Prawa człowieka
Czym jest dyskryminacja i jakie są jej rodzaje?
Dyskryminacja w zatrudnieniu może wynikać z różnych powodów. Najczęściej są to: płeć, wiek, pochodzenie etniczne, poglądy religijne, orientacja seksualna, wygląd zewnętrzny, status majątkowy, dysfunkcje fizyczne lub intelektualne, choroby, wykształcenie rodzaj wykonywanej pracy. Dyskryminacja w miejscu pracy jest negatywnym zjawiskiem, które może mieć poważne skutki psychiczne oraz zdrowotne. W związku z tym jest prawnie zakazana w Polsce, a osoby, które jej doświadczyły, mogą złożyć pozew sądowy i domagać się odszkodowania. Warto wiedzieć, że w takiej sytuacji to pracodawca jest zobowiązany do udowodnienia, że nie dyskryminował pracownika. Z jakimi rodzajami dyskryminacji najczęściej spotykamy się w miejscu zatrudnienia?
Z czym wiąże się dyskryminacja kobiet w pracy?
Dyskryminacja ze względu na płeć jest jedną z najczęściej występujących w pracy i w większości przypadków dotyczy kobiet. Może objawiać się w sposób bezpośredni (wtedy dzieje się zupełnie jawnie) lub pośredni (pod przykrywką niedyskryminujących przepisów). W pierwszym przypadku dyskryminacja w pracy może dotyczyć wynagrodzenia. Biorąc pod uwagę kryterium płci, kobiety zarabiają mniej niż mężczyźni, pomimo wykonywania takich samych obowiązków. Dyskryminacja pośrednia może np. polegać na zatrudnianiu wybranej grupy – w tym przypadku kobiet – na podstawie mniej korzystnej umowy. Z jakimi zjawiskami jeszcze mogą spotkać się panie?
- „Szklany sufit” – w tym przypadku dyskryminacja kobiet na rynku pracy dotyczy zajmowania stanowisk kierowniczych i dyrektorskich. W firmach, w których funkcjonuje to zjawisko, kobiety wspinają się po szczeblach kariery do momentu, aż czują, że coś zatrzymuje je w miejscu, uniemożliwia awans – to właśnie tzw. szklany sufit.
- „Lepka podłoga” – to zjawisko dotyczy najbardziej sfeminizowanych zawodów, takich jak sekretarka, kosmetyczka czy pielęgniarka. Zakłada ono, że tego typu zawody mają niski status, bez możliwości większego awansu. Lepka podłoga powstrzymuje osoby pracujące na tych stanowiskach przed „wskoczeniem” na wyższy pułap.
- „Szklane ruchome schody” – dyskryminacja na rynku pracy odnosi się tu do barier związanych z awansem w środowisku sfeminizowanym. W takim przypadku stanowiska kierownicze są zajmowane przez mężczyzn, uznaje się bowiem, że są to jedyne pozycje, jakie mogą oni zajmować w typowo kobiecej branży. Określenie zjawiska dotyczy niewidzialnej siły, która ma wynosić mężczyzn na wysokie pozycje.
- Molestowanie seksualne – objawia się naruszeniem godności pracownika poprzez stworzenie zastraszającej i upokarzającej atmosfery. Składają się na nie werbalne i pozawerbalne elementy. Formami molestowania są wszelkie komentarze o charakterze seksualnym, dotykanie oraz aluzje seksualne. Przykłady dyskryminacji w pracy to także nieprzyzwoite SMS-y lub e-maile.
Dyskryminacja i mobbing w zatrudnieniu – jak jeszcze mogą się objawiać?
Mobbing to zjawisko, w którym zachowanie pracodawcy lub przełożonego ma na celu ośmieszenie pracownika, upokorzenie albo odsunięcie od reszty grupy. Jak jeszcze może się objawiać? Publicznym komentowaniem wyników pracy, okazywaniem złośliwości, lekceważeniem, pomijaniem przy awansie i premiach, straszeniem i kierowaniem do pracy poniżej kompetencji. Mobbing i dyskryminacja w miejscu pracy w tym przypadku ma charakter długotrwały i uporczywy. Niezależnie od tego, kto był prześladowcą, według prawa odpowiedzialność w każdym przypadku ponosi pracodawca.
Gdy dyskryminacja w pracy ma charakter mobbingu, pracownik może ubiegać się o przysługujące mu odszkodowanie. Wysokość odszkodowania nie może być niższa niż wartość minimalnego wynagrodzenia. Jest również uprawniony do rozwiązania umowy o pracę. W tym przypadku wystarczy forma pisemna z podaniem przyczyny. Dodatkową możliwością, w przypadku gdy skutkiem mobbingu były dolegliwości zdrowotne, jest ubieganie się o zadośćuczynienie. W tej sytuacji pracodawca może ponieść odpowiedzialność za szkody majątkowe związane z leczeniem i utratą zarobków.
Na czym może polegać przeciwdziałanie dyskryminacji w zatrudnieniu? Przede wszystkim należy zastanowić się nad tym, z jaką formą dyskryminacji mamy do czynienia – pośrednią czy bezpośrednią. Ważną kwestią jest także zebranie dowodów. Na początek udajemy się z nimi do pracodawcy lub działu kadr. Jeśli sytuacji nie da się załatwić w sposób polubowny, kolejnym krokiem jest wstąpienie na drogę sądową. Warto wiedzieć, że w takiej sytuacji pracownik jest chroniony przez prawo i nie może zostać zwolniony.
Jesteśmy serwisem kobiecym i tworzymy dla Was treści związane ze stylem życia. Pamiętamy jednak o sytuacji w Ukrainie. Chcesz pomóc? Sprawdź, co możesz zrobić. Pomoc. Informacje. Porady.
Zobacz także:
- Są dyskryminowane, bo są plus size. "Słowa gruby używa się w charakterze obelgi"
- Dorota Wellman o dyskryminacji kobiet w pracy: "Powinnyśmy reagować na mobbing i molestowanie"
- Dyskryminacja kobiet za karmienie piersią w miejscu publicznym. Agnieszka Kaczorowska-Pela: "Bardzo dziwią mnie i trochę martwią te głosy"
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Magnolija/Getty Images