Wszystkich cech współczesnej rzeźby nie sposób wyliczyć, a ilość tego typu dzieł sztuki rośnie z roku na roku.
Rzeźba współczesna – początki
Początków rzeźby współczesnej można upatrywać w XIX wieku. Panujący wówczas klasycyzm stawał się stylem coraz bardziej wyrafinowanym i akademickim, przez co coraz bardziej odległym od zmieniających się nastrojów społecznych. Postępująca industrializacja oraz zmiany obyczajowe miały znaczący wpływ na ówczesną sztukę. Pierwszym rzeźbiarzem, który postanowił przedstawić alternatywę dla wspomnianego klasycyzmu, był Auguste Rodin, czyli artysta, któremu współczesna rzeźba wiele zawdzięcza. Twórca, mimo iż wciąż nawiązywał do renesansowych wzorców, to jednak zrezygnował z charakterystycznej dla tego okresu treści.
W połowie XIX wieku nastąpił rozwój różnych rodzajów sztuki, w tym rzeźb. Współczesna wizja świata uległa rozpadowi, co jednocześnie sprawiło, że artyści zaczęli poszukiwać nowych idei, a wraz z nimi nowych rozwiązań artystycznych. Radykalne zrezygnowanie z klasycystycznych rozwiązań zaproponowali impresjoniści. Mimo iż pod koniec XIX wieku rzeźbiarze nawiązywali wciąż do rzeźby klasycznej, to robili to już w innym stylu.
Współczesna rzeźba a modernizm i XX wiek
Postrzeganie rzeźbiarstwa w XX wieku uległo zmianie dzięki modernizmowi. Wywarł on znaczący wpływ na artystów, którzy zaczęli wówczas traktować sztukę w zupełnie nowy sposób. Rozpoczęło się badanie rejonów wcześniej niepoznanych. To właśnie z tych powodów nie tylko rzeźba współczesna, ale i cała sztuka współczesna jest w takim, a nie innym miejscu. Do najważniejszych kierunków modernizmu zaliczają się:
- kubizm;
- futuryzm i dadaizm;
- konstruktywizm;
- surrealizm;
- ekspresjonizm.
Rzeźbiarze kubiści wprowadzili nowy pogląd na dzieło sztuki. Najważniejszym z nich był Pablo Picasso, który przestał traktować dzieło sztuki jako świętość. Ten tok myślenia przejęło po nim wielu kolejnych rzeźbiarzy. Kubiści zrezygnowali z figuratywizmu. Cechami współczesnej rzeźby tego nurtu było ukazywanie obiektów w nienaturalnych wymiarach.
Futuryzm wiele przejął od kubizmu. Jednym z rozwiązań było wprowadzenie elementu ruchu. Rzeźby te cechował dynamizm. Futuryzm odrzucał indywidualność człowieka, traktował go jako jeden z wielu elementów tłumu. Według futurystów, nawet zwykły przedmiot mógł mieć walory artystyczne. Duchamp, jeden z wybitnych dadaistów, zaproponował nową koncepcję rzeźby, czyli ready-made – dziełem sztuki stawał się przedmiot utworzony z rzeczy codziennego użytku, np. pisuar.
Rzeźby współczesne według konstruktywistów, musiały być ascetyczne, czyste i eleganckie. Artyści ci używali prostych elementów, takich jak: koło, trójkąt, linii prosta. Zaczęli tworzyć rzeźby przy użyciu nowych materiałów, do których zaliczają się:
- aluminium;
- szkło;
- plastik;
- nikiel.
Zainteresowanie budziła również wprowadzona przez nich budowa rzeźb, opierająca się na konstrukcyjnych szkieletach. Dodatkowym elementem tych dzieł sztuki było światło. Do najbardziej znanych konstruktywistów zaliczają się: Gabo, Pevser i Rodczenko.
Surrealizm zaprezentował najbardziej schizofreniczne rzeźby współczesne. Przykładami tego typu dzieł są m.in.:
- Grand Maternite (autor: Joan Miro);
- Personnage gothique (autor: Joan Miro);
- Nobility of Time (autor: Salvador Dali);
- Clamdigger (autor:William Kooning).
Rzeźbiarze surrealiści nie uznawali w twórczości żadnych ograniczeń. Uznawali, że jedynymi regułami są te, które wytwarzają popędy ukryte w podświadomości. Ponadto, surrealizm był mocno zaangażowany w politykę.
Ekspresjonizm, choć jest jedną z dominujących postaw twórczych, nie obdarował ludzkości zbyt wieloma dziełami rzeźbiarskimi. Rzeźbę współczesną tego nurtu prezentował Alberto Giacometti. Jego rzeźby współczesne budzą w odbiorcach wiele emocji – postaci na nich przedstawione mają cienkie i długie nogi i ręce. Wiele pozostałych rzeźb ekspresjonistycznych powstało z pospawanych metalowych struktur. Popularne były również asamblaże, czyli trójwymiarowe kompozycje, do produkcji których używano przypadkowych materiałów.
W XX wieku prądami artystycznymi, które dalej rozwijały dotychczasowe metody twórcze lub je zupełnie negowały, był np. pop-art czy minimalizm.
Rzeźba współczesna – opis najważniejszych cech
Charakterystykę rzeźby współczesnej można zacząć od wymienienia najbardziej wyrazistych cech. W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na cel - nierealistyczne odzwierciedlenie rzeczywistości. Cechą rzeźby współczesnej była i nadal jest abstrakcyjność. Rzeźbiarze zrezygnowali z mimetyzmu, często nawiązują do prymitywizmu, upraszczają kształty i nadają im surrealistyczne formy.
Tak wygląda dziś w dużym uproszczeniu cała sztuka współczesna. Rzeźby są coraz częściej konstrukcjami zamiast tradycyjnie rozumianymi dziełami sztuki wyrzeźbionymi np. w drewnie. Również w polskiej rzeźbie współczesnej wykorzystywanie różnych przedmiotów i łączenie ich ze sobą jest często spotykanym zabiegiem artystycznym. Tendencje te są zauważalne w pozostałych dziedzinach sztuki współczesnej. Rzeźby z tych powodów znajdują się nie tylko w muzeach, ale i w prywatnych domach, gdzie pełnią funkcje dekoracyjne.
Zobacz także:
- Nocna lampka do pokoju 6-latki. Jak ją wykonać samemu?
- Sylwia i Rafał odnowili mieszkanie w kamienicy. "Stare elementy sprawiły, że chcieliśmy tu zostać"
- Murowane igloo w sercu Wrocławia. "Funkcjonowanie blisko natury jest zupełnie wyjątkowe w tym domu"
Zobacz wideo: Iwona Büchner-Grzesiak i wyjątkowa aukcja rzeźb
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Andreas von Einsiedel/Getty Images