Bajki i ich przesłanie
Wielu bohaterów filmów animowanych ma już ugruntowaną pozycję w popkulturze – światowej lub bardziej regionalnej, np. byłego bloku wschodniego. Filmy animowane nie tylko bawią, ale również bardzo często edukują. Twórcy od lat starają się przekazać widzom, zwłaszcza tym najmłodszym, uniwersalne przesłania o tym, że dobro zwycięży zło, ale trzeba się ku temu przyczyniać, być szczerym i wspierać innych. Bajki pokazują też, jak ważna jest radość z prostych rzeczy, towarzystwa innych, wspólnej zabawy itd.
Na animacjach z takimi przesłaniami dorastają kolejne pokolenia dzieci na całym świecie. Z kolei dorośli widzowie, często z sentymentem, wracają do bajek ze swojego dzieciństwa.
Polska również ma swój wkład w produkcję bajek, które dziś uchodzą już za kultowe. Za główne centra tego typu produkcji uchodzi w naszym kraju Bielsko-Biała i tamtejsze Studio Filmów Rysunkowych oraz łódzki Se-ma-for, czyli Studio Małych Form Filmowych. Choć polscy widzowie znają wiele bajkowych postaci z całego świata, tym razem skupimy się tylko na tych, których przygody zostały wymyślone i zobrazowane w Polsce.
Jacek i Agatka
To jedna z pierwszych polskich bajek, tzw. wieczorynek, która pojawiła się w Telewizji Polskiej 2 października 1962 roku i można było ją śledzić do 1973 roku. Jacek i Agatka zostali stworzeni przez Wandę Chotomską, autorkę m.in. "Tadka niejadka". Obie postaci miały formę dwóch pacynek - główek nakładanych na palec. Zaprojektował je Adam Kilian, a głosu obydwu bohaterom użyczyła Zofia Raciborska
Reksio
To chyba najbardziej rozpoznawalny polski piesek. Melodia w czołówce bajki działała na dzieci i wielu starszych widzów, jak magnes. Poczciwy Reksio pojawił się w telewizji w 1967 roku, przeżywał mniejsze i większe przygody aż do 1990 roku. Stworzył go Lechosław Marszałek ze Studia Filmów Rysunkowych w Bielsku-Białej. Reksio to kwintesencja uroku, uczynności, poczucia humoru i pomysłowości. Odnajdował się w wielu różnych rolach – był m.in. strażakiem, poliglotą, śpiewakiem, taternikiem, kosmonautą czy dentystą. Obecnie Reksio ma nawet swój pomnik w Bielsku-Białej.
Bolek i Lolek
W rzeczywistości nosili imiona Roman i Jacek i byli synami Władysława Nehrebeckiego, dyrektora Studia Filmów Rysunkowych w Bielsku-Białej. To właśnie on stworzył jeden z najpopularniejszych polskich duetów filmowych. Imiona bohaterów bajki nadano w hołdzie dla przedwojennego filmu "Bolek i Lolek" z Adolfem Dymszą.
Ich przygody można było śledzić od 1962 do 1986 roku. Pojawili się w telewizorach w aż 80 krajach świata. W 1973 roku do dwójki chłopców dołączyła także dziewczynka Tola, która po trzydziestu odcinkach opuściła jednak ich świat.
Koziołek Matołek
Bohater stworzony tekstowo przez Kornela Makuszyńskiego i obrazowo przez Mariana Walentynowicza nie mówił zbyt wiele i często wpadał w tarapaty. Znali go niemal wszyscy i każdy kibicował mu w odnalezieniu drogi do Pacanowa. Od 1932 r. jego losy ukazywały się w postaci historyjek obrazkowych, które zostały uznane za prekursora polskich komiksów. Brodaty włóczykij wędrował i przeżywał przygody na ekranie od 1969 do 1971 roku. Perypetie Koziołka Matołka powstały w warszawskim Studiu Miniatur Filmowych. Obecnie w Pacanowie znajduje się Europejskie Centrum Bajki Koziołka Matołka.
Miś Uszatek
Początkowo Miś Uszatek gościł głównie w piśmie dziecięcym "Miś", którego był patronem, później stał się bohaterem książek, przetłumaczonych również na obce języki. W 1962 roku powstał pierwszy film "Miś Uszatek", według scenariusza napisanego przez Czesława Janczarskiego. Popularność misia wzrosła jednak w 1975 roku, kiedy Studio Małych Form Filmowych Se-ma-for w Łodzi, rozpoczęło produkcję lalkowego, kultowego serialu z Uszatkiem, któremu głosu udzielił Mieczysław Czechowicz. Powstały 104 odcinki, które były emitowane kilkukrotnie. Polskiego Misia Uszatka poznały również dzieci w 22 krajach, m.in. w Kanadzie, Iranie, Słowenii, Holandii, Japonii i Finlandii. Obecnie bohater bajki ma swój pomnik m.in. w Łodzi, przy ulicy Piotrkowskiej.
Zaczarowany ołówek
Przez trzynaście lat (1964-1979) w Studiu Małych Form Filmowych Se-ma-for w Łodzi powstało 39 odcinków przedstawiających przygody chłopca o imieniu Piotrek i pieska Pimpka, którym w rozwiązywaniu najróżniejszych problemów pomaga zaczarowany ołówek. Wszystko, co nim narysują, od razu się pojawia. Ważną rolę w bajce odgrywa także krasnoludek, który zaopatruje Piotrka w kolejne egzemplarze zaczarowanego ołówka.
Przygód kilka wróbla Ćwirka
To serial animowany dla dzieci, który powstawał w latach 1983-1989 w łódzkim Se-ma-forze. Nakręcono 39 odcinków o wróbelku Ćwirku, który mieszkał w bocianim gnieździe i często wpadał w tarapaty. Mówił głosem Jana Kobuszewskiego i stał się dla polskich dzieci najważniejszym ekspertem do spraw ornitologii.
Plastusiowy pamiętnik
Plastelinową postać stworzyła Maria Kownacka w książkach "Plastusiowy pamiętnik" czy "Przygody Plastusia". Na ekrany trafił w 1980 roku dzięki zrealizowanej w łódzkim Se-Ma-Forze animowanej serii "Plastusiowy pamiętnik". Plastuś ma swój pomnik w Łodzi.
Przygody kota Filemona
W latach 1972–1981 w Studiu Małych Form Filmowych Se-ma-for powstał animowany serial telewizyjny o przygodach dwóch kotów – starego, doświadczonego Bonifacego i małego, ciekawskiego, czasem naiwnego Filemona. Obaj mieszkają w wiejskiej chacie z "Dziadkiem" i "Babcią". Pierwsza seria 13 odcinków nosiła tytuł "Dziwny świat kota Filemona". Drugą, 26-odcinkową serię zatytułowano "Przygody kota Filemona". Autorami scenariusza byli Marek Nejman oraz Irena Sobańska. Ta opowieść świetnie pokazuje, czasem przerysowane, różnice w postrzeganiu świata przez przedstawicieli różnych pokoleń. Pomnik Filemona również można znaleźć w Łodzi.
Zobacz także:
- "Za duży na bajki" to opowieść dla całej rodziny. Jak wyglądała praca na planie filmu?
- "Kobieta może być główną postacią, wokół której toczy się akcja". Oto najpiękniejsze filmy dla dzieci o niezależnych bohaterkach
- Jak poprzez bajki uczyć dzieci zasad bezpieczeństwa? "Dołożyć nowy morał, aby główny bohater osiągnął sukces"
Autor: Diana Ryściuk
Źródło zdjęcia głównego: popovaphoto/Getty Images