Dojrzewanie płciowe , to okres w życiu dziecka, w którym oprócz zmian biochemicznych zachodzą zmiany emocjonalno-społeczne ze względu na wyróżnianie się przedwcześnie dojrzałego dziecka wśród rówieśników.
Co to jest przedwczesne dojrzewanie płciowe?
Przedwczesne dojrzewanie płciowe to proces rozwoju drugo- i trzeciorzędowych cech płciowych przed 8. rokiem życia u dziewcząt i 9. rokiem życia u chłopców. Wczesne dojrzewanie należy do grupy zaburzeń endokrynologicznych wieku rozwojowego dziecka.
Szacuje się, iż przedwczesne dojrzewanie dziewcząt występuje 10 razy częściej niż wczesne dojrzewanie chłopców. Zjawisko wczesnego dojrzewania dotyczy średnio 5000-10000 dzieci.
Przedwczesne dojrzewanie – przyczyny
Wystąpienie przedwczesnego dojrzewania płciowego następuje wskutek wydzielania hormonów płciowych głównie przez podwzgórze, przysadkę mózgową oraz gonady. Hormony, biorące udział w rozpoczęciu wczesnego dojrzewania płciowego, produkowane są również przez nadnercza oraz tarczycę. Do przyczyn zalicza się także zmiany nowotworowe zlokalizowane w okolicy narządów endokrynologicznych oraz wady rozwojowe mózgu. Przyczyny przedwczesnego dojrzewania płciowego wyznaczają jego rodzaj i charakterystyczne objawy.
Rodzaje przedwczesnego dojrzewania płciowego
Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje wczesnego dojrzewania dzieci :
· prawdziwe przedwczesne dojrzewanie płciowe, tzw. zależne od gonadoliberyny;
· rzekome przedwczesne dojrzewanie płciowe, tzw. niezależne od gonadoliberyny;
Prawdziwe dojrzewanie płciowe jest następstwem przedwczesnej aktywacji wydzielniczej hormonów płciowych w podwzgórzu, przysadce i gonadach, które do tej pory były nieczynne.
Prawdziwe dojrzewanie występuje częściej u dziewczynek, jednak trudno jest określić przyczynę wczesnego rozpoczęcia pracy układu hormonalnego. W przypadku chłopców ok. 90% przypadków wczesnego dojrzewania związana jest z wadami rozwojowymi centralnego układu nerwowego ( np. wodogłowie, guz podwzgórza), nowotworami ośrodkowego układu nerwowego (np. gwiaździaki), zmianami w wyniku zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych oraz powikłaniami po urazach ośrodkowego układu nerwowego.
Objawy zależnego dojrzewania płciowego u chłopców to powiększenie jąder, natomiast u dziewcząt przyrost gruczołów piersiowych oraz przedwczesną miesiączkę. U obu płci obserwuje się szybki wzrost oraz owłosienie łonowe i pachowe. U dzieci nie obserwuje się żadnych anomalii zmian.
Rzekome przedwczesne dojrzewanie płciowe jest wynikiem produkcji hormonów płciowych wyłącznie przez gonady i może mieć charakter zgodny z płcią lub niezgodny i przybrać cechy heteroseksualne.
Przedwczesne dojrzewanie płciowe u dziewczynki, przyczyny i objawy
Przedwczesne dojrzewanie u dziewczynki rozpoczyna się w wieku 8 lat. Pierwszym sygnałem wczesnego dojrzewania jest powiększenie gruczołów piersiowych. Wielkość piersi może ulec zmianie do momentu prawdziwego czasu dojrzewania płciowego. Często obserwuje się większy przyrost jednego z gruczołów piersiowych, ale jest to niewielka i naturalna różnica wielkości. Proporcje ciała dziewczyny zaczyna się zmieniać, oprócz biustu, zmianie wielkości i kształtu ulega również miednica, staje się szersza i bardziej pochylona do przodu.
Charakterystycznym objawem przedwczesnego dojrzewania u dziewcząt jest dojrzałość narządów płciowych (sromu, pochwy, macicy i jajowodów) przejawiająca się wczesną miesiączką, czyli biologiczną gotowością do zajścia w ciążę.
Przyczyny i objawy przedwczesnego dojrzewania płciowego u chłopców
Przedwczesne dojrzewanie u chłopców rozpoczyna się w wieku 9 lat. Objawem zwiastującym wczesne dojrzewanie jest dojrzałość narządów płciowych, czyli powiększenie moszny oraz jąder i prącia oraz gotowość do pracy nasieniowodów. Ponadto, rozwija się gorset mięśniowy pasa barkowego oraz rozpoczyna się obniżenie tonu głosu, czyli mutacja. Często również obserwuje się uwidocznienie jabłka Adama.
Przedwczesne dojrzewanie u dzieci
Podczas przedwczesnego dojrzewania u obu płci zauważa się wzrost owłosienia łonowego oraz pod pachami, przyspieszenie tempa wzrostu oraz zmianę zapachu potu, trądzik oraz zmiany łojotokowe na twarzy.
Objawy przedwczesnego dojrzewania płciowego mogą być przyczyną zaburzeń emocjonalnych i psychicznych. Przedwcześnie rozwinięte ciało dziecka, które odbiega od normy rówieśników może być powodem drwin a nawet prześladowań z ich strony.
Ze względu na potrzebę akceptacji i atencji kolegów, może dojść do pierwszych eksperymentów z używkami czy zainteresowań subkulturami. Poczucie odmienności może wiązać się z wykluczeniem społecznym i rozwijaniem się kompleksów na temat własnej osoby, a nawet przerodzić się w bunt wobec dorosłych.
Autor: Redakcja Dzień Dobry TVN