Gdy łaknienie spaczone występuje u dzieci do drugiego roku życia, nie ma powodu do obaw – to naturalny etap rozwoju, z którego się wyrasta. Jeśli jednak zachowania tego typu pojawiają się u starszych dzieci lub dorosłych, powinniśmy zwrócić się o pomoc do lekarza.
Łaknienie spaczone – co to jest?
Zespół łaknienia spaczonego, nazywany także pica, swoją nazwę wziął od łacińskiej nazwy sroki (Pica pica), która słynie z nietypowego apetytu. Odkryto go już w XV w. Choroba należy do szerokiej grupy zaburzeń odżywiania, obok anoreksji, bulimii czy ortoreksji.
Dotyka głównie kobiety w ciąży i małe dzieci, choć tak naprawdę może przytrafić się każdemu. U jej podstaw mogą leżeć czynniki biochemiczne, behawioralne, psychospołeczne i socjoekonomiczne. Dotknięta zaburzeniem osoba przejawia ogromną chęć spożywania produktów nienadających się do spożycia, na przykład drewna czy surowego ryżu. Zachcianki są tak silne, że chory rzeczywiście zjada te substancje.
Aby móc mówić o poważnym, kwalifikującym się do leczenia zaburzeniu, jego objawy muszą być utrwalone, trwać co najmniej miesiąc i nie wiązać się z etapem rozwojowym, w którym eksperymentowanie z pożywieniem jest naturalną czynnością (jak u niemowląt). W przypadku zaburzeń psychicznych (niepełnosprawności intelektualnej, autyzmu czy schizofrenii) objawy łaknienia spaczonego traktuje się jako część rozpoznania choroby.
Jakie substancje zjadają chorzy na zaburzenie pica?
Zaburzenie pica przyjmuje kilka typowych form – podzielonych pod względem substancji, która znajduje się w obrębie zainteresowania chorego. Niekiedy są to substancje zupełnie niejadalne, a nawet szkodliwe (ziemia), a niekiedy nienadające się do spożycia na surowo (mąka, ryż, ziemniaki).
Wyróżniamy następujące podtypy w obrębie schorzenia:
- ksylofagia – jedzenie papieru, a także gryzienie przedmiotów wykonanych z drewna (na przykład ołówków, zapałek, kory drzew)
- pagofagia – uzależnienie od jedzenia lodu
- geofagia – spożywanie ziemi, gliny, brudu
- koniofagia – zjadanie kurzu
- amylofagia – jedzenie surowej skrobi (mąki)
- geomelofagia – jedzenie surowych ziemniaków
- ryzofagia – jedzenie surowego ryżu
- trichofagia – żucie włosów lub wełny
- koprofagia – jedzenie kału
- urofagia – wypijanie moczu
Innymi substancjami, po które sięgają chorzy, są wata, piasek czy kreda. Zdarzają się także bardziej oryginalne zachcianki, jak na przykład apetyt na wypalone zapałki, wymiociny czy szkło. Choć wydaje się to nieprawdopodobne, takie przypadki są regularnie odnotowywane.
Przyczyny występowania zespołu łaknienia spaczonego
Choć najczęściej przyczyną występowania choroby pica jest niedobór żelaza, może ona mieć różnorodne podłoże.
Wśród przyczyn wymienia się przede wszystkim następujące czynniki:
- niedożywienie
- niedobór składników odżywczych (przede wszystkim żelaza, ale też cynku, wapnia i niektórych witamin, szczególnie C i z grupy B)
- niski poziom dopaminy w mózgu
- deprywacja lub nadmierna stymulacja środowiskowa
- zaburzenia świadomości
- zaburzenia nerwicowe lub obsesyjno-kompulsywne
- schizofrenia
- uwarunkowania kulturowe (np. rytuały religijne)
Metody leczenia łaknienia spaczonego
Leczenie choroby pica różni się w zależności od jej przyczyny. Jeżeli jest nią niedobór żelaza, zazwyczaj po kilku dniach od rozpoczęcia suplementacji można zaobserwować znaczną poprawę. Wkrótce objawy całkowicie zanikają. Jeśli u podstaw łaknienia spaczonego leżą zaburzenia psychiczne oraz behawioralne, należy przede wszystkim wdrożyć terapię psychologiczną, a niekiedy także farmakologiczną.
Choroby nie można lekceważyć, by nie dopuścić do trwałych zmian w organizmie. Wśród powikłań wymienia się zakażenie pasożytami czy zatrucie metalami ciężkimi. Może także dojść do uszkodzenia układu pokarmowego – jelit, żołądka, przełyku, a także zębów. W skrajnych przypadkach zjadanie dziwnych substancji może skończyć się śmiercią – ryzyko pojawia się wtedy, gdy zawierają rtęć lub ołów. Bardzo niebezpieczne jest także zjadanie szkła.
Zobacz też:
Zaburzenia odżywiania u dzieci. Jak sobie poradzić z tym problemem?
Zaburzenia odżywiania - jak zapobiegać? Jakie są objawy?
Co druga 15-latka nienawidzi swojego ciała. "Skupianie się na krytyce tylko ciągnie w dół"
Zobacz video: Bulimia i anoreksja zmorą skoczków narciarskich. Fabian Malik o swoich doświadczeniach i walce z chorobą
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: hsyncoban/Getty Images