Czym jest efekt Matyldy?
Kobiety od lat angażują się w prace badawczo-naukowe i osiągają sukcesy. Niestety, niektóre ich odkrycia zostały wymazane z historii lub ich zasługi przypisano mężczyznom. Takie zjawisko nazywamy efektem Matyldy.
- Ten termin został ukłuty w latach 90. Odnosi się tak naprawdę do zjawiska, które obserwujemy od dawna. Kobiety w nauce były pomijane, często dyskryminowane i kiedy w latach 90. powstała ta nazwa, odnosiła się ona do Matyldy Gage, czyli można powiedzieć amerykańskiej feministki końca XIX wieku, a więc prekursorki, która bardzo głośno sprzeciwiała się temu, że kobiety są pomijane. Wokół Statuy Wolności pływała z koleżankami i krzyczała, że Statua Wolności jest kłamstwem, bo Amerykę symbolizuje kobieta, a kobiety nie mają praw i są dyskryminowane – tłumaczyła Agnieszka Jankowiak-Maik.
Kobiety pominięte w pracach naukowych
O ile Maria Skłodowska-Curie zapisała się w historii, o tyle niektóre naukowczynie nie miały tyle szczęścia. Oto przykłady kobiet, o których niewiele wiemy, a osiągnęły bardzo dużo.
Mileva Marić – naukowczyni, żona Alberta Einsteina
Alberta Einsteina zna każdy, ale jego żony już niekoniecznie.
Była wybitną naukowczynią, aczkolwiek stała się nią przypadkiem. W tych czasach kobiety za bardzo nie mogły studiować, nie inwestowano w ich rozwój. Natomiast urodziła się ona z pewną wadą. Bardzo kulała, miała chore biodro. Był to ciężki poród dla jej matki. Jej ojciec stwierdził, że i tak nie znajdzie męża przy takiej wadzie, więc już niech się uczy. Zainwestowano w nauki ścisłe. Była zakochana w matematyce, fizyce, a w niej do szaleństwa zakochał się Albert Einstein. (…) Z listów, wspomnień wynika, że bardzo często pracowali razem. Napisała do ojca, że niedługo opublikują wspólne osiągnięcia, które sprawią, że Einstein będzie sławny- mówiła Agnieszka Jankowiak-Maik.
Mówi się również, że Mileva Marić była lepszą matematyczką od męża i poprawiała jego obliczenia. – Bez jej wpływu Einstein takiego sukcesu by nie zyskał. Zresztą musiał to docenić skoro przepisał na nią Nagrodę Nobla w czasie rozwodu - dodała.
Hypatia z Aleksandrii - pierwsza znana naukowczyni
Hypatia to córka ostatniego dyrektora Biblioteki Aleksandryjskiej.
- To najstarsza naukowczyni, jaką znamy. Też trochę zapomniana, aczkolwiek teraz wraca, co bardzo mnie cieszy. To kolejna kobieta w naukach ścisłych. W IV wieku w Aleksandrii badała matematykę. Była astronomką. Świetnie zresztą wykształconą przez ojca. W pewnym momencie go prześcignęła. Rozwijała geometrię, teorię liczb. Była też filozofką platońską. Zginęła tragicznie. Została zamordowana przez aleksandryjskich chrześcijan, którzy twierdzili, że to, co robi jest bardzo pogańskie - wyjaśniła nasza rozmówczyni.
Elżbieta Hewelisz - astronomka, żona słynnego Heweliusza
Była pierwszą polską astronomką i drugą żoną Jana Heweliusza.
- To kolejny przykład, że znamy słynnego męża, a nie znamy słynnej żony, która wkład miała nie mniejszy. Jesteśmy w Rzeczpospolitej Obojga Narodów XVII wieku. Heweliusz stworzył obserwatorium astronomiczne, badał księżyc, planety, ale we wszystkich tych badania towarzyszyła mu druga żona Elżbieta. Została kompletnie zapomniana, a Heweliusz - medale, ulice, pomniki. O Elżbiecie nikt nie słyszał. A szkoda, bo miała ogromny wpływ na jego badania - oznajmiła Agnieszka Jankowiak-Maik.
Jaka jest historia Rosalind Franklin? Dlaczego kobiety były pomijane? Posłuchaj całej rozmowy z naszą gościnią w materiale wideo.
Nie oglądałeś Dzień Dobry TVN na antenie? Pełne odcinki znajdziesz w serwisie Player.
Zobacz też:
- "Siła jest kobietą". Choruje na SMA i jest pierwszą w Polsce modelką na wózku: "Przełamuję stereotypy"
- „Sztuka kochania. Historia Michaliny Wisłockiej” - film o kobiecie i jej poradniku kochania
- Jako jedna z nielicznych zajmuje się porcelaną naszkliwną. Co to za technika?
Autor: Dominika Czerniszewska
Źródło zdjęcia głównego: Dzień Dobry TVN