Ile jedzenia marnuje się w Polsce?
W skali świata każdego roku ok. 1,3 mld ton żywności jest marnowana, co stanowi równowartość 1/3 całej produkcji żywności. Z drugiej strony blisko 800 mln ludzi na świecie boryka się z głodem, a ponad 30 mln dzieci jest niedożywionych.
Zjawisko to niesie za sobą niezwykle negatywne skutki środowiskowe, społeczne i ekonomiczne, których niestety wiele osób nadal sobie nie uświadamia.
W Polsce większość żywności marnują gospodarstwa domowe – ponad 60% (wg. PROM). Choć wzrasta świadomość na temat niemarnowania żywności i coraz więcej mówi się o idei zero waste oraz podejmowaniu świadomych decyzji zakupowych, to działania edukacyjne w tym zakresie wciąż są potrzebne. Zmarnowana żywność to nie tylko roztrwonione pieniądze, ale również zasoby – wodne, energetyczne, ludzkie. W każdej sekundzie przez cały rok wyrzucanych do kosza jest blisko 153 kg żywności w całym łańcuchu żywnościowym, której część wciąż nadaje się do wykorzystania.
Aż 92 kg żywności trafia do kosza w polskich domach. To tak jakby każdego dnia, przez cały rok, w każdej sekundzie Polacy tylko w swoich domach wyrzucali 184 bochenki chleba. Do marnowania żywności przyznaje się w Polsce 56% badanych osób. Przeciętna polska rodzina wyrzuca do kosza żywność o wartości ponad 3,5 tys. zł. Najczęściej wyrzucamy pieczywo (23,7%), wędliny (12,8%) i świeże owoce (12,6%).
Tymczasem na wyprodukowanie żywności, a następnie dostarczenie do konsumenta zużywane są zasoby ziemi, nawozy, środki ochrony roślin, paliwa, energia elektryczna i ciężka praca wielu ludzi. Co więcej, zmarnowana żywność zwiększa objętość wysypisk śmieci, a podczas rozkładania się emituje gazy, które przyczyniają się do efektu cieplarnianego.
Przyczyny wyrzucania żywności przez konsumentów
- zepsucie żywności 55,2%
- przekroczenie daty ważności 42%
- przygotowanie zbyt dużej ilości jedzenia 26,5%
- zakup zbyt dużej ilości żywności 22,2%
- nieprzemyślane zakupy 19,7%
Jak nie marnować żywności?
- Planuj posiłki i zakupy - gotuj z tych produktów co masz w lodówce, wykorzystuj resztki (np. na pasztet, zapiekankę, grzanki z pieczywa), przygotuj jadłospis na kilka dni, aby kupować tylko to, co jest Ci potrzebne;
- Sprawdzaj daty ważności: Uważnie czytaj daty na produktach i wykorzystuj te, które są bliżej końca terminu, zanim się zepsują;
- Przestrzegaj zasady FIFO "First In, First Out" (pierwsze weszło, pierwsze wyszło), czyli umieszczaj nowsze produkty z tyłu, a starsze z przodu;
- Mroź i przetwarzaj: Mroź nadwyżki produktów, pieczywo, zupy czy gotowe dania. Rób przetwory, takie jak dżemy, soki, nalewki, a także susz owoce i grzyby.
Warto też znać dwa kluczowe oznaczenia przydatności do spożycia:
- Należy spożyć do – (twarde zalecenie) najczęściej na produktach świeżych, o krótkim terminie ważności jak świeże mięso, ryby, nabiał, niektóre ciasta i dania gotowe. Najczęściej wymagają przechowywania w warunkach chłodniczych. Produkt po upływie daty może nie być już bezpieczny.
- Najlepiej spożyć przed – określa tak zwaną datę minimalnej trwałości. Minimalnej, czyli nieostatecznej. Ten termin stosowany jest w przypadku produktów, które nawet "po terminie" nie ulegają zepsuciu, a jedynie może zmieniać się ich konsystencja, kolor, smak czy zapach. Do tej grupy zaliczają się między innymi produkty zbożowe, a więc mąki, makarony, kasze, ryże, ale także kawa, herbata, część słodyczy, niektóre przyprawy, takie jak cukier (w postaci sypkiej) i sól oraz wysokoprocentowe alkohole.
Smażone makaronowe rosti z makaronu spaghetti, resztek wędlin i sera
Składniki:
- około 300 g ugotowanego makaronu,
- 2 jajka,
- 2 łyżki mąki pszennej,
- 50 ml mleka,
- około 200-250 g ścinków serów żółtych,
- około 100-150 g kawałków wędlin,
- oliwa,
- sól i pieprz.
Sposób przygotowania:
W misce połączyć jajka, mleko, mąkę, sól oraz pieprz. Dodać posiekane w drobną kostkę wędliny oraz ser. Wymieszać. Ostudzony makaron wmieszać w masę, tak, by masa ładnie oblepiła makaron. Na patelni rozgrzać oliwę. Za pomocą ringów lub kokilek do babeczek smażyć okrągłe placki makaronow. W przypadku kokilek najpierw wykładamy makaron do kokilki, przekładamy naczynie z makaronem na patelnie tak, by wyszła nam forma jak z "babkami z piasku". Smażymy na złoty kolor z obu stron.
Tarta na spodzie z ugotowanych ziemniaków, z warzywami z rosołu, i podsmażonym z porem boczkiem
Składniki:
- warzywa ugotowane z rosołu (np. marchewka, pietruszka, por, seler),
- 300 g ugotowanych ziemniaków,
- 50 g mąki pszennej,
- 50 g bułki tartej,
- 6 jajek,
- 350 ml słodkiej śmietanki 30%,
- duży por,
- pęczek młodego szczypiorku,
- 200 g wędzonego boczku,
- masło do wysmarowania formy,
- gałka muszkatołowa,
- sól i pieprz,
- oliwa.
Sposób przygotowania:
Ostudzone ziemniaki przecisnąć przez praskę do ziemniaków, dodać jedno jajko, mąkę pszenną, bułkę tartą, sól i wyrobić na jednolitą masę. Okrągłe naczynie do zapiekania wykładamy papierem do pieczenia i od środka smarujemy go masłem. Wykładamy masę ziemniaczaną i równomiernie rozprowadzamy w naczyniu. Przykrywamy całość kolejnym arkuszem papieru do pieczenia, wysypujemy obciążniki (np. fasola, groch itp.) i wstawiamy na 15 minut do piekarnika nagrzanego do 180 stopni Celsjusza góra-dół. Po tym czasie wyjmujemy formę, zabieramy papier z obciążeniem i dopiekamy spód przez kolejne 5-8 minut.
W międzyczasie podsmażamy pokrojony w kostkę boczek, dodajemy umytego i posiekanego pora i smażymy razem do miękkości. Doprawiamy solą i pieprzem. W misce łączymy 5 jaj ze śmietanką, ½ łyżeczki gałki muszkatołowej, solą i pieprzem. Warzywa z rosołu kroimy w plastry. Na podpieczony spód wykładamy pokrojone warzywa, por z boczkiem i zalewamy całość masą jajeczno-śmietanową. Wstawiamy ponownie do piekarnika nagrzanego do 170 stopni na ok. 35 minut. Ozdabiamy świeżym szczypiorkiem.
Chlebowa casserole (zapiekanka) z czerstwego chleba, mięsa z surowej białej kiełbasy, pietruszki i sera gouda
Składniki:
- 4-5 pęt surowej białej kiełbasy,
- cebula,
- pół bochenka chleba,
- oliwa,
- 300 g sera gouda,
- 4 jajka,
- 200 ml słodkiej śmietanki,
- świeża pietruszka,
- suszony majeranek,
- sól i pieprz.
Sposób przygotowania:
Na patelni rozgrzej oliwę. Cebulę pokrój w drobną kostkę i zeszklij na oliwie. Surowe mięso z kiełbasy wyjmij z osłonki i dodaj do cebulki (mogą być duże nierozdrobnione kawałki mięsa) i smaż razem do momentu, aż składniki się ładnie zarumienią.
Chleb pokrój w ok 1,5 cm kostkę, odłóż z tej porcji garść do innego naczynia. Ser żółty zetrzyj na dużych oczkach. W misce połącz jajka ze śmietanką. W dużej misce wymieszaj kawałki chleba, z mięsem, z 2/3 porcji startego sera, całość zalej zalewą jajeczną. Naczynie żaroodporne wyłóż papierem do pieczenia, na nim umieść zapiekankę. Na samą górę wysyp pozostały ser żółty oraz pozostałe kawałki chleba. Wstaw do piekarnika nagrzanego do 180 stopni Celsjusza na ok. 35 minut. Gotową zapiekankę udekoruj świeżą pietruszką.
Więcej informacji na temat kampanii znajdziesz tutaj.
Zobacz także:
- Sprytne patenty na niemarnowanie jedzenia. Co można przygotować z resztek?
- Jak unikać marnowania żywności? Z tymi przepisami od zwyciężczyni IX edycji MasterChefa będzie to banalnie proste
- Patenty Jagny Niedzielskiej na oszczędzanie. Ten prosty trik pozwoli zapanować nad marnowaniem jedzenia w święta
Źródło: Aleksandra Juszkiewicz
Źródło zdjęcia głównego: Michał Woźniak