Osoby z osobowością lękliwą odczuwają ogromne napięcie i niepokój. Są one także bardzo wrażliwe na krytykę ze strony innych ludzi. Z jednej strony potrzebują akceptacji, z drugiej – boją się nawiązywania nowych relacji. Często mają wrażenie, że inni nie są w stanie ich zaakceptować do końca. To wszystko może prowadzić do depresji, fobii, lęku i izolacji.
Osobowość lękliwa – czym się charakteryzuje?
Lekarze psychiatrzy wyróżnili kryteria, które opisują osobowość lękliwą. Należą do nich między innymi:
- poczucie nieprzystosowania do otoczenia, przekonanie o tym, że jest się gorszym lub mniej atrakcyjnym od innych,
- bardzo częste odczuwanie lęku i niepokoju,
- nadmierna koncentracja na problemie krytyki i odrzucenia ze strony innych,
- pragnienie akceptacji,
- poczucie osamotnienia,
- unikanie wykonywania różnych czynności w obawie przed krytyką i ośmieszeniem,
- ograniczony styl życia w celu zapewnienia sobie psychicznego bezpieczeństwa,
- unikanie wykonywania zawodu, który będzie się wiązał z częstym kontaktem z ludźmi,
- problemy z nawiązywaniem nowych relacji,
- nieufność w stosunku do innych ludzi,
- strach przed wchodzeniem w związki,
- unikanie przejmowania inicjatywy i podejmowania ryzyka,
- unikanie wychodzenia z domu.
Tego typu zaburzenie, np. u lękliwego dziecka, może być związane z cechami osobowości negatywistycznej (bierno-agresywnej). Wówczas widoczna jest labilność w relacjach z innymi, a nawet niekontrolowana wrogość. Stopniowe wycofywanie się z kontaktów społecznych może prowadzić również do myśli samobójczych.
Osoby o osobowości lękliwej często wyolbrzymiają zagrożenia, które mogą wynikać z nowych sytuacji. Bardzo często nie mają również przyjaciół. Jedynie w momencie, gdy inni przejawiają objawy bezwarunkowej akceptacji, potrafią nawiązać z nimi bliższy kontakt.
Starając się przewidzieć oczekiwania innych, ludzie z osobowością lękliwą nieraz pokazują światu swoje fałszywe "ja". Mogą wydawać się także oziębłe, ponieważ – z obawy przed zranieniem – nie chcą pokazać swoich prawdziwych uczuć.
Przyczyny osobowości lękliwej – trudne doświadczenia z dzieciństwa
Lekarze uważają, że czynniki biologiczne nie mają większego wpływu na powstanie osobowości unikającej. W przypadku np. dziecka lękliwego, koncentrują się głównie na jego trudnych doświadczeniach. Już u najmłodszych należy bowiem zwrócić uwagę na nadmierny introwertyzm, nadwrażliwość oraz tendencję do samoograniczania.
Jak zatem dochodzi do wykształcenia się osobowości lękliwej? Jak się okazuje, ogromny wpływ mają komunikaty ze strony rodziców. Dochodzi do tego, kiedy z jednej strony dziecko słyszy nadmierne pochwały i buduje obraz swojego idealnego "ego", a z drugiej spotyka się z dużą krytyką w przypadku jakichkolwiek porażek. Wpływ na uformowanie się osobowości unikającej mają także lata szkolne oraz niezbyt dobre doświadczenia z rówieśnikami.
Leczenie osobowości lękliwej – psychoterapia i farmakoterapia
W przypadku osobowości lękliwej leczenie odbywa się poprzez psychoterapię. Najlepsze wyniki osiąga się na terapii grupowej, gdzie osoba z zaburzeniami osobowości może ćwiczyć nowe postawy i zachowania w otoczeniu innych ludzi oraz dostrzec zalety kontaktów społecznych.
Osoby z tym typem osobowości poddają się często również psychoterapii indywidualnej. Powinna ona poprawić samoocenę pacjenta oraz pokazać mu jego wartość. Psychoterapia może przynieść wspaniałe efekty, kiedy osoba z zaburzeniami zechce walczyć ze swoim problemem. Otworzenie się przed terapeutą może sprawić, że pacjent zacznie ufać również i innym osobom. Terapię grupową często włącza się na późniejszych etapach leczenia.
W trudniejszych przypadkach wskazana jest również farmakoterapia. Pacjent powinien przyjmować wówczas przepisane przez psychiatrę leki przeciwlękowe lub antydepresyjne, jednak nie leczą one samej przyczyny zaburzenia. Kiedy zacznie pojawiać się dodatkowo depresja, fobia lub nerwica, powinny zostać włączone kolejne preparaty.
Zobacz video: "Kobra" boi się... węży. "Może to zabrzmieć dziwnie, jeżeli weźmie się pod uwagę mój pseudonim, ale nigdy nie wziąłbym węża do ręki"
Zobacz także:
- Mizoandria – kobiety, które nienawidzą mężczyzn
- Aichmofobia. Jak pokonać lęk przed igłami?
- Awiofobia – jak pokonać lęk przed lataniem?
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: christian.plochacki/Getty Images