"Nie musisz być superbohaterem". Jak opiekować się osobą, która ma demencję lub chorobę Alzheimera?

Kobieta, która opiekuje się osobą chorą
Xesai/Getty Images
Źródło: E+
Opieka nad osobą, która zmaga się demencją lub ma chorobę Alzheimera jest niezwykle trudna. Opiekunom często towarzyszą skrajne emocje - od miłości do nienawiści. Czy to oznacza, że coś robią źle lub nie dość dobrze troszczą się o bliskiego? O tym, jak poradzić sobie z tymi emocjami i jak zajmować się osobą, która potrzebuje stałej opieki rozmawiamy z Karoliną Jurgą, psychologiem i neuropsychologiem, autorką książki "Idealny opiekun nie istnieje".

Katarzyna Oleksik, dziendobry.tvn.pl: Jak pracuje mózg chorego?

Karolina Jurga, psycholog, neuropsycholog, autorka książki "Idealny opiekun nie istnieje": Uszkodzenie mózgu powoduje, że informacja nie idzie z punku A do punktu B. Pojawia się zator i neurony szukają objazdu. Czasem im się to udaje, a czasem nie. Doskonale widać to podczas rozmowy z taką osobą. Kiedy mówimy do niej "dzień dobry" – nie ma żadnej reakcji, jakby nas nie słyszała. Dlatego uczymy opiekunów, aby mówili bardzo wolno. Rozmowa powinna wyglądać tak, że mówimy "dzień dobry" – robimy wdech, wydech – "to ja" – wdech, wydech – "twoja córka" – wdech, wydech. Musimy pamiętać, że ten mózg jest chory i nie potrafi przetworzyć tych wszystkich bodźców.

Jak postępować z osobą chorą?

Podstawą powinny być zachęcanie, wspieranie i towarzyszenie przy wykonywaniu różnych czynności domowych, jak np. zmywanie naczyń. Osoba, która jest chora robi pewne rzeczy niedokładnie, wolniej. Opiekun często wyręcza ją w tym zajęciu, a to błąd. Trzeba docenić to, co robią i nie komentować, gdy zrobią coś źle.

Warto także zaplanować więcej czasu na wykonywanie pewnych czynności. Jeśli mamy wyjść z domu pozwólmy choremu samodzielnie się ubrać, ale nie poganiajmy go. Dajmy mu tyle czasu ile potrzebuje, np. jeśli idziemy do lekarza zacznijmy przygotowania nie pół godziny, a godzinę wcześniej. Te drobne rzeczy procentują i pozwalają spowolnić postęp choroby lub złagodzić jej objawy.

Gdy nie pozwalamy choremu robić pewnych rzeczy, on przestaje się czuć bezpiecznie. Jeśli zapewnimy mu komfort i bezpieczeństwo możemy uniknąć wystąpienia choćby takich objawów, jak agresja czy niepokój. Dzięki temu obie strony mają mniej stresów. Bardzo ważne jest także to, aby wejść w świat chorego i przyjąć jego postrzeganie rzeczywistości.

Co to znaczy?

Zdarza się, że chorzy mają omamy, np. wydaje się im, że po podłodze biegają myszy. Co robić, gdy słyszymy coś takiego? Nie tłumaczyć, nie argumentować, po prostu trzeba wejść w rolę i np. wygonić gryzonie z mieszkania. Trzeba to uszanować, niestety rodziny mają z tym duży kłopot, bo pamiętają swojego bliskiego, np. jako osobę, która była filarem rodziny, a teraz wyganiają dla niej z pokoju myszy. To dla nich szalenie przykre.

O czym jeszcze muszą wiedzieć opiekunowie?

Warto zadbać o to, aby czas spędzany z chorym był – na tyle, na ile to możliwe - przyjemny również dla opiekuna. Można wspólnie słuchać muzyki - najlepiej tej z dawnych, młodzieńczych lat osoby chorej, bliskiej jej sercu - śpiewać czy czytać.

Szalenie ważne jest to, aby nie traktować chorego jak dziecko. To dorosła osoba, która przez wiele lat swojego życia zgromadziła pokaźny dorobek upodobań, przyzwyczajeń, umiejętności, doświadczeń - to wszystko, co buduje tożsamość człowieka. Traktując osobę chorą jak dziecko – odbieramy jej to. Infantylne zachowania względem osoby chorej mogą wywoływać zaburzenia zachowania. Używanie zwrotów w stylu "brawo, jak pięknie zjadłeś obiadek, daj wytrę ci buźkę", "no, pomaluj ten kwiatuszek, pokażę ci, o właśnie tak!", "no zrób siusiu, ślicznie" - odbierają człowiekowi godność.

Opieka nad osobą chorą jest niezwykle trudna. Pojawiają się różne emocje, także te negatywne. Jak sobie z nimi poradzić?

Najważniejsze to mówić o nich i o problemach, które wynikają z opieki nad chorym. Wiele rodzin zamyka się w domu i nie chce o tym rozmawiać, wstydzi się. Mamy jakieś wyobrażenie o sobie, jako idealnym opiekunie. Kiedy pojawia się trud, kiedy musimy np. godzić opiekę z pracą i wychowywaniem dzieci, pojawia się stres, frustracja. Nagle okazuje się, że nie spełniamy tych oczekiwań. Co gorsza, kiedy opiekun musi krzyknąć, przytrzymać – rodzą się w nim ogromne wyrzuty sumienia. Jeśli zamknie się w tych emocjach – nie będzie umiał sobie z nimi poradzić. Kiedy powiemy o tym wszystkim na głos może się okazać, że ktoś wokół nas ma podobnie i możemy sobie nawzajem pomóc. Usłyszenie, że ktoś czuje podobnie jest bardzo oczyszczające, kojące.

Na jaką pomoc mogą liczyć opiekunowie osób z demencją lub chorobą Alzheimera?

Niestety, bardzo często opiekun dostaje tylko diagnozę od lekarza i nic więcej. Nie ma pojęcia, co dalej.

To co mogą zrobić?

Uczyć się i szukać informacji o chorobie. Wiedza pozwala zrozumieć, co się dzieje i uświadamia, że choroba ta nie musi oznaczać tragedii. To pozwala też okiełznać lęk i zrozumieć, że chory nie jest w stosunku do nas złośliwy i nie robi pewnych rzeczy specjalnie. Najgorzej z chorobą radzą sobie ci, którzy nie chcą się jej uczyć, nie chcą jej poznać.

A co opiekun powinien zrobić dla siebie?

W opiece obowiązuje taka sama zasada, jak w samolocie w czasie wypadku – w pierwszej kolejności sami zakładamy maskę tlenową, dopiero później ratujemy dziecko, które z nami leci. Opiekun, który zakłada pelerynę superbohatera i robi wszystko dla chorego, zapominając o sobie, prędzej czy później popadnie w depresję lub stany lękowe. To prosta droga do tego, żeby opiekun stał się pacjentem.

Kiedy pojawia się silny stres, a myśli, że mamy już dość i najchętniej byśmy wszystko rzucili budzą wyrzuty sumienia. Warto się zatrzymać i bardziej pochylić nad sobą. Opiekun może wypisać sobie na kartce osoby, do których może zadzwonić i wypłakać się. Warto, aby zapisywał też dobre rzeczy, które się wydarzyły w ciągu dnia, co się udało, np. że chory się uśmiechnął.

Jak opiekun może o siebie zadbać?

Czasem trzeba odpuścić. Zadać sobie pytanie, czy naprawdę wszystko "muszę", "powinnam"? Jeśli odpuścimy kąpiel raz czy dwa naprawdę świat się nie zawali. Warto nauczyć się medytacji lub uważności – wystarczy 15 minut spokojnego, głębokiego oddychania. Opiekun może wypisać i powiesić na lodówce wzmacniające myśli, ulubione sentencje, które dodadzą mu energii, podniosą na duchu. Zachęcam także do korzystania z grup wsparcia - choćby w formie on-line, na przykład na Facebooku - dają ogrom wskazówek. Można się wyżalić, opisać aktualne trudności, dylematy i zawsze otrzyma się podpowiedź, wsparcie.

A co z pomocą np. pielęgniarki? Umieją o nią prosić?

Proszenie o pomoc postrzegamy jako porażkę. Tymczasem, to nieprawda, bo opiekun, który ma wsparcie jest spokojniejszym opiekunem. Jeśli zadba o siebie będzie miał więcej cierpliwości, energii do działania.

Negatywne emocje, które pojawiają się u opiekunów są zupełnie naturalne. Musimy pamiętać, że to są tylko myśli, a nie czyny. Najczęściej biorą się one z zmęczenia, ze stresu. Dlatego, warto korzystać z pomocy z psychologa, ale żeby to dało efekty – trzeba tego chcieć.

Opiekun chorego na Alzheimera

Dzień Dobry TVN

Zobacz także:

Dzień Dobrych Uczynków. Gosia i Filip podpowiadają, jak małymi gestami wywołać uśmiech na twarzach bliskich

Znana TikTokerka o zaburzeniach lękowych i atakach paniki: "Straciłam kontrolę nad sobą, myślałam, że umieram"

"Moja mama nie piła, nie biła. Robiła coś gorszego. Takich rodzin są miliony w Polsce". Historia Moniki to potwierdza

Autor: Katarzyna Oleksik

Źródło zdjęcia głównego: E+

podziel się:

Pozostałe wiadomości

Pomyśl, zanim udostępnisz zdjęcia swojego dziecka

Pomyśl, zanim udostępnisz zdjęcia swojego dziecka

Takiego programu dawno nie było. W pracy stawi się wyjątkowy skład prowadzących

Takiego programu dawno nie było. W pracy stawi się wyjątkowy skład prowadzących

Upiekłam fit "sernik" Anny Lewandowskiej. Bez glutenu, bez laktozy... bez smaku?

Upiekłam fit "sernik" Anny Lewandowskiej. Bez glutenu, bez laktozy... bez smaku?

Quiz. Sprawdź, co wiesz o wielkanocnych potrawach?

Quiz. Sprawdź, co wiesz o wielkanocnych potrawach?

Żurek i barszcz biały - czym się różnią te wielkanocne zupy?

Żurek i barszcz biały - czym się różnią te wielkanocne zupy?

Wielkanoc z Dzień Dobry TVN. Jakie świąteczne niespodzianki czekają widzów?

Wielkanoc z Dzień Dobry TVN. Jakie świąteczne niespodzianki czekają widzów?

Rebel Wilson straciła dziewictwo w wieku 35 lat. "Ludzie mogą poczekać, aż będą gotowi"

Rebel Wilson straciła dziewictwo w wieku 35 lat. "Ludzie mogą poczekać, aż będą gotowi"

Nowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał

Nowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał

Serowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym
Materiał promocyjny

Serowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym

Wysyłają gościom wirtualne zaproszenia na ślub. Czy to dobry pomysł?

Wysyłają gościom wirtualne zaproszenia na ślub. Czy to dobry pomysł?

Tradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?

Tradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?

"Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić

"Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić

Wojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"

Wojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"

Wyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego
Materiał promocyjny

Wyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego

Tuż po porodzie otrzymała od matki niestosowny prezent

Tuż po porodzie otrzymała od matki niestosowny prezent

Ile jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości

Ile jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości

Księżna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"

Księżna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"

10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu
Materiał promocyjny

10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu

Kobiety hejtowane za wielodzietność.  "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"  

Kobiety hejtowane za wielodzietność.  "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"  

Zjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?

Zjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?

Siostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"

Siostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"

Klaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?

Klaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?

Ten składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"
Materiał promocyjny

Ten składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"

Wiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania

Wiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania

Czy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"

Czy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"

Polska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu

Polska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu

"Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom

"Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom

Potrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy
Materiał promocyjny

Potrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy

Marcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"

Marcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"

Obejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki

Obejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki

Sposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"
Materiał promocyjny

Sposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"

Sarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka

Sarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka

Wyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"

Wyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"

Nazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?

Nazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?

Dbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?
Materiał promocyjny

Dbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?

"Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia

"Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia

Sposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić

Sposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić

"Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie

"Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie

Zatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry
Materiał promocyjny

Zatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry

Platforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"

Platforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"

Wiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje

Wiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje

Brak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?
Materiał promocyjny

Brak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?

Co i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?

Co i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?

Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

To najczęstszy błąd w podawaniu żurku

To najczęstszy błąd w podawaniu żurku

Wybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4

Wybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4

Mateusz Hładki poprowadzi nowy program

Mateusz Hładki poprowadzi nowy program

Sprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?

Sprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?

E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"
Materiał promocyjny

E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"

Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

Wakacje w maju – gdzie warto pojechać?

Wakacje w maju – gdzie warto pojechać?

Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą

Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą

#DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

#DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

Jak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"

Jak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"

Grupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę

Grupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę

Beata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów

Beata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów

Nauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"

Nauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"