Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Święta
Symbole Bożego Narodzenia
Tak naprawdę za niemal każdym elementem bożonarodzeniowej obrzędowości stoi długa historia. Wiele z nich sięga nie tylko czasów pierwszych chrześcijan, ale jeszcze wcześniejszych, nazywanych pogańskimi. Wiara chrześcijańska i jej odłamy bardzo dużo czerpały z kultur, które je poprzedzały.
Samo Boże Narodzenie to, jak sama nazwa wskazuje, upamiętnienie narodzin Jezusa Chrystusa, których data nie jest znana. Termin 25 grudnia odwołuje się do świętowania w religiach przedchrześcijańskich i pozażydowskich "narodzin niezwyciężonego słońca" - mniej więcej od tej daty dzień staje się coraz dłuższy, a noc krótsza.
Święto to poprzedzone jest wigilią (z łac. "vigiliare" oznacza "nocne czuwanie") - rodzinną ucztą nawiązującą do spotkań pierwszych chrześcijan obchodzących Ostatnią Wieczerzę. Wigilia jest też zwieńczeniem Adwentu (z łac. łacińskiego słowa "adventus", czyli "przyjście, przybycie, nadejście") - trzytygodniowego, szczególnego okresu oczekiwania. Tak po krótce wyjaśnia to tradycja i wiara chrześcijańska, bardzo ważna dla osób wierzących, korzystających z jej zasad na co dzień. Święta Bożego Narodzenia celebrowane jest także przez osoby, które nie utożsamiają się z naukami Kościoła. Nie zmienia to jednak faktu, że niemal wszyscy sięgają po te same symbole i tradycje. Co dokładnie oznaczają choinka i jej ozdoby, opłatek, świeca, świąteczne kolory?
Symbolika świątecznych kolorów
Choć współcześnie świąteczne ozdoby, gadżety, a nawet choinki powstają we wszystkich kolorach świata, to podstawowymi, tradycyjnymi już barwami tego okresu i jego elementów są zielony i czerwony. Pierwszy symbolizuje nadzieję i wierność, natomiast drugi - przelaną krew Jezusa.
Choinka, ozdoby i prezenty - co symbolizują?
Trudno sobie wyobrazić świąteczną atmosferę bez choinki. Wcześniej drzewko nazywano "hailekrystem", a zwyczaj jego dekorowania przywędrował do Polski z Niemiec na przełomie XVIII i XIX wieku. Zanim jednak znana nam choinka ostatecznie zagościła w polskich domach, w południowej Polsce, od Dolnego Śląska, przez Górny, Beskidy, Podhale, aż po Lwów zwyczajem była podłaźniczka, czyli tzw. choinka "do góry nogami" wisząca pod sufitem. Najczęściej był to ścięty czubek jodły, świerku czy sosny, który zawieszano za pień i ozdabiano przeróżnymi dekoracjami., najczęściej robionymi ręcznie, a także owocami.
Tradycyjnie choinkę powinno się ubierać 24 grudnia, ale wiele osób chce mieć ją w domu znacznie wcześniej. Wieszane na niej światełka symbolizują przyjście na świat Jezusa, łańcuch węża-kusiciela, jabłka - grzech, a pozostałe kolorowe ozdoby łaskę Bożą. Umieszczane pod choinką prezenty symbolizują dary, które otrzymał po narodzinach Jezus, a także obdarowywanie się pierwszych wyznawców chrześcijaństwa.
Symbolika 12 potraw wigilijnych
Zgodnie z bożonarodzeniową tradycją, przy wigilijnym stole, przykrytym białym obrusem z wiązką sianka pod spodem, mają zasiąść wszyscy domownicy i przybyli goście. Niegdyś pilnowano, aby liczba osób była parzysta, a potraw nieparzysta. Wigilia chłopska składała się z pięciu lub siedmiu potraw, szlachecka z dziewięciu, a u arystokracji z jedenastu. Wyjaśniano to na różne sposoby: 7 - jako siedem dni tygodnia, 9 - na cześć dziewięciu chórów anielskich, itd. Z czasem zaczęto przygotowywać 12 potraw - na cześć dwunastu apostołów, a także liczby miesięcy w roku. Liczba 12 jest z nami do dziś i obowiązkowo należy skosztować wszystkich potraw wigilijnych. W zależności od regionu, mogą się one nieco różnić od siebie. Od stołu można wstać dopiero po zakończeniu wieczerzy. Gdzieniegdzie wierzy się również, że wyrzucanie resztek wigilijnych przynosi nieszczęście, dlatego należy je spalić.
Pozostałe symbole Bożego Narodzenia
O innych bożonarodzeniowych symbolach, ich znaczeniu i pochodzeniu pisaliśmy w oddzielnych artykułach. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na ich temat, wystarczy kliknąć w wybrany link poniżej.
- Co symbolizuje opłatek? Krótka historia i przepis na opłatek domowy
- Symbolika potraw wigilijnych
- Zwyczaje i tradycje bożonarodzeniowe w Polsce i innych krajach
- Sianko pod obrusem - co symbolizuje ten zwyczaj?
- Adwentowe zwyczaje i symbole. Jak katolicy przygotowują się na święta Bożego Narodzenia?
- Przesądy wigilijne – co warto robić, a czego należy unikać w Wigilię?
- Puste miejsce przy stole - skąd pochodzi ta tradycja i komu się je zostawia?
- Co dawniej stawiano w domach zamiast choinek? "W czasach pogańskich miały zapewnić szczęście"
- Dlaczego dajemy sobie prezenty na święta? Skąd wzięła się ta tradycja?
- Jak nazywa się św. Mikołaj? Gdzie podkłada prezenty i kiedy to robi? Cała prawda o Mikołajkach
Autor: Diana Ryściuk
Źródło zdjęcia głównego: Mykola Sosiukin/GettyImages