Nagroda Nobla – najbardziej prestiżowa nagroda świata. W jakich kategoriach się ją przyznaje?

photo_8920928
Źródło: Dzień Dobry TVN
Nowy język w trzy miesiące – jak to zrobić?
Nowy język w trzy miesiące – jak to zrobić?
Targi technologiczne w Dubaju - na co stawia świat?
Targi technologiczne w Dubaju - na co stawia świat?
Polka w gronie 5 najlepszych młodych naukowców w Azji
Polka w gronie 5 najlepszych młodych naukowców w Azji
Naukowcy chcą „wskrzesić” mamuty
Naukowcy chcą „wskrzesić” mamuty
Ile można zapamiętać w 5 minut?
Ile można zapamiętać w 5 minut?
Nagroda Nobla to najważniejsze wyróżnienie przyznawane przede wszystkim za osiągnięcia, postępy i odkrycia naukowe. Nagrody są konsekwencją ostatniej woli prywatnego fundatora, szwedzkiego przedsiębiorcy i naukowca Alfreda Nobla. Przyznawane są w kilku istotnych kategoriach sprawdź, w jakich.

Nagroda Nobla przyznawana jest za odkrycia i kluczowe prace w dziedzinie chemii, fizyki, medycyny lub fizjologii oraz literatury. Za działania na rzecz pokoju na świecie przyznawana jest Pokojowa Nagroda Nobla. Od 1968 roku wybiera się także laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii. Dotychczas Polska poszczycić się może aż ośmioma noblistami reprezentującymi różne dyscypliny.

Nagroda Nobla – historia i początki

Nagroda Nobla to prawdopodobnie największy prestiż i wyróżnienie, które może otrzymać dany reprezentant nauki za swoje osiągnięcia i odkrycia. Chociaż nagrody znane są na całym świecie, dziwić może fakt, że ich istnienie zawdzięcza się tylko jednemu człowiekowi. Mowa oczywiście o Alfredzie Noblu, zdolnym szwedzkim przedsiębiorcy, który zasłynął m.in. z wynalezienia dynamitu. Alfred Nobel zmarł w 1896 roku. Do tego czasu zdążył zarejestrować aż 355 patentów.

Nagroda sygnowana jego imieniem jest konsekwencją ostatniej woli zmarłego. W swoim testamencie Nobel zaznaczył, że pragnie, aby wszystkie jego aktywa zostały "ulokowane bezpiecznie w papierach tworzących fundusz, którego procenty każdego roku mają być rozdzielone w formie nagród tym, którzy w roku poprzedzającym przynieśli ludzkości największe korzyści". Przez samego Nobla zostały sprecyzowane takie kategorie przyszłych nagród jak fizyka, chemia, fizjologia lub medycyna, literatura i pokój na świecie.

Początkowo testament zmarłego był kwestionowany. Ostatecznie jednak jego wola została zrealizowana. W rezultacie w 1901 roku w Sztokholmie w Królewskiej Akademii Muzycznej odbyła się pierwsza uroczystość wręczenia Nagrody Nobla. Wówczas wręczono ją tylko w kategorii "pokój na świecie". Otrzymali ją Jean Henri Dunant, założyciel organizacji „Czerwony Krzyż”, oraz Frédéric Passy, ekonomista, polityk, działacz pacyfistyczny i prezes Unii Międzyparlamentarnej. Od 1902 roku wyróżnienia wręczane są przez króla Szwecji. Uroczystość odbywa się zawsze 10 grudnia – jest to data śmierci Alfreda Nobla.

Dziedziny przyznawania Nagrody Nobla i benefity finansowe

Zgodnie z testamentem Alfreda Nobla nagrody przyznawane miały być w pięciu dziedzinach. W 1968 roku nastąpiło jednak rozszerzenie o jeszcze jedną dziedzinę – ekonomię. Jednocześnie zdecydowano o dalszym nie poszerzaniu dyscyplin noblowskich. Corocznie przyznawana jest Nagroda Nobla w następujących dziedzinach:

  • fizyka – nagroda przyznawana przez Królewską Szwedzką Akademię Nauk,
  • chemia – również nadawana przez Królewską Szwedzką Akademię Nauk,
  • literatura – otrzymuje się ją za „wybitną pracę na rzecz idealistycznych tendencji”, a laureatów wybiera niezależna Akademia Szwedzka,
  • fizjologia lub medycyna – nagroda przyznawana jest przez Instytut Karolinska,
  • Pokojowa Nagroda Nobla – Norweski Komitet Noblowski nadaje ją osobom, które wyróżniają się na płaszczyźnie starań o zachowanie pokoju na świecie, a także „likwidację lub redukcję stałych armii oraz za udział i promocję stowarzyszeń pokojowych”,
  • ekonomia – nagroda Banku Szwecji im. Alfreda Nobla za wyjątkowe odkrycia i dorobek naukowy w naukach ekonomicznych.

Laureat nagrody otrzymuje medal i dyplom honorowy. Uroczystości wręczenia nagrody obserwują światowe media, a całość ma charakter bardzo ekskluzywny. Nobliści wyróżnieni są także w sposób finansowy – otrzymują aż dziewięć milionów koron szwedzkich (przed 2017 rokiem – 8 milionów, wcześniej, do 2012 roku – 10 milionów). Oznacza to równowartość około 4 milionów złotych.

Polacy, którzy otrzymali Nagrodę Nobla

Polska może pochwalić się aż ośmioma laureatami Nagrody Nobla. Wyróżnienia otrzymali (w kolejności chronologicznej):

  1. Maria Skłodowska-Curie – otrzymała nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki (1903), a następnie w dziedzinie chemii wraz z mężem, Pierrem Curie (1911),
  2. Henryk Sienkiewicz – Nagroda Nobla w dziedzinie literatury (1905),
  3. Władysław Reymont – Nagroda Nobla w dziedzinie literatury (1924),
  4. Czesław Miłosz – Nagroda Nobla w dziedzinie literatury (1980),
  5. Lech Wałęsa – Pokojowa Nagroda Nobla (1983),
  6. Józef Rotblat – Pokojowa Nagroda Nobla (1995),
  7. Wisława Szymborska – Nagroda Nobla w dziedzinie literatury (1996),
  8. Olga Tokarczuk – Nagroda Nobla w dziedzinie literatury za 2018 rok (przyznano w 2019 roku).

Jesteśmy serwisem kobiecym i tworzymy dla Was treści związane ze stylem życia. Pamiętamy jednak o sytuacji w Ukrainie. Chcesz pomóc? Sprawdź, co możesz zrobić. Pomoc. Informacje. Porady.

Zobacz także:

Autor: Adrian Adamczyk

podziel się:

Pozostałe wiadomości