Dalsza część artykułu pod materiałem wideo:
Doom spending - co to jest?
Jak wyjaśnia psycholog Katarzyna Kucewicz, "doom spending" to zjawisko, które dotyka różnych grup wiekowych. Największą podatnością na dokonywanie kompulsywnych zakupów wykazują się jednak przedstawiciele generacji Z.
- To prawda, że młodsza generacja, czyli GEN Z, jest bardziej podatna, bo to pokolenie wychowane w świecie nowych technologii i mediów społecznościowych. Warto jednak zauważyć, że nie jest to uzależnienie w klasycznym tego słowa rozumieniu, a mechanizm radzenia sobie z emocjami, na który duży wpływ mają otoczenie, presja społeczna i swoboda dostępu do sklepów on line - zaznacza ekspertka. Zaznacza przy tym, że silnej potrzebie kupowania często towarzyszy stres.
- Kupowanie może być regulatorem emocji. W chwili stresu szukamy sposobów na poprawę nastroju, a zakupy dają szybkie poczucie ulgi i pobudzają (wydzielamy wtedy dopaminę). W obliczu stresu lub lęku mózg szuka szybkiej ulgi i nagrody, a zakupy oferują to chwilowe poczucie przyjemności. Dodatkowo może to być forma ucieczki od trudnych emocji lub sposób na zrekompensowania poczucia braku w innych obszarach życia. Często osoby samotne, z niską samooceną, kupują więcej, żeby się w ten sposób pocieszyć i dowartościować we własnych oczach - tłumaczy psycholożka.
Okazuje się jednak, że istnieje kilka skutecznych rozwiązań tego problemu, które, podobnie jak robienie zakupów, dostarczą naszemu organizmowi odpowiednią dawkę endorfiny.
- Warto zastąpić zakupy aktywnościami, które również oferują ulgę, ale są bardziej konstruktywne, np. aktywnością fizyczną, która uwalnia endorfiny i redukuje stres, medytacją kojącą emocje, praktykowaniem wdzięczności czy zaangażowaniem w hobby, które skutecznie odciąga naszą uwagę od kupowania - wylicza rozmówczyni dziendobry.tvn.pl.
Kompulsywne zakupy a działalność influencerów
Oprócz emocji na silną potrzebę robienia zakupów wpływa to, co widzimy w Internecie. Nie sposób nie wspomnieć przy tym o pokazywanych przez influencerów dobrach materialnych, o których marzy niejeden nastolatek.
- Media społecznościowe idealizują i pokazują świat, który jest niemalże niemożliwy do osiągnięcia. Instagram i TikTok promują poprzez influencerów produkty, reklamy ukryte w treściach oraz algorytmy personalizowane tak, aby maksymalizować zaangażowanie i wzbudzać potrzebę kupowania, a także myślenie: "jak to będę miała, to będę wreszcie szczęśliwa". Dobra reklama to taka, która wywołuje silne emocje i myśl, że bez danej rzeczy nasze życie traci sens - wskazuje Katarzyna Kucewicz. Wspomina również o znaczeniu więzi, jaką nawiązują z internautami osoby publiczne. Dzięki temu, że wielu odbiorców darzy ich zaufaniem, influencerzy z łatwością "sprzedają" swoim obserwującym kolejne, nie zawsze dobre jakościowo produkty.
- Zachowania influencerów często nakręcają nas na konsumpcjonizm. Psychologicznie jest to skuteczniejsza forma reklamy niż tradycyjna, ponieważ twórcy budują więź z odbiorcami opartą na zaufaniu - mówi specjalistka.
- Również potrzeba aprobaty, zwłaszcza w erze mediów społecznościowych, może prowadzić do konsumpcji rzeczy, które mają nas "zdefiniować", wpisać w określony wizerunek, uczynić nas atrakcyjnymi i godnymi podziwu - dodaje.
Jak walczyć z zakupoholizmem
Choć walka z zakupoholizmem nie należy do najłatwiejszych zadań, istnieje wiele sposobów na wyjście z nałogu.
- W mojej książce "Zakupoholizm" opisuję wiele technik - między innymi doradzam, by zawsze kupować według listy, szukać odpowiedzi na pytanie: "czy naprawdę mi tego potrzeba czy to tylko zachcianka?". Zachęcam też do wprowadzenia zasady 24 godzin - odraczania i przemyślenia, czy naprawdę tego potrzebowaliśmy. Zwykle po 24 godzinach kompulsywna ochota na zakup mija - zapewnia psycholog.
Do jakich długoterminowych konsekwencji finansowe i emocjonalnych może doprowadzić kompulsywne kupowanie? Zdaniem naszej rozmówczyni, skutki "doom spending" mogą być opłakane.
- Kompulsywne kupowanie może przede wszystkim zrujnować nas finansowo, ale też emocjonalne, ponieważ zubaża naszą zdolność do kontrolowania impulsów - podsumowuje Katarzyna Kucewicz.
Jesteśmy serwisem kobiecym i tworzymy dla Was treści związane ze stylem życia. Pamiętamy jednak o sytuacji w Ukrainie. Chcesz pomóc? Sprawdź, co możesz zrobić. Pomoc. Informacje. Porady.
Zobacz także:
- Terapeutka, która zaraża pasją. Jak wspinaczka może pomóc najmłodszym?
- Pracujesz albo mieszkasz z narcyzem? Nowe badania mogą cię zaniepokoić
- "Septum arms" i "leggins legs" to prawdziwa zmora dzisiejszych nastolatków. "Trendy z TikToka ich prześladują"
Autor: Aleksandra Kokot
Źródło zdjęcia głównego: FreshSplash/Getty Images