W rozmowie z młodzieżą ekspertka podkreśliła, że aż 95% rzeczy, o które się martwimy, w ogóle się nie wydarza, a emocje, którym nie poświęcamy uwagi, trwają zaledwie 90 sekund. Młodzi ludzie poznali proste i szybkie techniki, które pomogą uspokoić myśli i ciało w stresujących sytuacjach.
Kiedy stres staje się toksyczny
Jak tłumaczy Katarzyna Kołaczyk, stres jest nam potrzebny, jednak, gdy jest go za dużo i staje się codziennym towarzyszem, prowadzi do przeciążenia i problemów zdrowotnych. - Kiedy jesteśmy permanentnie, codziennie, pod wpływem mikro stresu, mamy do czynienia z przewlekłym stresem – podkreśla psycholożka. Wysoki poziom kortyzolu, hormonu stresu, przestaje działać mobilizująco i zaczyna być toksyczny. Objawia się to między innymi bólami głowy, problemami z koncentracją czy zaburzeniami snu. Długotrwały stres prowadzi do tzw. "tunelowego myślenia" – skupienia się na jednym problemie i niemożności znalezienia rozwiązania. U nastolatków może to skutkować nawet stanami depresyjnymi. Katarzyna Kołaczyk zaznacza, że stres zaczyna się od myśli, która uruchamia emocję, a ta wpływa na ciało. - Emocje, którym się nie daje uwagi, trwają 90 sekund. Kiedy im dacie uwagę, trwają tyle, ile będziecie im dawali uwagi – mówi ekspertka. Kluczem do równowagi jest więc zatrzymanie tego procesu, zanim emocje przejmą kontrolę.
Szybkie techniki na powrót do równowagi
Katarzyna Kołaczyk podkreśla, że pracy z emocjami można się nauczyć, a pierwszym krokiem jest uspokojenie ciała. Jedną z najprostszych metod jest” technika 5-4-3-2-1” polegająca na angażowaniu zmysłów – dostrzeganiu pięciu rzeczy, które widzimy, czterech, które słyszymy, i tak dalej, aż do jednej rzeczy, którą czujemy smakiem. To proste ćwiczenie mindfulness pozwala wrócić do „tu i teraz”. Kolejna propozycja to „oddech pudełkowy” – powolne oddychanie w rytmie czterech boków wyobrażonego kwadratu. Można ją wykonać w każdej chwili, nawet na lekcji czy w autobusie. Psycholożka poleca też ćwiczenia na integrację półkul mózgowych, polegające na dotykaniu palców w określonej kolejności oraz zabawę w wymyślanie dziesięciu słów na tę samą literę. Dla osób, które czują napięcie w ciele, świetnie sprawdzi się trening relaksacyjny Jacobsona, czyli napinanie i rozluźnianie mięśni w celu obniżenia stresu. „My zaciskać świetnie umiemy, ale nie umiemy się rozluźniać” – przypomina specjalistka. W chwilach silnego stresu pomóc może też opłukanie twarzy lub rąk zimną wodą - pomaga to przerwać błędne koło emocji i myśli.
Stres przerasta młodych, to najpoważniejszy problem dzieci
Techniki pomogą na chwilę poradzić sobie ze stresem, przetrwać trudny moment, ale badania pokazują, że problem jest dużo poważniejszy. W 2023 roku fundacja Unaweza przedstawiła raport, z którego wynika, że stres dnia codziennego przerasta prawie 82 proc. badanych dzieci. Ponad 82% dzieci i młodzieży w wieku od 10 do 19 lat odczuwa stres, który nie pozwala im normalnie funkcjonować. Uważność, czujność i wsparcie dorosłych w walce dzieci z ich codziennymi problemami jest kluczowe. 7 na 10 dzieci wskazuje na stres związany ze szkołą jako swój najpoważniejszy problem. Tymczasem tylko 9% nauczycieli uznaje go za kluczowy - takie dane przedstawia raport „Prawa dziecka w Polsce 2024” przygotowany przez UNICEF. Oba raporty powinny obudzić niepokój, czujność dorosłych i gotowość do działania. Przewlekły stres może prowadzić do stanów lękowych czy depresyjnych. Wtedy dziecku i jego rodzinie potrzebne jest profesjonalne wsparcie i pomoc.
Pierwsza pomoc dla zdrowia psychicznego
Katarzyna Kołaczyk wyjaśniła, jak rodzice mogą wspierać dzieci w stresujących sytuacjach. W niektórych przypadkach doraźna pomoc nie wystarczy. Jeśli widzimy, że osoba z najbliższego otoczenia przeżywa coś trudnego, nie radzi sobie ze stresem, zachowuje się w nietypowy sposób albo doświadczyła nagłego zdarzenia, należy działać! 3 proste kroki, rekomendowane przez Światową Organizację Zdrowia, mogą uratować życie! Pierwszej Pomocy dla Zdrowia Psychicznego może udzielić każdy z nas:
POPATRZ - oceń sytuację i zapewnij bezpieczeństwo sobie oraz osobie w kryzysie POSŁUCHAJ - uważnie, z empatią, bez oceniania POŁĄCZ - pomóż w znalezieniu odpowiedniej pomocy
Każdy inaczej radzi sobie ze stresem, jednym pomogą szybkie techniki, inni potrzebują profesjonalnego wsparcia. Dla większości dzieci stres związany ze szkołą to najpoważniejszy problem - dlatego nie mogą zostać z tym problemem same. My dorośli, rodzice, opiekunowie i nauczyciele, powinniśmy ten problem potraktować poważnie i pomóc dzieciom, których głos przemawia do nas w niepokojących raportach.
Autor: Magdalena Zasadni-Graczyk
Reporter: Magdalena Zasadni-Graczyk