Genialne naukowczynie, o których zapomniała historia. "Babka od histy" o efekcie Matyldy

Agnieszka Jankowiak-Maik, autorka bloga "Babka od histy"
Efekt Matyldy – jej praca, jego chwała
Źródło: Dzień Dobry TVN
7 listopada 1911 r. Maria Skłodowska-Curie otrzymała drugą Nagrodę Nobla. Na przestrzeni lat było wiele kobiet, które w podobny sposób angażowały się w naukę, ale słuch po nich zaginął. O efekcie Matyldy w Dzień Dobry TVN porozmawialiśmy z Agnieszką Jankowiak-Maik, autorką bloga "Babka od histy".

Czym jest efekt Matyldy?

Kobiety od lat angażują się w prace badawczo-naukowe i osiągają sukcesy. Niestety, niektóre ich odkrycia zostały wymazane z historii lub ich zasługi przypisano mężczyznom. Takie zjawisko nazywamy efektem Matyldy.

- Ten termin został ukłuty w latach 90. Odnosi się tak naprawdę do zjawiska, które obserwujemy od dawna. Kobiety w nauce były pomijane, często dyskryminowane i kiedy w latach 90. powstała ta nazwa, odnosiła się ona do Matyldy Gage, czyli można powiedzieć amerykańskiej feministki końca XIX wieku, a więc prekursorki, która bardzo głośno sprzeciwiała się temu, że kobiety są pomijane. Wokół Statuy Wolności pływała z koleżankami i krzyczała, że Statua Wolności jest kłamstwem, bo Amerykę symbolizuje kobieta, a kobiety nie mają praw i są dyskryminowane – tłumaczyła Agnieszka Jankowiak-Maik.

Kobiety pominięte w pracach naukowych

O ile Maria Skłodowska-Curie zapisała się w historii, o tyle niektóre naukowczynie nie miały tyle szczęścia. Oto przykłady kobiet, o których niewiele wiemy, a osiągnęły bardzo dużo.

Mileva Marić – naukowczyni, żona Alberta Einsteina

Alberta Einsteina zna każdy, ale jego żony już niekoniecznie.

Była wybitną naukowczynią, aczkolwiek stała się nią przypadkiem. W tych czasach kobiety za bardzo nie mogły studiować, nie inwestowano w ich rozwój. Natomiast urodziła się ona z pewną wadą. Bardzo kulała, miała chore biodro. Był to ciężki poród dla jej matki. Jej ojciec stwierdził, że i tak nie znajdzie męża przy takiej wadzie, więc już niech się uczy. Zainwestowano w nauki ścisłe. Była zakochana w matematyce, fizyce, a w niej do szaleństwa zakochał się Albert Einstein. (…) Z listów, wspomnień wynika, że bardzo często pracowali razem. Napisała do ojca, że niedługo opublikują wspólne osiągnięcia, które sprawią, że Einstein będzie sławny
- mówiła Agnieszka Jankowiak-Maik.

Mówi się również, że Mileva Marić była lepszą matematyczką od męża i poprawiała jego obliczenia. – Bez jej wpływu Einstein takiego sukcesu by nie zyskał. Zresztą musiał to docenić skoro przepisał na nią Nagrodę Nobla w czasie rozwodu - dodała.

Hypatia z Aleksandrii - pierwsza znana naukowczyni

Hypatia to córka ostatniego dyrektora Biblioteki Aleksandryjskiej.

- To najstarsza naukowczyni, jaką znamy. Też trochę zapomniana, aczkolwiek teraz wraca, co bardzo mnie cieszy. To kolejna kobieta w naukach ścisłych. W IV wieku w Aleksandrii badała matematykę. Była astronomką. Świetnie zresztą wykształconą przez ojca. W pewnym momencie go prześcignęła. Rozwijała geometrię, teorię liczb. Była też filozofką platońską. Zginęła tragicznie. Została zamordowana przez aleksandryjskich chrześcijan, którzy twierdzili, że to, co robi jest bardzo pogańskie - wyjaśniła nasza rozmówczyni.

Elżbieta Hewelisz - astronomka, żona słynnego Heweliusza

Była pierwszą polską astronomką i drugą żoną Jana Heweliusza.

- To kolejny przykład, że znamy słynnego męża, a nie znamy słynnej żony, która wkład miała nie mniejszy. Jesteśmy w Rzeczpospolitej Obojga Narodów XVII wieku. Heweliusz stworzył obserwatorium astronomiczne, badał księżyc, planety, ale we wszystkich tych badania towarzyszyła mu druga żona Elżbieta. Została kompletnie zapomniana, a Heweliusz - medale, ulice, pomniki. O Elżbiecie nikt nie słyszał. A szkoda, bo miała ogromny wpływ na jego badania - oznajmiła Agnieszka Jankowiak-Maik.

Jaka jest historia Rosalind Franklin? Dlaczego kobiety były pomijane? Posłuchaj całej rozmowy z naszą gościnią w materiale wideo.

Nie oglądałeś Dzień Dobry TVN na antenie? Pełne odcinki znajdziesz w serwisie Player.

Zobacz też:

podziel się:

Pozostałe wiadomości