Pierwszorzędowe cechy płciowe – gonady i ich znaczenie dla organizmu

Lekarz pokazujący narzady
Natali_Mis/Getty Image
Źródło: iStockphoto
Pierwszorzędowe cechy płciowe warunkują wystąpienie niższych cech różnicujących obie płcie. Jeśli na etapie rozwoju pierwszorzędowych cech płciowych pojawi się problem, można zakładać, że przełoży się on także na niższe cechy. Do najczęstszych powikłań na etapie rozwoju pierwszorzędowych cech płciowych należy dysgenezja gonad.

Pierwszorzędowe cechy płciowe, inaczej gonady, to gruczoły płciowe i rozrodcze, które odpowiadają za wydzielanie hormonów płciowych. W efekcie spełniają podstawową funkcję cech płciowych, a więc różnią kobietę od mężczyzny. Oprócz pierwszorzędowych cech płciowych występują jeszcze cechy drugo- i trzeciorzędowe.

Za co odpowiadają pierwszorzędowe cechy płciowe?

Gruczoły te spełniają funkcje płciowe i rozrodcze poprzez wytwarzanie hormonów płciowych. Pierwszorzędowe cechy płciowe to:

  • u kobiet – jajniki wytwarzające komórki jajowe,
    • u mężczyzn – jądra produkujące plemniki.

      Pierwszorzędne cechy płciowe są jednym z trzech typów cech płciowych, do pozostałych zalicza się:

      • drugorzędowe cechy płciowe – pozostałe narządy płciowe wewnętrzne i zewnętrzne,
        • trzeciorzędowe cechy płciowe – cechy charakterystyczne dla płci niebędące narządami płciowymi.

          Do drugorzędowych cech płciowych zalicza się:

          • u kobiet – pochwa, srom (wargi mniejsze i większe), łechtaczka, macica, jajowody,
            • u mężczyzn – prącie, moszna, nasieniowody, gruczoł krokowy, pęcherzyki nasienne, najądrza.

              Do trzeciorzędowych cech płciowych zalicza się:

              • u kobiet – biust, szersza biodra, charakterystyczny rozkład mięśni i tłuszczu, żeński typ owłosienia (mniejsze owłosienie, brak owłosienia na twarzy),
                • u mężczyzn – niski głos, jabłko Adama, szerokie ramiona, większa muskulatura, mniejsza ilość tłuszczu w budowie ciała, męski typ owłosienia (intensywniejsze, zarost na twarzy i podbrzuszu).

                  Pierwszorzędowe cechy płciowe mają wpływ na wykształcenie się niższych cech płciowych. Zmiany w obszarze trzecio- lub drugorzędowych cech mogą więc stanowić sygnał problemów zlokalizowanych w gonadach.

                  Kiedy wykształcają się pierwszorzędowe cechy płciowe?

                  Pierwszorzędowe cechy płciowe, podobnie jak drugorzędowe, powstają w okresie płodowym. Do ich pełnego wykształcenia dochodzi jednak po okresie dojrzewania. Wtedy wykształca się ich ostateczny kształt i są one gotowe do podjęcia docelowej funkcji rozrodczej. W okresie dojrzewania gonady powiększają się i rozpoczynają produkcję plemników u mężczyzn, u kobiet zaś po raz pierwszy dochodzi do procesu owulacji i związanego z nią miesięcznego krwawienia.

                  Rozwój pierwszorzędowych cech płciowych

                  Pierwszorzędowe cechy płciowe do 6. tygodnia życia płodu rozwijają się identycznie u obu płci. Płód nie ma jeszcze komórek płciowych, może więc rozwijać się w jednym bądź drugim kierunku. Po 6. tygodniu chromosom Y doprowadza do rozwoju jąder z pierwotnej gonady. W przypadku braku chromosomu Y po kilku tygodniach z pierwotnej gonady rozwijają się jajniki. Dopiero po wykształceniu się gonad, a więc pierwszorzędowych cech płciowych, rusza produkcja właściwych danej płci hormonów, co prowokuje organizmu do dalszego rozwoju w kierunku płci męskiej lub żeńskiej.

                  VeranoVerde/gGtty Images

                  Pierwszorzędowe cechy płciowe mają kluczowe znaczenie nie tylko dla prawidłowego rozwoju płci, lecz także całego organizmu.

                  Zaburzenia pierwszorzędowych cech płciowych – przyczyny

                  Pierwszorzędowe cechy płciowe mogą ulegać zaburzeniom. Do najczęstszych należą dysgenezja gonad oraz hipogonadyzm. Przyczyną pierwszego rodzaju zaburzeń są choroby autosomalne wynikające z genetycznych zmian miejscowych przy normalnej organizacji chromosomów lub aberracje chromosomalne wynikające z obecności dodatkowego chromosomu X (zespół Klinefeltera) bądź braku/częściowego braku jednego chromosomu X. Hipogonadyzm natomiast może wiązać się z chorobą nowotworową, zaburzeniami chromosomalnymi lub być wynikiem mechanicznych urazów gonad.

                  Typy zaburzeń pierwszorzędowych cech płciowych

                  Pierwszorzędowe cechy płciowe mogą zostać zaburzone w wyniku dysgenezji gonad. Wiąże się ona z całkowitą niepłodnością związaną z nieodpowiednio wykształconymi gruczołami płciowymi. W takim przypadku gonady mają najczęściej szczątkową postać pozbawioną oocytów. Hipogonadyzm to natomiast zaburzenie wynikające z niedoczynności gonad objawiające się zaburzoną produkcją gamet oraz hormonów płciowych.

                  Dysgenezja gonad przyjmuje następujące postaci kliniczne:

                  • czysta dysgenezja gonad z kariotypem 46 XX,
                    • czysta dysgenezja gonad z kariotypem 46 XY (tzw. zespół Sawyera),
                      • mieszana dysgenezja gonad,
                        • zespół Turnera.

                          Wszystkie te zaburzenia skutkować mogą niewykształceniem się niektórych cech płciowych. Nie sprzyjają one również utrzymaniu stabilnej gospodarki hormonalnej organizmu. Zaburzenia w zakresie pierwszorzędowych cech płciowych prowadzą do nieprawidłowej budowy gonad i problemów z płodnością. Objawy problemów z pierwszorzędowymi cechami płciowymi często dotyczą drugo- i trzeciorzędowych cech płciowych.

                          Zobacz wideo: Eksperci i edukatorzy są zgodni „To bzdura, że edukacja seksualna to nakłanianie dzieci do seksu

                          TVN24/x-news

                          Zobacz także:

                          Autor: Adrian Adamczyk

                          Źródło zdjęcia głównego: iStockphoto

                          podziel się:

                          Pozostałe wiadomości

                          Wojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"

                          Wojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"

                          Kobiety hejtowane za wielodzietność.  "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"  

                          Kobiety hejtowane za wielodzietność.  "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"  

                          Zjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?

                          Zjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?

                          Siostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"

                          Siostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"

                          Marta Krupa o trudnym związku i powrocie do show-biznesu. "Byłam poniżana"

                          Marta Krupa o trudnym związku i powrocie do show-biznesu. "Byłam poniżana"

                          Nowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał

                          Nowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał

                          Serowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym
                          Materiał promocyjny

                          Serowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym

                          Tradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?

                          Tradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?

                          "Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić

                          "Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić

                          Wyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego
                          Materiał promocyjny

                          Wyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego

                          Ile jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości

                          Ile jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości

                          Księżna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"

                          Księżna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"

                          10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu
                          Materiał promocyjny

                          10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu

                          Klaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?

                          Klaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?

                          Ten składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"
                          Materiał promocyjny

                          Ten składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"

                          Wiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania

                          Wiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania

                          Czy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"

                          Czy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"

                          Polska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu

                          Polska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu

                          "Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom

                          "Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom

                          Potrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy
                          Materiał promocyjny

                          Potrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy

                          Marcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"

                          Marcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"

                          Obejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki

                          Obejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki

                          Sposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"
                          Materiał promocyjny

                          Sposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"

                          Sarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka

                          Sarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka

                          Wyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"

                          Wyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"

                          Nazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?

                          Nazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?

                          Dbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?
                          Materiał promocyjny

                          Dbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?

                          "Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia

                          "Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia

                          Sposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić

                          Sposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić

                          "Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie

                          "Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie

                          Zatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry
                          Materiał promocyjny

                          Zatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry

                          Platforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"

                          Platforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"

                          Wiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje

                          Wiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje

                          Brak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?
                          Materiał promocyjny

                          Brak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?

                          Co i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?

                          Co i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?

                          Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

                          Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

                          To najczęstszy błąd w podawaniu żurku

                          To najczęstszy błąd w podawaniu żurku

                          Wybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4

                          Wybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4

                          Mateusz Hładki poprowadzi nowy program

                          Mateusz Hładki poprowadzi nowy program

                          Sprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?

                          Sprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?

                          E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"
                          Materiał promocyjny

                          E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"

                          Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

                          Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

                          Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

                          Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

                          Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

                          Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

                          Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

                          Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

                          9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

                          9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

                          Wakacje w maju – gdzie warto pojechać?

                          Wakacje w maju – gdzie warto pojechać?

                          Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą

                          Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą

                          #DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

                          #DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

                          Jak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"

                          Jak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"

                          Grupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę

                          Grupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę

                          Beata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów

                          Beata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów

                          Nauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"

                          Nauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"