Zdaniem psychologów kryzys ma podwójne znaczenie, ponieważ może być momentem przełomowym i szansą rozwojową. Niestety bardzo często kryzys egzystencjalny pojawia się w wieku średnim i ma przykre konsekwencje.
Co to jest kryzys egzystencjalny?
Podstawą kryzysu egzystencjalnego jest ból egzystencjalny , związany z narastającym przekonaniem człowieka na temat jego śmiertelności i doczesności obecnego świata. Lęk egzystencjalny może pojawić się na każdym etapie życia, chociaż najczęściej dotyka osoby w wieku średnim. Współcześnie tryb życia człowieka skupiony jest zwykle na wartościach konsumpcyjnych, na rzeczach i pieniądzach. Tego typu postawa prowadzi do zapominania o tym, co jest w życiu ważne. Zdarza się także, że do pustki egzystencjalnej prowadzi trauma lub nieprzyjemne zdarzenie życiowe. Człowiek zaczyna zadawać pytania egzystencjalne , dotyczące sensu życia, pochodzenia człowieka i celu jego egzystencji. Tematyką tą zajmuje się zarówno filozofia egzystencjalna , jak i psychologia.
Psychologia egzystencjalna
Źródłem psychologii egzystencjalnej była filozofia, a głównie fenomenologia, czyli nurt związany z poznawaniem rzeczy i bezpośrednimi doświadczeniami. Prekursorem psychologii egzystencjalnej był Søren Kierkegaard oraz Friedrich Nietzsche. Rozwój tego nurtu nastąpił w XX wieku, gdy stwierdzono, że człowiek jest istotą wolną i sam może decydować o swoim losie. Egzystencjaliści uważają, że człowiek powinien ujawnić swoje prawdziwe „ja”. Chcieli oni przeciwstawić się idealizmowi, abstrakcyjnym ideom, behawioryzmowi oraz obiektywnej empirii, która zamykała człowieka w nurcie abstrakcyjnych konstruktów. Według egzystencjalistów problemy egzystencjalne mogą zostać wyjaśnione za pomocą wolnego wyboru.
Kryzys wieku średniego jako ból egzystencjalny
Kryzys połowy życia to najbardziej znany kryzys egzystencjalny, który dotyka osoby około 40 – 50 roku życia. Pojęcie kryzysu wieku średniego pojawiło się w 1965 roku i wprowadzone zostało do literatury i mowy potocznej. Do głównych objawów kryzysu wieku średniego można zakwalifikować:
· poczucie przygnębienia, smutku,
· złość,
· poczucie samotności, alienacji od świata,
· chęć dokonywania zmian i wykorzystania pozostałego czasu,
· pragnienie ucieczki od codzienności.
Kryzys połowy wieku często związany jest z nagłą zmianą dokonywaną przez człowieka na polu zawodowym lub osobistym. Stan ten częściej pojawia się u mężczyzn, którzy stają się bardziej refleksyjni i uświadamiają sobie proces starzenia się. Mąż i żona nie rozpoznają już w sobie osób z młodości, w których się zakochali. Kobiety zauważają coraz więcej zmarszczek, a mężczyźni spadek sił witalnych i zmiany poznawcze. Kryzys wieku średniego jest dużo dotkliwszy u osób, które nie przeszły pozytywnie kryzysu dojrzewania albo też miały poważne problemy w okresie dzieciństwa lub dorastania. Często kryzys ten wiąże się z menopauzą lub andropauzą. W wielu artykułach pojawiają się informacje o zdarzeniach spowodowanych przez kryzys wieku średniego, czyli o zdradach, zakupie drogiego auta, czy porzuceniu pracy. W praktyce podłożem kryzysu połowy wieku są lęki i problemy egzystencjalne. Kryzys może za sobą nieść zmianę wyglądu lub osobowości i zdarza się, że zmiana ta jest rozwojowa i jest ona krokiem naprzód.
Psychoterapia egzystencjalna
Terapia egzystencjalna to nurt psychologiczny, który opiera się przede wszystkim na stworzeniu dobrego kontaktu pomiędzy terapeutą a pacjentem lub klientem. Terapeuta powinien być wrażliwy i empatyczny, a także otwarty na problemy klienta. W trakcie sesji psychoterapeutycznych poruszane są następujące problemy:
· poszukiwanie sensu i celu życia,
· zrozumienie ograniczeń istoty ludzkiej,
· zrozumienie, jak ma wyglądać życie ludzkie,
· uświadomienie sobie, że śmierć jest naturalnym elementem życia.
Drugim nurtem psychologicznym, który jest odpowiedni dla osób przeżywających kryzys egzystencjalny, jest psychoterapia humanistyczno-egzystencjalna , której głównym przedstawicielem jest Carl Rogers. W trakcie rozmów z psychoterapeutą poruszane są ważne, życiowe problemy, a pacjent może podzielić się swoimi przemyśleniami na temat życia i losu ludzkiego. Terapia ta skierowana jest do osób zdrowych psychicznie, które przeżywają kryzys egzystencjalny. Prowadzący terapię nie dokonuje diagnozy pacjenta, tylko prowadzi filozoficzną dysputę, której celem jest poznanie klienta. Jedynym wyjściem z kryzysu egzystencjalnego jest znalezienie takiego stanu w życiu, w którym jesteśmy zadowoleni i szczęśliwi, a także zdobywamy to, co jest naprawdę dla nas ważne.
Zobacz film: Małżeński kryzys
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN