Odwodnienie dzieci i dorosłych. Jak się objawia, jak zapobiegać i leczyć?

kobieta pije wodę z butelki
Odwodnienie dzieci i dorosłych. Jak się objawia, jak zapobiegać i leczyć?
Źródło: Slobodan Vasic/Getty Images
Odwodnienie organizmu to stan chorobowy spowodowany zbyt małą ilością płynów w diecie. Największe ryzyko odwodnienia występuje u niemowląt, które nie są w stanie zasygnalizować pragnienia, i u osób starszych. Przyczyną odwodnienia może być np. upał, wypicie zbyt dużej ilości alkoholu czy przedawkowanie tabletek na odwodnienie. Jak je zwalczać?

Objawy odwodnienia zależą od stopnia dehydratacji. Na początku pojawia się jedynie uczucie pragnienia, suchość jamy ustnej, później dochodzi zmęczenie, ból głowy, zaparcia. Wśród objawów niedoboru u niemowląt wymienia się zapadnięcie ciemiączka.

Odwodnienie – co to jest? Jakie są przyczyny?

Woda jest substancją wchodzącą w skład wszystkich istot żywych. W przypadku człowieka stanowi ona 60–70% całego organizmu. Jest niezbędna do normalnego funkcjonowania. Stanowi środowisko, w którym zachodzi większość procesów metabolicznych. Uczestniczy w regulacji temperatury ciała. Wchodzi również w skład komórek i tkanek, bierze udział w transporcie wewnątrzustrojowym składników pożywienia. Aby móc zaspokoić zapotrzebowanie dobowe na wodę, niezbędne jest regularne przyjmowanie określonej ilości płynów. Niedobór wody prowadzi do odwodnienia, definiowanego jako stan chorobowy. Wynika on zarówno z utraty wody, jak i elektrolitów.

Odwodnienie nie zawsze oznacza to samo, wyróżnia się 3 rodzaje tego stanu. Odwodnienie, w którym organizm utracił więcej wody niż elektrolitów, określa się mianem hipertonicznego. Odwodnienie hipotoniczne jest efektem utraty elektrolitów w organizmie w większej ilości niż wody. Sytuację, gdy elektrolity i woda są tracone w tej samej ilości nazywamy odwodnieniem izotonicznym.

Największe ryzyko wystąpienia procesu dehydratacji występuje u najmłodszych. Odwodnienie u dziecka może być efektem niewiedzy rodziców, którzy nie rozpoznają dawanych przez spragnionego niemowlaka sygnałów. Oznaki odwodnienia dostrzega się często u ludzi w podeszłym wieku, u których zmniejsza się uczucie pragnienia.

Wiek nie jest jedynym czynnikiem zwiększającym ryzyko dehydratacji, przyczyn tego stanu jest wiele. Objawy odwodnienia nierzadko występują w czasie upałów, które sprzyjają nadmiernemu poceniu się, mogą być też efektem wypicia dużej ilości alkoholu, diety wysokobiałkowej, biegunki, wymiotów. Dehydratacja występuje u osób zmagających się z moczówką prostą i przewlekłą niewydolnością nerek. Odwodnienie bywa następstwem nieprzemyślanego stosowania tabletek na odwodnienie.

Objawy odwodnienia

Odwodnienie daje objawy w momencie utraty ilości wody równej 3% ciężaru ciała. Każdy, kto zastanawia się, jak rozpoznać odwodnienie powinien wiedzieć, że pierwszymi symptomami dehydratacji są pragnienie i zmniejszona produkcja moczu. Do objawów odwodnienia u dorosłych zaliczyć należy gęsty, ciemny mocz, ból i zawroty głowy, nudności, wymioty i skurcze mięśni. Symptomami odwodnienia są też problemy z koncentracją oraz zaburzenia widzenia.

Odwodnienie u dziecka

Jak już wspomniano, najbardziej narażone na skutki odwodnienia są dzieci, u których stan ten objawia się inaczej niż u dorosłych. Zbyt mała ilość płynów sprawia, że ich wargi, błona śluzowa jamy ustnej i język stają się suche. Pod wpływem odwodnienia brzuch staje się wzdęty. Dehydratacja sprawia, że niemowlę jest apatyczne lub rozdrażnione. Do objawów odwodnienia u dziecka zalicza się również płacz bez łez, szarą i nieelastyczną skórę, mocz o ciemnym zabarwieniu, przyspieszenie oddechu, a nawet drgawki. Odwodnienie, które u niemowląt nierzadko jest efektem biegunki, sprawia, że zapada się ciemiączko.

Po stwierdzeniu u dziecka powyższych objawów należy jak najszybciej udać się do lekarza lub szpitala. Proces dehydratacji u najmłodszych następuje bardzo szybko. Dlatego każdy rodzic powinien znać 3 stopnie odwodnienia u dzieci. Wyróżnia się:

  • odwodnienie lekkie – oznacza utratę wody w ilości 1% masy ciała, najszybciej widocznym objawem tego stopnia jest suchość jamy ustnej,
  • odwodnienie umiarkowane - oznacza utratę wodę w ilości 4% masy ciała, która sprawia że dziecko jest ospałe,
  • odwodnienie ciężkie - oznacza utratę wodę w ilości 10% masy ciała, prowadzi np. do całkowitego zaniku moczu.

Skutki odwodnienia

Bolesne zaparcia, podwyższone ciśnienie i problemy ze wzrokiem to często występujące skutki odwodnienia. Dehydratacja może prowadzić do zaburzeń w pracy nerek, zapalenia pęcherza, kamicy nerkowej, niewydolności krążenia, jaskry, a nawet zawału. Niedostateczna podaż płynów skutkuje zaleganiem toksyn w organizmie, zagęszczeniem żółci, zaburzeniami w pracy układu nerwowego. Prowadzi ona też do problemów z trawieniem, żylaków odbytu. Silne odwodnienie może zakończyć się śpiączką.

Sposoby na odwodnienie

Najważniejszym zaleceniem w sytuacji odwodnienia jest uzupełnianie niedoborów wody. Nie bez znaczenia jest dieta na odwodnienie organizmu. Należy pamiętać, że płyny czerpiemy także z takich produktów jak owoce i warzywa. W niektórych przypadkach odwodnienia hipertonicznego niezbędna jest kroplówka z glukozą (5%). Osobom, u których zdiagnozowano odwodnienie hipotoniczne podaje się roztwór NaCl bądź NaCl i KCl. Istnieją też domowe sposoby na odwodnienie, polegają one m.in. na przyjmowaniu roztworu z wody, soli, sody, cukru i soku pomarańczowego. Na odwodnienie dobre są zioła, np. szałwia.

Zobacz też:

Zobacz video: Kremy z filtrem UV są jedną z najważniejszych rzeczy na plaży

Autor: Adrian Adamczyk

podziel się:

Pozostałe wiadomości