Zaburzenia odżywiania stanowią poważny problem cywilizacyjny. Są to nieprawidłowości związane z łaknieniem, których przyczyn należy upatrywać w psychice. Najbardziej znane – anoreksja i bulimia – są oparte na lęku przed przyrostem masy ciała. Chorować może każda osoba, bez względu na płeć, wiek i status społeczny. Leczenie anoreksji to nie tylko terapia ciała, ale również psychiki.
Zdrowie
Co to jest anoreksja?
Anoreksja, w psychiatrii fachowo określana jako jadłowstręt psychiczny, to choroba z grupy zaburzeń odżywiania. Osoba chora odczuwa silny lęk przed przytyciem, dlatego obsesyjnie dąży swoimi działaniami do utraty wagi, świadomie odmawia przyjmowania posiłków, głodzi się i nie przerywa tych zachowań nawet, gdy organizm jest wyniszczony.
Najczęściej anoreksja zaczyna się od niewinnego odchudzania, które przeradza się w natrętne myślenie o jedzeniu, kaloryczności posiłków i głodówki. Mimo dużego spadku masy ciała, czynności stają się coraz bardziej intensywne. Dzieje się tak, ponieważ anorektycy mają zaburzony obraz swojego ciała i żadna waga nigdy nie będzie dla nich idealna.
Problem najczęściej dotyczy nastolatków, wchodzących w okres dojrzewania i młodych dorosłych przed 25. rokiem życia. Anoreksja u mężczyzn pojawia się nawet 12 razy rzadziej niż u kobiet. Szacuje się, że problem dotyczy około 2% młodzieży w Polsce.
Wyróżnia się dwa rodzaje anoreksji :
- typ restrykcyjny – znaczne ograniczenie przyjmowania pokarmów;
- typ bulimiczny – ograniczenie spożywania pokarmów i głodówki występują na zmianę z napadami objadania się i wymiotami.
Objawy anoreksji
Początki anoreksji to zwykle niezadowolenie ze swojego wyglądu, chęć zrzucenia kilku kilogramów, przejście na dietę i rozpoczęcie wykonywania ćwiczeń fizycznych. Następnie cała uwaga zaczyna skupiać się na wadze i jedzeniu. Myśli o posiłkach zaczynają stawać się obsesyjne: osoba chora stale liczy, ile kalorii zjadła, planuje, jak zmniejszyć porcje, które produkty wyeliminować z diety. Zaczyna jeść coraz mniej i coraz intensywniej ćwiczyć. Zwykle sama przygotowuje swoje dania, je długo i w samotności lub całkowicie odmawia jedzenia, wymyślając różnego rodzaju wymówki. Pierwsze objawy anoreksji są zwykle trudne do rozpoznania przez najbliższe osoby, ponieważ anorektykom udaje się przez pewien czas ukrywać swoje zachowania.
Objawy anoreksji to:
- silny lęk przed przybraniem na wadze;
- niezadowolenie ze swojego wyglądu;
- odchudzanie się mimo niedowagi;
- zaburzony obraz swojego ciała (osoba chora widzi siebie grubszą niż jest w rzeczywistości);
- wskaźnik masy ciała (BMI) poniżej 17,5;
- obsesyjne liczenie kalorii, ważenie jedzenia;
- zaburzenia miesiączkowania lub brak miesiączki;
- osłabienie;
- wypadanie włosów;
- przesuszona skóra;
- stałe uczucie zimna;
- drażliwość emocjonalna, obniżenie nastroju;
- problemy z koncentracją;
- wycofanie się z życia rodzinnego i społecznego.
Osoba chora odczuwa satysfakcję ze spadku wagi. Jest dumna z władzy i kontroli nad samym sobą. Wpada w euforię, kiedy otoczenie zauważa spadek wagi, a uwagi dotyczące zbyt niskiej masy ciała i wychudzenia traktuje jako komplementy.
Przyczyny anoreksji
Na przyczyny anoreksji składa się kilka przenikających się i wzajemnie na siebie oddziałujących czynników. Głównym z nich jest psychika: niskie poczucie własnej wartości, stres, nieumiejętność radzenia sobie z problemami, niechęć do własnego ciała (zaburzenia psychoseksualne). Wykazano, że predyspozycje do takiego zachorowania mają osoby, które dążą do perfekcji. Często ogniwem zapalnym do rozpoczęcia obsesyjnego odchudzania się jest czyjaś uwaga na temat wyglądu, presja społeczna lub obraz kobiety kreowany przez media. Anoreksja może być wynikiem konfliktów w rodzinie, poczuciem braku miłości i zainteresowania ze strony rodziców lub chęci spełnienia ich oczekiwań.
Anoreksja – leczenie
Leczenie anoreksji polega przede wszystkim na terapii psychologicznej, ponieważ przyczyna zaburzeń jest w głowie. Jest to proces długotrwały i trudny, ponieważ bardzo często anorektyk nie uważa się za osobę chorą. Celem psychoterapii jest pokonanie lęku i wstrętu przed jedzeniem, zmiana postrzegania samego siebie i ciała, przepracowanie problemów psychicznych leżących u podłoża anoreksji oraz nauka radzenia sobie z nimi, czego efektem ma być powrót do prawidłowej masy ciała. Często w terapii bierze udział cała rodzina.
W przypadku dużego wyniszczenia organizmu spowodowanego głodówkami stosuje się leczenie szpitalne, podczas którego uzupełniane są niedobory składników odżywczych, normowane są nawyki żywieniowe i leczone dolegliwości somatyczne.
Skutki anoreksji
Anoreksja powoduje znaczne niedobory składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Skutkiem są zaburzenia czynności narządów (głównie serca i nerek), anemia, zahamowanie wzrostu, zanik miesiączki . Nieleczona anoreksja w 10 procentach przypadków powoduje śmierć.
Zobacz też:
- Zaburzenia odżywiania - kompulsywne objadanie się. Jak sobie pomóc?
- Myślenie anorektyczne. Jaki stosunek do siebie i jedzenia ma osoba cierpiąca na anoreksję?
- Miłość tuczy - czyli dlaczego w stałym związku tyjemy?
Zobacz film: Otyłość vs. anoreksja
Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Lemuel Caparaz/EyeEm/Getty Images