Zespół post-covidowy. Co to takiego?
Katarzyna Oleksik: Co to jest zespół post-covidowy?
dr n. med. Aleksandrą Karbowniczek, neurolog: Zespołem post-covidowym nazywamy sytuację, gdy u chorego po upływie 4 tygodni od początku infekcji SARS-CoV-2 dolegliwości się utrzymują. Dotyczy to pacjentów z potwierdzonym rozpoznaniem, a więc pozytywnym wynikiem testu na COVID-19. Objawy mogą dotyczyć różnych narządów i układów. Jeśli objawy utrzymują się od 4. do 12. tygodni mówi się o podostrym zespole post-COVID, powyżej 12. tygodnia – mamy do czynienia z przewlekłym zespołem post-COVID.
Jak go rozpoznać?
Do najbardziej typowych objawów należą zaburzenia funkcji poznawczych, głównie koncentracji uwagi, nazywane mgłą mózgową, zaburzenia lękowo-depresyjne, zespół przewlekłego zmęczenia, czy zaburzenia ze strony obwodowego układu nerwowego, np. przedłużające się zaburzenia węchu i smaku, polineuropatie (zburzenie czucia i ruchu) i miopatie (uszkodzenie mięśni).
Jak pacjenci opisują swoje dolegliwości?
Pacjenci zwykle skarżą się na zaburzenia koncentracji, pamięci krótkotrwałej oraz zaburzenia mowy. Objawy mają różne nasilenie i chorym zdarzają się zarówno dni "dobre, jak i złe". Stopień zaburzeń poznawczych często współistnieje z zaburzeniami nastroju, zmęczeniem, dysautonomia (rodzaj zaburzenia, które dotyka nerwy przenoszące informacje z mózgu i rdzenia kręgowego do serca, pęcherza moczowego, źrenic, gruczołów potowych i naczyń krwionośnych), czy obniżeniem jakości snu.
Z moich obserwacji wynika, że mgła mózgowa to najczęstsza przyczyna wizyty u neurologa. Utrzymywanie się objawów powyżej 6 miesięcy wymaga poszerzenia diagnostyki i wdrożenie leczenia.
Jak można ją leczyć?
W przypadku mgły mózgowej postępowanie jest zależne od wieku pacjenta. Przyjmuje się, że wiek powyżej 50. roku życia i cięższy przebieg infekcji SARS-CoV-2 są wskazaniem do wykonania neuroobrazowania, celem różnicowania ze znanymi nam zespołami otępiennymi lub aby wykluczyć przyczyny wtórne takich dolegliwości. W tej grupie wiekowej wskazane jest również wykonanie testów neuropsychologicznych, aby ocenić funkcje poznawcze pacjenta i następnie je monitorować. W zależności od postawionego rozpoznania inne jest również postępowanie. W zaburzeniach definiowanych, jako mgła mózgowa post-COVID, zaleca się treningi pamięci oraz stosowanie np. nicergoliny w dawkach dostosowanych do wieku, chorób współistniejących i nasilenia objawów. W przypadku otępienia typu alzheimerowskiego włącza się np. leki z grupy inhibitorów acetylocholinoesterazy i postępowanie jest nieco inne.
Zobacz wideo: Lek na COVID-19 dostępny w Polsce od połowy grudnia
Jak leczyć zespół post-covidowy?
Czy zespół post-covidowy jest niebezpieczny dla zdrowia?
Sam zespół post-COVID nie jest uznawany za "niebezpieczny", ponieważ najczęściej ma charakter przemijający. Zaburzenia pod postacią mgły mózgowej są niepokojące, gdy utrzymują się powyżej 6 miesięcy. Zaburzenia węchu i smaku powinny ustąpić maksymalnie po 12 miesiącach. Natomiast powikłania w postaci neuropatii, czy miopatii są wskazaniem do leczenia długoterminowego. W przypadku zaburzeń lękowo-depresyjnych, które utrzymują się dłużej niż 12 miesięcy, konieczna jest wizyta w Poradni Zdrowia Psychologicznego i wprowadzenie odpowiedniej terapii. Podobnie postępuje się w przypadku pacjentów z zaburzeniami snu.
Jak często rozpoznaje się zespół post-covidowy? Pojawia się u wszystkich pacjentów, czy tylko u tych, którzy ciężko przechodzili infekcję wywołaną przez koronawirusa SARS-CoV-2?
Według różnych danych dotyczy on 30 proc. pacjentów i przebieg infekcji nie ma tu znaczenia. Występuje on nawet u pacjentów bezobjawowych, którzy dowiedzieli się o zakażeniu podczas rutynowo wykonywanych testów, np. w pracy, czy ze względu na kontakt z osobą zakażoną. Zaburzenia węchu i smaku utrzymują się dłużej u około 20 proc. pacjentów, ale nie wpływa to znacząco na jakość ich życia. Warto dodać, że zespół post-covidowy częściej diagnozowany jest u kobiet. Z naszych obserwacji wynika również, że pacjenci z cięższym przebiegiem mają większe ryzyko wystąpienia zespołu post-COVID, a rodzaj objawów jest szerszy i często obejmuje groźniejsze powikłania. W dużym badaniu obserwacyjnym potwierdzono, że cięższy przebieg COVID-19 zwiększał ryzyko wystąpienia choroby układu nerwowego – problem neurologiczny lub psychiatryczny rozpoznano u niemal połowy pacjentów, którzy z powodu COVID-19 wymagali hospitalizacji i pobytu na oddziale intensywnej terapii.
Czy COVID-19 może powodować trwałe zmiany w organizmie?
Odpowiedź na to pytanie pozostaje nadal otwarta. Następstwa infekcji mogą utrzymywać się długo i wymagać specjalistycznego leczenia. Niektórym pacjentom zaleca się przyjmowanie witamin z grupy B, które mają udowodnioną skuteczność w leczeniu zaburzeń w obrębie nerwów obwodowych oraz przyjmowanie leków, które wpływają na metabolizm mózgowy i zmiany naczyniowe w ośrodkowym układzie nerwowym. Innego podejścia i leczenia będą wymagały zaburzenia psychiczne.
Zobacz także:
- Nie żyje ciężarna chora na COVID-19. Sprawą zajmuje się prokuratura
- Numer 22 25 71 145 - jeśli nie odbierzesz, może zjawić się policja
- Wariant Delta COVID-19 dokonał "samounicestwienia". Jak to możliwe?
Autor: Katarzyna Oleksik
Źródło zdjęcia głównego: ONOKY - Eric Audras/Getty Images