkała się z gwiazdą filmu "Diuna"

Iga Świątek spotkała się z gwiazdą filmu "Diuna"

Jaśminowy, brązowy czy biały? Ryż na wiele pysznych sposobów według Grzegorza Zawieruchy
Materiał promocyjny

Jaśminowy, brązowy czy biały? Ryż na wiele pysznych sposobów według Grzegorza Zawieruchy

Marcin Prokop założył alkogogle i przeszedł test

Marcin Prokop założył alkogogle i przeszedł test

Manicure Hailey Bieber to hit tej wiosny

Manicure Hailey Bieber to hit tej wiosny

Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

Królowa kuchni staropolskiej w nowej odsłonie. Poznaj przepisy Darii Ładochy na dania z perliczką
Materiał promocyjny

Królowa kuchni staropolskiej w nowej odsłonie. Poznaj przepisy Darii Ładochy na dania z perliczką

Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

Zielone miejsca pracy czekają na górników. "Kwalifikacje są bardzo podobne"
Materiał promocyjny

Zielone miejsca pracy czekają na górników. "Kwalifikacje są bardzo podobne"

"Sposób na wnętrze". Kasia Jaroszyńska i eksperci z Leroy Merlin spełnili marzenie 7-letniej Rozalii
Materiał promocyjny

"Sposób na wnętrze". Kasia Jaroszyńska i eksperci z Leroy Merlin spełnili marzenie 7-letniej Rozalii

Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

Wielkanoc z nutką nowoczesności. Przepisy Mariety Mareckiej na nietuzinkowe dania świąteczne
Materiał promocyjny

Wielkanoc z nutką nowoczesności. Przepisy Mariety Mareckiej na nietuzinkowe dania świąteczne

Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

Samotność osób starszych. Jak wspierać na co dzień seniorów?
Materiał promocyjny

Samotność osób starszych. Jak wspierać na co dzień seniorów?

Toksyczna odzież - jakich materiałów unikać? "Po jakimś czasie dowiadujemy się, że mamy nowotwór"

Toksyczna odzież - jakich materiałów unikać? "Po jakimś czasie dowiadujemy się, że mamy nowotwór"

Ruszyła 8. edycja konkursu POLSKI PACJENT W AVÈNE. Do wygrania wyjazd do Centrum Hydroterapii w Avène we Francji oraz emolienty XERACALM A.D
Materiał promocyjny

Ruszyła 8. edycja konkursu POLSKI PACJENT W AVÈNE. Do wygrania wyjazd do Centrum Hydroterapii w Avène we Francji oraz emolienty XERACALM A.D

Piotr Adamczyk wspiera żonę w przewlekłej chorobie

Piotr Adamczyk wspiera żonę w przewlekłej chorobie

Wyniki najnowszego rankingu najsmaczniejszych deserów. Polskie ciasto na pierwszym miejscu

Wyniki najnowszego rankingu najsmaczniejszych deserów. Polskie ciasto na pierwszym miejscu

Alkohol przyczynia się do występowania aż 200 chorób. Jakich?

Alkohol przyczynia się do występowania aż 200 chorób. Jakich?

Domowy street food, czyli kulinarna podróż bez biletu. Poznaj przepisy Szymona Czerwińskiego
Materiał promocyjny

Domowy street food, czyli kulinarna podróż bez biletu. Poznaj przepisy Szymona Czerwińskiego

27-letnia Ola miała najpoważniejszy rodzaj udaru

27-letnia Ola miała najpoważniejszy rodzaj udaru

Książę William zażartował z Kate. Przesadził?

Książę William zażartował z Kate. Przesadził?

Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

Jakie są właściwości błękitnych kamieni? Poznaj moc szafiru, turkusu i apatytu

Jakie są właściwości błękitnych kamieni? Poznaj moc szafiru, turkusu i apatytu

Pamiętacie Manię z "Przepisu na życie"? Wiemy, czym się teraz zajmuje

Pamiętacie Manię z "Przepisu na życie"? Wiemy, czym się teraz zajmuje

9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

Tego badania boją się Polacy. Nie wykonał go m.in. tata Marcina Mellera: "Zmarł po 3,5 roku"

Tego badania boją się Polacy. Nie wykonał go m.in. tata Marcina Mellera: "Zmarł po 3,5 roku"

E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"
Materiał promocyjny

E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"

"Mam tysiaka. Zbieram na Lambo". Wyznania dzieci o pieniądzach bawią do łez

"Mam tysiaka. Zbieram na Lambo". Wyznania dzieci o pieniądzach bawią do łez

Po przeszczepie serca zostały matkami. "Chciałam spełnić to marzenie"

Po przeszczepie serca zostały matkami. "Chciałam spełnić to marzenie"

Pierwszy partner zdradził ją z jej przyjaciółką, kolejny z prostytutką. Czy mu wybaczyła?

Pierwszy partner zdradził ją z jej przyjaciółką, kolejny z prostytutką. Czy mu wybaczyła?

Zdrowe stopy na wiosnę i nie tylko. Podolog o codziennej pielęgnacji

Zdrowe stopy na wiosnę i nie tylko. Podolog o codziennej pielęgnacji

"Back to school. Prawdziwy egzamin". TTV wysyła rodziców z powrotem do szkoły

"Back to school. Prawdziwy egzamin". TTV wysyła rodziców z powrotem do szkoły

Wiosenne nowości. Czego mogą spodziewać się widzowie Dzień Dobry TVN? "Mamy akcje specjalne"

Wiosenne nowości. Czego mogą spodziewać się widzowie Dzień Dobry TVN? "Mamy akcje specjalne"

Stawiasz problemy innych ponad swoje? To może być ważny sygnał. "Nieświadome pragnienie"

Stawiasz problemy innych ponad swoje? To może być ważny sygnał. "Nieświadome pragnienie"

Ile kosztuje m2 mieszkania w bloku z wielkiej płyty? Kwota zwala z nóg

Ile kosztuje m2 mieszkania w bloku z wielkiej płyty? Kwota zwala z nóg

#DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

#DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas