- Wielu właścicieli zauważa niezwykłą więź jaką nawiązują ze swoimi zwierzętami i niejednokrotnie określają ją przyjaźnią. Naukowcy są zgodni, że tak może być w rzeczywistości.
- Zwierzęta nawiązują silne relacje nie tylko z człowiekiem, ale również z innymi zwierzętami - swojego i innego gatunku.
- Nie tylko koty i psy tworzą przyjaźnie, obserwować je można wśród wielu różnych gatunków.
Dalsza część artykułu znajduje się pod materiałem wideo
Czy przyjaźń wśród zwierząt może istnieć?
Naukowcy niejednokrotnie opisywali niezwykłe więzi między zwierzętami a człowiekiem, ale również między zwierzęciem a zwierzęciem. Obecnie uważa się, że przyjaźń może występować w obrębie gatunku, ale nie tylko. Warto na początku zaznaczyć, jak rozumiany jest termin przyjaźni. To relacja łącząca osoby lub grupy ludzi, oparta na zaufaniu, życzliwości, szczerości, wzajemnym wsparciu i wzajemnej pomocy.
Za przyczynę powstawania takiej głębokiej więzi między człowiekiem a zwierzęciem uważa się udomowienie niektórych gatunków, jak konie, koty czy psy. Inaczej sprawa ma się wśród przyjaźni zwierzę-zwierzę, chociaż nadal można ją zaobserwować.
Zwierzęca przyjaźń - które zwierzaki się zaprzyjażniają?
Przyjaźń u kotów
Badanie kotów pod wszelkimi względami nastręcza naukowcom wielu problemów. To zwierzęta nie tylko terytorialne, ale również wysoce niezależne. W efekcie badania w laboratoriach są trudne, a czasem wręcz niemożliwe, gdyż zaburzają wyniki, bo kot jest w niesprzyjającym środowisku, zestresowany. Ponadto, przez lata były stygmatyzowane i nie tak chętnie wpuszczane do ludzkiego życia, jak psy. Zatem badania opierają się głównie na tych, które prowadzone są w domach ich opiekunów lub w oparciu o ich relacje.
Nie ma jednak wątpliwości, że koty przywiązują się do swoich właścicieli. Niedawne badania wykazały, że wolą one kontakt z ulubionym człowiekiem nad jedzenie. Jak zwraca uwagę dr Carlo Siracusa z Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Pensylwanii: "przywiązują się też do innych zwierząt". A swoje przywiązanie okazują w subtelny sposób - nie przez bezpośredni dotyk, ale bliskość. Nawiązują też bliskie więzi z towarzyszami, chociaż najchętniej w obrębie swojej grupy rodzinnej. W takich przypadkach nie tylko przebywają blisko siebie, ale śpią wtulone w siebie, a nawet wzajemnie pielęgnują futro.
Przyjaźń u psów
Według wygórowanych kryteriów psy nie zawsze przechodziły testy, w których próbowano określać więzi między nimi jako przyjaźń. Jednak Dr Marc Bekoff, emerytowany profesor ekologii i biologii ewolucyjnej z Uniwersytetu Kolorado w Boulder oraz członek Animal Behavior Society, przyjmuje wobec psów znacznie prostsze kryterium przyjaźni, lepiej dopasowane do ich natury. Na tej podstawie jasno stwierdza, że przyjaźń między psami jest możliwa.
- Psy tworzą więzi tak jak my, a może raczej my tworzymy więzi tak jak zwierzęta – mówi dr Bekoff.
Psy tęsknią i poszukują swoich towarzyszy, gdy Ci znikną. Właściciele sami mogą zauważyć, że ich pupil ma konkretnych ulubieńców podczas spacerów czy wśród psów ich znajomych. Co więcej, naukowcy udowodnili, że mechanizm wytwarzania oksytocyny w kontekście poziomu towarzyskości, działa u psów podobnie jak u ludzi. Ponadto, najnowsze badania dowodzą, że czworonogi, które mają kontakt ze swoimi psimi ulubieńcami są zdrowsze, niż te, które ich nie mają.
Przyjaźń u koni
Koń to zwierzę społeczne i inteligentne, zdolne do tworzenia silnych więzi zarówno z innymi końmi, jak i z ludźmi. Jego usposobienie sprawia, że dąży do kontaktu i towarzystwa, co widać w codziennych zachowaniach. W naturalnym środowisku konie żyją w stadach, co potwierdza ich potrzebę interakcji i współżycia z innymi. Cenią sobie obecność towarzyszy, podobnie jak ludzie przyjaźń.
Liczne badania dowodzą, że potrafią budować trwałe relacje z innymi osobnikami. Często można zauważyć, jak wspólnie spędzają czas czy bawią się, co świadczy o ich silnych więziach społecznych. Konie potrafią zaprzyjaźniać się nie tylko z przedstawicielami własnego gatunku, lecz także z innymi zwierzętami, np. psami czy kurami. Takie nieoczekiwane relacje pokazują, jak bardzo są otwarte i towarzyskie.
Przyjaźń u ptaków
Jedno z najnowszych badań dotyczących błyszczaków rudobrzuchych – afrykańskich ptaków należących do rodziny szpakowatych – opublikowane w maju 2025 roku, bazuje na danych gromadzonych przez dwie dekady. Wynika z niego, że ptaki te wzajemnie sobie pomagają, a udzielone przysługi z czasem są odwzajemniane. Ustalono też, że choć błyszczaki najchętniej wspierają swoich krewnych, to równie często i konsekwentnie oferują pomoc niespokrewnionym osobnikom. Co istotne, nie są to przypadkowe interakcje – ptaki pomagają tym samym osobnikom wielokrotnie, co wskazuje na trwałe więzi. Takie relacje przyjaźni mogą utrzymywać się przez wiele lat. To pierwsze tak mocne dowody na istnienie długotrwałych, wzajemnych relacji społecznych wśród dzikich zwierząt niespokrewnionych ze sobą.
Profesor Dustin Rubenstein, współautor publikacji, zwraca uwagę, że społeczności szpakowatych są wyjątkowo rozbudowane i złożone – obejmują grupy rodzinne oraz osobniki niespokrewnione, co w pewnym stopniu przypomina ludzkie społeczeństwa. Naukowcy planują kontynuować badania, by lepiej zrozumieć mechanizmy powstawania i utrzymywania się tych więzi.
To jednak nie jedyne ptaki, które tworzą przyjacielskie więzi. Obserwowane są one również wśród kawek, które działają w grupach, pomagają sobie nawzajem, ale mają również konkretnych "przyjaciół" - osobniki, z którymi chętnie się trzymają i nie są to partnerzy seksualni. Wspólnie biesiadują, latają, a nawet bawią się w powietrzu.
Silne więzi możemy znaleźć również u papug, nie tylko zaprzyjaźniają się one z innymi osobnikami wśród dziko żyjących stad, ale są w stanie wytworzyć więzi z innymi gatunkami. Zdarza się też, że z rozpaczy i tęsknoty wyrywają sobie pióra. Niejednokrotnie prowadzi to do śmierci ptaka.
Inne przyjaźnie
Nie ma wątpliwości, że to nie jedyne zwierzęta, wśród których można zaobserwować przyjaźnie. Widoczne są one u krów, które mają swoich ulubieńców pośród stada; czy szympansów, które są niezwykle społeczne, czy nawet goryli. Świnki również są niezwykle społeczne i inteligentne, co sprawia, że zawierają przyjaźnie z innymi osobnikami. Także delfiny czy orki wykazują przywiązanie do konkretnych osobników, co naukowcy określają przyjaźnią.
Przyjaźń międzygatunkowa
Zaobserwowano i udokumentowano liczne przypadki przyjaźni między różnymi gatunkami zwierząt, zarówno dzikimi, jak i udomowionymi, co potwierdzają liczne opracowania. Proces udomowienia doprowadził do powstawania więzi między gatunkami, które w naturalnych warunkach nigdy by ze sobą nie współistniały. Często zdarza się, że zwierzęta tworzące taką relację w naturze nie występują razem, a nawet należą do gatunków drapieżnik–ofiara. Zjawisko przyjaźni międzygatunkowej przypomina mutualizm (kiedy dany osobnik ma korzyści z współpracy), ponieważ oba organizmy zyskują na wzajemnych kontaktach. Do czynników sprzyjających powstawaniu takich relacji należą m.in. udomowienie, komunikacja międzygatunkowa, obopólne korzyści, a także potrzeba więzi społecznych lub ochrony, choć dokładne przyczyny często pozostają nie do końca poznane.
Jest więc oczywistym, że przyjaźń między człowiekiem a jego pupilem jest realna, z obu stron, ale również naszych pupili w obrębie różnych gatunków, np. psa z kotem.
Zobacz także:
- Posiadają psa, który ma w sobie gen wilka. "Wiele opinii było niepochlebnych"
- Dzwonią do niego z całej Europy, by pomógł uratować jeże. "Myślę, że 1000 przekroczyliśmy"
- Wierny towarzysz o dzikim spojrzeniu. Co warto wiedzieć o szpicu wilczym?
Autor: Teofila Siewko
Źródło: Innis Dagg "Animal friendships"/National Geographic/ikarion.pl/bowlandbone.pl/thefarmersdog.com/Guardian
Źródło zdjęcia głównego: Connect Images/Getty Images