Nagroda Literacka Nike to bardzo ważne wyróżnienie dla polskich autorów. Do konkursu mogą być zgłaszane dzieła reprezentujące różne gatunki literackie z wyłączeniem opracowań zbiorowych. Przyznawanie nagrody ma wpływ na promocję polskiej literatury i docenienie jej zarówno w Polsce, jak i na świecie. Zasady przyznawania Nike są podobne do sposobu przyznawania literackiej nagrody Nobla. Decydującym gremium jest jury konkursu, które dokonuje selekcji kandydatów w trzech następujących po sobie etapach.
Nagroda Literacka Nike – polski Nobel literacki? Najważniejsze informacje
Literacka nagroda Nike jest przyznawana corocznie od 1997 roku. Została założona przez Gazetę Wyborczą, drugie co do wielkości czasopismo w tamtym okresie, razem z agencją konsultingową Nicom. Współcześnie głównymi fundatorami nagrody są Gazeta Wyborcza i Fundacja Agora. Każdej jesieni wyłaniany jest jeden laureat, którego dzieło zasługuje na szczególne wyróżnienie.
Nagroda Literacka Nike jest skierowana do wszystkich gatunków literackich. Zdobyć ją mogą także twórcy reportaży czy esejów. Jedynym wyłączeniem są dzieła, które mają wielu autorów, np. monografie zbiorowe. Szczególnym uwzględnieniem są obdarzone powieści. Podstawowym celem Nike jest promowanie i wyróżnianie ważnych i fundamentalnych dla literatury współczesnych dzieł. Tym samym przedsięwzięcie to w pewien sposób promuje polską literaturę nie tylko w obrębie kraju, ale także za granicą.
Ze względu na prestiż, który towarzyszy zdobyciu tej nagrody, często w języku publicystycznym jest ona określana mianem "polskiego Nobla literackiego". Oczywiście różnica między Nike a Noblem jest olbrzymia w wielu kwestiach. Z drugiej strony warto zauważyć, że oprócz zaprojektowanej przez Gustawa Zemłę statuetki Nike wybierany każdego roku laureat otrzymuje nagrodę w wysokości aż 100 tysięcy złotych. Pieniądze mogą być przeznaczone na dowolny cel.
Zasady przyznawania nagrody Nike
Nagroda Nike jest przyznawana w trybie konkursowym. Podobnie jak w przypadku Nagrody Nobla w dziedzinie literatury żaden autor nie jest upoważniony do zgłoszenia swojego dzieła do konkursu. Podmiotami, które są upoważnione do wykonania takiej czynności, są wydawnictwa, główny sekretarz jury oraz pozostali jego członkowie (w przypadku Nagrody Nobla światowe publikacje książkowe są na bieżąco analizowane przez członków Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk w Sztokholmie, którzy tę funkcję piastują dożywotnio).
W przypadku Nike do końca lutego każdego roku trwa termin zgłaszania dzieł wydanych w roku ubiegłym. Podmioty upoważnione do zgłoszeń przesyłają właściwy dokument do Fundacji Agora. Ze wszystkich propozycji, które napłynęły do lutego danego roku, jury wybiera listę dwudziestu książek, które w jego ocenie najbardziej zasługują na wyróżnienie. Lista ta jest publikowana zazwyczaj w maju.
Kolejnym etapem wyłaniania laureata nagrody Nike jest wybranie siedmiu finalistów spośród wszystkich dwudziestu wcześniej wyselekcjonowanych zgłoszeń. Wiadomość o tym, jaki autor znalazł się na tej liście i został finalistą konkursu, jest przekazywana na początku września. Tego, kto zdobędzie literacką nagrodę Nike, nie wiadomo do oficjalnej gali, która kończy konkurs. Na galę wręczenia nagrody zaproszeni są wszyscy finaliści. Wydarzenie co roku odbywa się w Teatrze Stanisławowskim w Łazienkach Królewskich w Warszawie. O tym, kto spośród finalistów zdobędzie nagrodę Nike, decyduje całe jury w tym samym dniu, w którym jest ona przyznawana – w pierwszą niedzielę października.
Czy sposób przyznawania literackiej nagrody Nike jest kontrowersyjny?
Zasady przyznawania Nike stały się powszechnym tematem medialnym na skutek wydarzeń z 2014 roku. Wówczas to znana krytyczka literacka, Kinga Dunin, w sposób publiczny skierowała zarzut dotyczący możliwej stronności członków jury konkursu. Kwestia była wielokrotnie dyskutowana, a jej sednem było tło obyczajowe i relacja jednego z finalistów konkursu z członkiem jury. W ostateczności finalista ten nie zdobył wtedy statuetki. Organizatorzy wielokrotnie zapewniali z kolei, że sposób wybierania finalistów, a następnie laureata nagrody Nike jest całkowicie obiektywny, a żadne inne przesłanki, które nie dotyczą analizowanego dzieła literackiego, nie mają znaczenia dla żadnej decyzji. Mimo to co jakiś czas pojawiają się sceptyczne głosy odnoszące się do sposobu przebiegu wyłaniania zwycięzców Nike. Z drugiej strony podobne opinie można spotkać w zakresie przyznawania literackiej Nagrody Nobla. Często mogą mieć one swoje korzenie w krytyce względem konkretnej decyzji, dotyczącej uhonorowania danego pisarza bądź pisarki.
Laureat Nike 2020, miłośnik Beskidów, weterynarz
Zobacz także:
"Mein Kampf" zostanie wydany po polsku. Dlaczego zdecydowano się publikację książki Adolfa Hitlera?
Najlepsze książki 2020 roku dla dzieci i dla dorosłych. 6 tytułów, które warto przeczytać
Katarzyna Bonda prywatnie: "Co tam książki, to nie ma w ogóle żadnego znaczenia"
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Digital Vision