Jak wspierać bliskich w chorobie? Ekspertka: "Zarówno chory, jak i my powinniśmy znaleźć w sobie zgodę na różne odczucia"

Westend61/Getty Images
Westend61/Getty Images
Kiedy u bliskiej osoby zostaje zdiagnozowana choroba, stajemy przed trudnym wyzwaniem. Nabieramy wody w usta. Nie wiemy, jak się zachować, pomóc. O mądrym wspieraniu porozmawialiśmy z Dominiką Rossą, doktorantką psychologii Uniwersytetu SWPS.

Każdy przypadek jest indywidualny. Poniżej znajdują się ogólne zasady, które zawsze warto wprowadzić w życie.

Rozmowa z chorym

Dominika Czerniszewska, dziendobry.tvn.pl: Choroba bliskiej osoby jest dla nas szokiem. Jak powinniśmy zareagować? Co powiedzieć?

Dominika Rossa: Są różne scenariusze, a nierzadko dylematy pojawiają się, zanim w ogóle zaczniemy o tym rozmawiać. Kiedy jednak osoba bliska dzieli się swoim doświadczeniem związanym z chorobą, może pojawić się konsternacja – co ja mam z tym wszystkim zrobić? Jak pomóc? W tym przypadku nie ma jednej złotej recepty. Dlaczego? Bo każdy z nas inaczej reaguje na daną sytuację. Chory również może sobie różnie radzić. Może przechodzić fazy radzenia sobie z traumą: od zaprzeczenia, gniewu, przez targowanie się, aż po akceptację stanu rzeczy. Tych etapów jest kilka, a chorzy mogą przechodzić w różne fazy niechronologicznie i pozostawać w nich na różne okresy. W związku z czym, może nam to w różny sposób zakomunikować: w złości, w kłótni, w smutku. Podstawą jest, by pozwolić sobie na te emocje. Zarówno chory, jak i my powinniśmy znaleźć w sobie zgodę na różne odczucia. Gdy emocje już wybrzmią, będzie łatwiej rozmawiać o tym, co dalej...

Tylko jak to uczynić? Przecież nie powiemy: "Wszystko będzie dobrze"...

Nie wiemy, jak będzie, więc nie mówmy, że będzie dobrze. Czasami ulegamy tej pokusie, bo to jedna z niewielu reakcji, które znamy, wręcz od dziecka. Ale choroba bliskiego to nie stłuczone kolano i do wesela się nie zagoi. Pamiętajmy, żeby nie krytykować emocji drugiej osoby. Czasami ma się ochotę powiedzieć: "Nie przesadzaj", "Inni mają gorzej", ale to może wpędzić chorego tylko w poczucie winy. Nie podważajmy też opinii lekarza: "Na pewno się nie zna. Powtórz badania". Jeśli nie mamy wiedzy medycznej, nie angażujmy się w stawianie diagnoz. To nie należy do naszych zadań. Natomiast warto zapytać chorego, czego od nas potrzebuje. Rolą osoby, która wspiera chorego, jest bycie powiernikiem, towarzyszem. Chory nie oczekuje od nas, że my wyślemy teraz magiczne lekarstwo, które go uzdrowi. Możemy towarzyszyć w chorobie, wspierać.

Niesienie pomocy chorym

Niekiedy zdarza się tak, że chory odrzuca naszą pomoc. Odpuścić, a może wręcz przeciwnie – zagryźć zęby i wspierać?

To nie jest prosta rola. Wielu chorych rezygnuje z wyjść, by nie psuć atmosfery podczas spotkań towarzyskich i tutaj już prosta droga do alienacji, samotności, depresji. Dlatego często przejawia się porada: "Powinieneś wyjść do ludzi". Apeluję by, usunąć z rozmów z osobą chorą słowo: "powinieneś". To są bardzo indywidualne kwestie. Dlatego, gdy chory odmawia pomocy, naszą rolą jest empatyczne i uważne bycie przy takiej osobie. Reagowanie czasami zwykłym gestem na to, co się dzieje. Wspierajmy go w niezobowiązujący sposób, by nie czuł się, że nas obarcza.

Z kolei dla niektórych osób złotym środkiem jest unikanie tematu choroby…

Może być taka pokusa, że jak przejdziemy do porządku dziennego, nie będziemy tego tematu jątrzyć, to będzie to lepsze tak dla chorego, jak i dla nas. Będziemy udawać, że tego "słonia w pokoju nie ma". Natomiast on jest i nie zniknie. To udawanie na dłuższą metę nie ma większego sensu i może zepsuć relację pomiędzy chorym a nami. Jako przykład podam sytuację osoby, która straciła bliskiego. Pojawili się przy niej przyjaciele i znajomi, którzy powiedzieli: "Jak będziesz czegoś potrzebować, zadzwoń". Z jednej strony to jest dawanie przestrzeni, a z drugiej – pozbywanie się odpowiedzialności. Dlatego że osoba, która potrzebuje tej pomocy, de facto nie wie, czy może zadzwonić. Na poziomie świadomym dostała taki komunikat, ale się z tym źle czuje, nie wie, jak ma to zrobić, czy to jest dobry moment. Analogicznie jest z chorobą. Oczywiście należy dać przestrzeń do bycia sam na sam ze swoimi myślami. Natomiast po naszej stronie nie jest powiedzenie, że "jak czegoś potrzebujesz, zadzwoń" tylko sami chwytamy za telefon i proponujemy wspólne wyście.

Często osoby, które opiekują się chorym, dochodzą do momentu, że nie mają już siły i same potrzebują pomocy. Co wówczas zrobić?

Gdy chory potrzebuje nie tylko naszej obecności, ale i pomocy w codziennych czynnościach, takich jak: zrobienie zakupów czy wyprowadzenie psa, warto pomyśleć o tym, kto oprócz nas jeszcze jest. Warto porozmawiać z nimi, stworzyć grafik kto, kiedy czym się zajmuje. Wówczas osoba chora nie będzie miała poczucia, że obciąża jedną osobę, a dodatkowo opiekun otrzyma grupę wsparcia. To jest sytuacja, że zapewniamy komfort choremu, a sami możemy odetchnąć. Należy pamiętać, że opieka nad osobą chorą jest bardzo wyczerpująca zarówno fizycznie, jak i emocjonalnie. Dlatego opiekun musi również zadbać o siebie, żeby wytrwać w tej pomocy. Obecnie powstają Domy Opieki Wytchnieniowej. To projekt, który m.in. jest realizowany w Trójmieście dla osób, które opiekują się chorymi. Mogą odpocząć, naładować baterie, by móc dalej działać, a chory jest pod właściwą i specjalistyczną opieką. To bardzo ważne. Ponadto, grupa wsparcia jest wartościowa, bo wtedy czujemy, że nie jesteśmy sami.

Wspomniała Pani o pomocy w codziennych czynnościach. Powszechnym zachowaniem jest również to, że chcemy wyręczyć chorego nawet w najdrobniejszych rzeczach. Wydaje mi się, że to nie jest dobre rozwiązanie…

Zgadza się. Nie powinniśmy odbierać tej osobie sensu życia, aktywności. Często na ten temat rozmawiam ze swoimi studentami. Podam dwa przykłady z własnego podwórka. Poznałam mężczyznę, który ma poważną wadę wzroku. Podczas drugiego spotkania powiedział: "Słuchaj, patrz na moje lewe oko, bo to jest to oko, które na Ciebie patrzy. Drugie - nie widzi". Tym prostym sformułowaniem rozładował atmosferę. Nie musiałam się zastanawiać, jak o to zapytać, obchodzić. Tylko od razu opowiedział o realnych potrzebach. Przez to, że zostało to nazwane, pokazane, problem - zniknął. Dlatego warto, by mówić od razu o swoich oczekiwaniach.

Kolejnym zagadnieniem jest to, jak reagować na osobę, która porusza się na wózku albo o kulach. Miałam taki epizod w życiu, kiedy sama trafiłam na wózek. Były osoby, które nadmiarowo zaczęły się mną opiekować. To było krępujące. Natomiast, na przeciwległym biegunie były osoby, które mnie unikały. To był np. wykładowca na studiach, który przy zadawaniu pytań, pomijał mnie za każdym razem. Z kolei bardzo bliska mi osoba zniknęła z mojego życia na ten czas, bo nie potrafiła sobie z moją chwilową niepełnosprawnością poradzić. Nie wiedziała, jak mi pomóc, więc wybrała bardziej dostępne dla siebie rozwiązanie. To pokazuje, że my nie wiemy, jak sobie radzić z osobą chorą, która jest obok nas. Przez to cierpią na tym relacje, a podstawą każdej z nich jest dialog. Może on się odbywać werbalnie, ale czasami wystarczy, że ktoś przyjdzie i potrzyma za rękę. Natomiast jeśli wcześniej twoje relacje z osobą chorą nie były zażyłe, nie przychodź bez zapowiedzi, zadzwoń, zapytaj. A nade wszystko, jeśli masz obawy, jeśli widzisz, że chory potrzebuje innego wsparcia - skorzystaj z porady eksperta. Nawet, jeśli to nie będzie terapia, ale konsultacja, która pomoże skutecznie pomóc bliskim.

Zobacz także:

Siła jest kobietą: Wypadek samochodowy nie zamknął jej na świat - sparaliżowana od ramion w dół zaczęła malować ustami

Zestresowany manager to koszmar pracownika. "Szef absolutnie nie powinien pozwalać sobie na eskalację negatywnych emocji"

Portrety matek. "Matka Gigantka" sześciorga dzieci, w tym dwóch par bliźniąt: "Zamykałam się w sypialni i płakałam do poduszki"

Zobacz wideo: Uwaga! TVN: "Do lekarza weszłam z uśmiechniętym dzieckiem, a wyszłam z dzieckiem-rośliną"

Autor: Dominika Czerniszewska

podziel się:

Pozostałe wiadomości

Zmiany w Dzień Dobry TVN. Do zespołu dołączą znane twarze

Zmiany w Dzień Dobry TVN. Do zespołu dołączą znane twarze

Takiego programu dawno nie było. W pracy stawi się wyjątkowy skład prowadzących

Takiego programu dawno nie było. W pracy stawi się wyjątkowy skład prowadzących

Upiekłam fit "sernik" Anny Lewandowskiej. Bez glutenu, bez laktozy... bez smaku?

Upiekłam fit "sernik" Anny Lewandowskiej. Bez glutenu, bez laktozy... bez smaku?

Quiz. Sprawdź, co wiesz o wielkanocnych potrawach?

Quiz. Sprawdź, co wiesz o wielkanocnych potrawach?

Żurek i barszcz biały - czym się różnią te wielkanocne zupy?

Żurek i barszcz biały - czym się różnią te wielkanocne zupy?

Wielkanoc z Dzień Dobry TVN. Jakie świąteczne niespodzianki czekają widzów?

Wielkanoc z Dzień Dobry TVN. Jakie świąteczne niespodzianki czekają widzów?

Rebel Wilson straciła dziewictwo w wieku 35 lat. "Ludzie mogą poczekać, aż będą gotowi"

Rebel Wilson straciła dziewictwo w wieku 35 lat. "Ludzie mogą poczekać, aż będą gotowi"

Nowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał

Nowy uczestnik wszedł do "Hotelu Paradise 8" i od razu namieszał

Pomyśl, zanim udostępnisz zdjęcia swojego dziecka

Pomyśl, zanim udostępnisz zdjęcia swojego dziecka

Serowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym
Materiał promocyjny

Serowe pyszności na Wielkanoc. Poznaj przepisy Andrzeja Polana na dania z serem długodojrzewającym

Wysyłają gościom wirtualne zaproszenia na ślub. Czy to dobry pomysł?

Wysyłają gościom wirtualne zaproszenia na ślub. Czy to dobry pomysł?

Tradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?

Tradycje wielkanocne - zwyczaje, ciekawostki i symbole Wielkanocy. Co powinno być w koszyczku wielkanocnym?

"Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić

"Po Wielkanocy sałatkę jarzynową wyrzuca 68% Polaków". Znana dziennikarka radzi, co z niej zrobić

Wojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"

Wojciech Modest Amaro podzielił się rodzinną nowiną. "Piękny Aniołek już jest na świecie"

Wyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego
Materiał promocyjny

Wyjątkowe dania z drobiu na Wielkanoc (i nie tylko). Wypróbuj przepisy Matteo Brunettiego

Tuż po porodzie otrzymała od matki niestosowny prezent

Tuż po porodzie otrzymała od matki niestosowny prezent

Ile jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości

Ile jajek można zjeść w tygodniu? Ekspert rozwiewa wątpliwości

Księżna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"

Księżna Kate wspierała ją w chorobie. Teraz 8-latka chce zrobić dla niej to samo. "Wyzdrowieje tak, jak ja"

10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu
Materiał promocyjny

10 kroków dzieli Cię od udanej podróży. O tym należy pamiętać przy planowaniu wyjazdu

Kobiety hejtowane za wielodzietność.  "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"  

Kobiety hejtowane za wielodzietność.  "Odpieluszkowe zapalenie mózgu"  

Zjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?

Zjadłam słynny żurek Magdy Gessler. Czy talerz zupy jest wart swojej ceny?

Siostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"

Siostry uratowały sklep dziadka. "To nie mogło się tak skończyć"

Klaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?

Klaudia El Dursi zabiera w podróże walizki z jedzeniem?

Ten składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"
Materiał promocyjny

Ten składnik warto suplementować. "Odpowiada za to, że nasza skóra jest ładna, a włosy piękne"

Wiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania

Wiosenny horoskop miłosny. Pojawią się emocjonalne burze i zawirowania

Czy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"

Czy epidemia opioidowa ma szansę dotrzeć do Polski? "4 lata temu nie mieliśmy żadnych przypadków"

Polska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu

Polska ma własnego van Gogha. Ekspertyzy potwierdziły autentyczność obrazu

"Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom

"Alkohol, przemoc, zaniedbania". Gabriela nie bała się pomóc maluchom

Potrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy
Materiał promocyjny

Potrawy wielkanocne, które zawładną świątecznym stołem. Przepisy Sebastiana Olmy

Marcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"

Marcin Prokop ma wyjątkową relację z bratem, lecz nie zawsze było kolorowo. "Zburzył mój spokój"

Obejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki

Obejrzałam dwa odcinki serialu "Klara". Każdy zna kogoś takiego, jak matka głównej bohaterki

Sposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"
Materiał promocyjny

Sposób na wnętrze: Metamorfoza starej i niefunkcjonalnej kuchni. "To jest rewelacja"

Sarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka

Sarah Ferguson wspiera Kate. Sama walczyła z dwoma typami raka

Wyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"

Wyjątkowy gość specjalny w "MasterChef Nastolatki"

Nazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?

Nazywają go "trudnym aktorem". Jaki naprawdę jest Sebastian Fabijański?

Dbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?
Materiał promocyjny

Dbać trzeba nie tylko o włosy, ale i o skórę głowy. Jak to robić?

"Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia

"Łazienkowe przekleństwa" - zbawienna metoda czy szkodliwy trend? Psycholożka wyjaśnia

Sposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić

Sposób na idealnie białe firanki i obrusy na święta - sprawdź, co trzeba zrobić

"Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie

"Hotel Paradise 8". Ola i Ada rozdają karty. Ich decyzja może mieć wpływ na Rajskie Rozdanie

Zatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry
Materiał promocyjny

Zatrzymaj pierwsze zmarszczki. Sprawdź, jak zapobiec starzeniu się skóry

Platforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"

Platforma streamingowa Max już w czerwcu. "Na tę chwilę czekaliśmy 2 lata"

Wiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje

Wiosna na wielkanocnym stole. Stwórz własne dekoracje

Brak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?
Materiał promocyjny

Brak apetytu u osób starszych. Co robić, kiedy seniorzy przestają jeść?

Co i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?

Co i za ile kupimy do koszyka wielkanocnego?

Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

Nie wiesz, jak rozmawiać ze swoim psem? Waszą komunikację poprawi Radek Ekwiński. Napisz do nas

To najczęstszy błąd w podawaniu żurku

To najczęstszy błąd w podawaniu żurku

Wybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4

Wybuchowy ekstrawertyk, a może cichy introwertyk? Poznaj numerologiczną 4

Mateusz Hładki poprowadzi nowy program

Mateusz Hładki poprowadzi nowy program

Sprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?

Sprawdzony trik z TikToka. Jak sprytnie pokroić mango?

E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"
Materiał promocyjny

E-sklep TVN. Co jest w ofercie? "Widzowie poczują się częścią czegoś większego"

Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

Ile cukru jest w przekąskach dla dzieci? "Owoce się je, a nie pije"

Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

Paulina Holtz oddała kuchnię. Ogłoszenie zamieściła na popularnej grupie

Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

Wielka przeprowadzka rodziny Clarke. "Najbardziej obawiamy się o Czarusia"

Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

Sanah szczerze o swoich lękach. Czego się obawia?

9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

9 tradycyjnych potraw na Wielkanoc - najlepsze przepisy

Wakacje w maju – gdzie warto pojechać?

Wakacje w maju – gdzie warto pojechać?

Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą

Ola Żuraw-Świątek po 10 latach pogodziła się z mamą

#DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

#DzieńDobrywPolsce. Potrzebujesz interwencji Dzień Dobry TVN? Napisz do nas

Jak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"

Jak rozmawiać z dziećmi o ukrzyżowaniu Jezusa? "Mają prawo wiedzieć, że umieramy"

Grupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę

Grupowa randka w "Hotelu Paradise 8". Ktoś złoży uczestnikom niezapowiedzianą wizytę

Beata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów

Beata Ścibakówna skrytykowała zachowanie młodych aktorów

Nauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"

Nauczycielka, która nie stawia stopni. "Obawiałam się bardziej reakcji rodziców niż uczniów"