Zooterapia wykorzystywana jest do pracy z osobami w każdym wieku i niezależnie od stanu zdrowia, jednak najbardziej polecana jest do wsparcia rozwoju fizycznego, poznawczego i społecznego osobom niepełnosprawnym.
Zwierzęta
Czym jest zooterapia?
Zooterapia, zwana też animaloterapią, to rodzaj postępowania terapeutycznego z udziałem zwierząt, czyli sposób leczenia i oddziaływania na pacjenta poprzez obecność i kontakt ze zwierzęciem.
Zooterapia jest wykorzystywana w ramach zajęć rehabilitacyjnych i edukacyjnych dzieci, dorosłych i osób starszych. Leczenie w przebiegu zooterapii odbywa się w sposób naturalny, bez presji. Bezpośredni kontakt ze zwierzęciem jest dobrowolny i nie stanowi warunku skuteczności terapii, a tempo zacieśniania kontaktu ze zwierzakiem zależy od pacjenta.
Zooterapia ukierunkowana jest na osiągnięcie celu terapeutycznego. Rodzaj zwierzęcia i forma zajęć ściśle uwarunkowane są od kondycji psychofizycznej i indywidualnych potrzeb pacjenta. Z tego względu wyróżnia się kilka rodzajów i form prowadzenia zooterapii.
Rodzaje zooterapii
Zooterapia dzieli się na 3 główne kategorie pracy człowieka ze zwierzęciem, a każdy z nich charakteryzuje się inną metodyką i charakterem prowadzenia zajęć. AAA (Animal Assisted Activities), czyli zajęcia z udziałem zwierząt. Zooterapia tego typu polega na swobodnej i spontanicznej zabawie terapeutycznej, motywującej do aktywności ruchowej i bodźcowania sensorycznego. Czas trwania zooterapii AAA nie ma wyznaczonych ram, a opiekunowie czy zooterapeuci nie prowadzą dokumentacji z przebiegu terapii. AAT (Animal Assisted Therapy), czyli terapia z udziałem zwierząt ukierunkowana jest na konkretne działania, zmierzające do wywołania określonych reakcji i efektów terapeutycznych. Zooterapia tego typu podlega dokumentacji, planowaniu i ewaluacji. AAE (Animal Assisted Education), czyli edukacja z udziałem zwierząt. Zooterapia tego typu jest elementem uzupełniającym pozostałe formy pracy.
Dziedziny zooterapii
Największą popularność w zakresie zooterapii zyskała:
- dogoterapia, inaczej kynoterapia, czyli terapia z udziałem psa, aktywnego motywatora terapeutycznego, odpowiednio przygotowanego do pracy z ludźmi czworonoga z uosobieniem społecznym. Kontakt z psem działa pobudzająco, poprzez zabawę rozwijane są zdolności motoryczne, a reakcje i odpowiedzi psa na bodźce stymulują umiejętności komunikacyjne pacjenta;
- hipoterapia, czyli zajęcia z udziałem konia i jazdą konną. Fizjoterapia na koniu przywraca i utrzymuje sprawność fizyczną poprzez gimnastykę leczniczą, nieświadome korygowanie postawy, normalizację napięcia mięśniowego, kształtowanie równowagi i koordynacji wzrokowo-ruchowej, czucia powierzchniowego i głębokiego oraz poczucia rytmu. W aspekcie psychoterapeutycznym hipoterapia usprawnia intelektualnie. Zooterapia tego typu dodatkowo umożliwia aktywność sportową niepełnosprawnym pacjentom i spełnia potrzebę aktywnego spędzania czasu wolnego;
- felinoterapia, tzn. oddziaływanie terapeutyczne z udziałem kota. Felinoterapia działa uspokajająco na emocje, psychikę i fizjologię człowieka, np. obniżając ciśnienie krwi i cholesterolu, a także działając przeciwbólowo. Właściwości fizyczne sierści kota neutralizują dolegliwości bólowe pacjenta, a terapeutyczne koty nie muszą odbywać tresury. Do zooterapii angażuje się koty z odpowiednią osobowością do pracy z ludźmi;
- delfinoterapia, czyli terapia z delfinami, wspólnym pływaniem i zajęciami w wodzie. Wodne ssaki ciekawe są każdej anomalii ludzkiego organizmu, jak protezy czy zniekształcone kończyny i wysyłają w ich stronę ultradźwięki, które sprzyjają zmniejszaniu dolegliwości bólowych i napięcia mięśniowego. Dodatkowo środowisko wodne i ćwiczenia ruchowe wzmacniają efekty terapeutyczne. Zooterapia tego typu odradzana jest osobom agresywnym, w stanie zaburzeń nerwicowych i świadomości.
Do mniej popularnych dziedzin zooterapii zalicza się również tzw. pet therapy, czyli aktywna terapia i zajęcia edukacyjne z udziałem m.in. królików, chomików, świnek morskich, osłów, kucyków, ptaków oraz gadów i płazów hodowlanych.
Dla kogo jest zooterapia?
Zooterapia jest skuteczną formą terapii wszelkich schorzeń somatycznych i psychicznych osób w każdym wieku bez względu na stan zdrowia. Zooterapia wskazana jest szczególnie w przypadku rekonwalescencji osób niepełnosprawnych ze sprzężeniem, zaburzonych psychicznie i emocjonalnie, neurologicznie oraz całościowo pacjentów. Ponadto zooterapia zalecana jest osobom osamotnionym i pragnącym nawiązać bądź utrzymać kontakt z przyrodą. Głównymi celami zooterapii są m.in.: rozwój funkcji poznawczych, motoryki dużej i małej, koordynacji wzrokowo-ruchowej, orientacji przestrzennej, zmniejszenie napięcia i stresu oraz poprawa pamięci i wrażliwości.
Przeciwwskazania do zooterapii
Pomimo że zooterapia wydaje się być przyjazną formą terapii, istnieją również przeciwwskazania do jej stosowania, m.in.: alergia na sierść, otwarte rany, słaba odporność, podatność na infekcje, lęki, agresja i chęć współzawodnictwa z innymi pacjentami o uwagę zwierząt.
Zobacz także:
- Polski sportowiec ratuje ukraińskie psy. "Ktoś im musi pomóc"
- Żeglował ze swoją kotką po całym świecie. "Jesteśmy ze sobą bardzo związani"
- Zwiedza świat konno. "To wyprawa w pełnym tego słowa znaczeniu"
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Kosobu/Getty Images