Puste miejsce przy stole, prezenty pod choinką, 12 potraw, dzielenie się opłatkiem - to typowe bożonarodzeniowe tradycje. Ale czy wiecie, od kiedy obchodzimy wigilię?
- Od wieków koniec grudnia to czas słońca zwyciężającego ciemność, moment śmierci i narodzin, co hucznie świętowano w wielu kulturach. Starożytni Rzymianie świętowali Sol Invictus, bardzo popularny był też kult boga Mitry - wyjaśniła Agnieszka Jankowiak-Maik, autorka bloga "Babka od histy".
A jak było w przypadku ziem polskich? Okazało się, że Słowianie obchodzili Szczodre Gody, celebrujące przesilenie zimowe. Co ciekawe trwały one dwa tygodnie. - Mieli też coś na kształt naszej wigilii. To się nazywało " pośnik ", czyli taka postna kolacja, podczas której spożywano płody ziemi i składano ofiary bogom - oznajmiła historyczka.
Czas zatem przyjrzeć się bożonarodzeniowym tradycjom.
Dlaczego na stole wigilijnym jest 12 potraw?
Przyjęło się, że obecnie 12 potraw symbolizuje 12 apostołów. Natomiast u Słowian oznaczały 12 pełni księżyca. Jednak w polskiej tradycji liczba spożywanych potraw podczas wieczerzy zmieniała się.
- Według zwyczaju na szlacheckim stole bywało 7 do 9 potraw, na arystokratycznym 11-13 potraw, podczas gdy na chłopskim 1-5. Liczba potraw musiała być nieparzysta i w zależności, kto jak był bogaty, tyle miał potraw - wyjaśniła Agnieszka Jankowiak-Maik.
Dodała też, że wigilia nie zawsze była postna. - W czasach Polski szlacheckiej potrafili podać potrawkę z bobra. Uważano, że bobry pływają w wodzie, więc są w zasadzie, jak ryby - przyznała.
Prezenty świąteczne - tradycje
Historczyka podkreśliła, że wcześniej również dawano sobie prezenty. Były to jednak drobne rzeczy typu: owoce, orzechy. W czasach staropolskich obdarowywano też dzieci.
Choinka - skąd ten symbol?
Drzewko bożonarodzeniowe jest stosunkowo młody symbolem świąt. Natomiast Słowianie mieli namiastki choinki. Zamiast niej był diduch, czyli snop zboża stawiany we wschodnim kącie izby oraz pod sufitem wieszano podłaźniczkę – czubek jodłowy lub sosnowy i świerkowe gałęzie. Obecnie wielu Polaków wiesza tak jemiołę.
Opłatek wigilijny
Agnieszka Jankowiak-Maik zaznaczyła, że opłatek jest typowo polską tradycją. – On nawiązuje do wczesnych wieków chrześcijaństwa, kiedy zabierano chleb z mszy, dla tych członków rodziny, którzy nie mogli w niej uczestniczyć – wyjaśniła.
Co ciekawe nie zapominano również o zwierzętach, bo domownicy łamali się z nimi kolorowymi opłatkami. Na przykład żółty był przeznaczony dla krów, by dawały tłuste, dobre mleko.
Puste miejsce przy stole
U Słowian co prawda zostawiano puste miejsce, ale przeznaczone ono było dla ducha przodka. – Słowianie byli bardzo uduchowieni i bardzo chętnie nawiązywali kontakty z przodkami. I te puste miejsca były dla nich przeznaczone. Natomiast w okresie zaborów zostawiało się miejsce i czekało na powrót ukochanego członka rodziny - skwitowała historyczka.
Nie oglądałeś Dzień Dobry TVN na antenie? Pełne odcinki znajdziesz w serwisie Player.
Zobacz także:
- Wigilia dniem wolnym od pracy? Sprawdź, co mówią przepisy
- Dania świąteczne i wigilijne, które warto przygotować wcześniej
- Co symbolizuje opłatek? Krótka historia i przepis na opłatek domowy
Autor: Dominika Czerniszewska