Problemy natury psychologicznej
Osoby zdrowe zdają sobie sprawę z nieprawidłowości tych odczuć. Natomiast osoby chore, cierpiące na urojenia ksobne, nie dają się przekonać o nieprawidłowości odczuć i głęboko wierzą w ich prawdziwość.
Urojenia należą do tzw. objawów wytwórczych, czyli takich, w których umysł chorego "stwarza" patologiczne procesy poznawcze, co prowadzi do zaburzeń treści myślenia. Urojenia powodują, że chory jest przekonany o istnieniu zjawisk, rzeczy, osób czy wydarzeń, które tak naprawdę nie istnieją.
Chorzy z zaburzeniami urojeniowymi mogą budować swoje urojenia na bazie istniejących zdarzeń nieprawidłowo interpretując obserwowane zjawiska, nadając im niewłaściwe znaczenie, dodając patologiczne treści itp. Pacjent jest głęboko przekonany o prawdziwości urojeń i próba ich skorygowania może prowadzić do uznania osób, które starają się choremu pomóc, za biorące udział w "zmowie" przeciwko niemu.
Urojenia ksobne – objawy
Urojenia ksobne (urojenia odnoszące) to przekonanie, że chory jest przedmiotem szczególnego zainteresowania otoczenia. Chory jest przeświadczony, że otoczenie go obserwuje, daje ukryte znaki lub dokucza. W większości przypadków pacjent opiera urojenia ksobne na rzeczywistych gestach, uśmiechach czy urywkach rozmów osób z otoczenia, które nieprawidłowo odczytuje. Wydarzenia, o których mówi pacjent, są rzeczywiste, jednak jego interpretacja tych wydarzeń ma charakter urojeniowy. Osoby cierpiące na urojenia ksobne są często przekonane, że mówi się o nich w środkach masowego przekazu (radiu, telewizji), nawet jeśli nie wymienia się danej osoby z nazwiska. Podobnie interpretowane są rozmowy osób z otoczenia chorego. Pacjent jest tak silnie przekonany o prawdziwości urojeń ksobnych, że uporczywie i agresywnie może domagać się zaprzestania obmawiania go czy wyśmiewania się. Ze względu na to, że urojenia ksobne mają zwykle charakter przykry dla pacjenta (wyśmiewanie, obmawianie), może im towarzyszyć nasilony lęk. W konsekwencji może dochodzić do wrogich i agresywnych reakcji wobec otoczenia i bliskich osób. Pacjent może zachowywać się w sposób niezrozumiały i nieprzyjazny. Często by uniknąć wynikającego z urojeń ksobnych "zwiększonego zainteresowania otoczenia", chory wycofuje się z życia społecznego, ogranicza wyjścia z domu, a nawet rezygnuje z pracy czy studiów. Taka sytuacja może być dla chorego wręcz niebezpieczna. Urojeniom ksobnym często towarzyszą inne rodzaje urojeń, np. urojenia wpływu, urojenia prześladowcze czy urojenia wielkościowe - chory z jednoczesnymi urojeniami wielkościowymi i ksobnymi może sądzić, że mówi się o nim w telewizji, ponieważ jest osobą znaną i ważną. W innych przypadkach urojeniom ksobnym mogą towarzyszyć omamy (halucynacje) słuchowe lub wzrokowe, a treść urojeń może być związana z przeżywanymi halucynacjami.
Urojenia ksobne – przyczyny
Należy pamiętać, że urojenia ksobne nie są same w sobie chorobą, a jedynie objawem chorobowym. Stąd też przyczyny urojeń ksobnych zależą od tego, w przebiegu jakiej choroby je obserwujemy. Tego typu urojenia obserwuje się często w przebiegu zaburzeń paranoidalnych, urojeniowych i schizofrenii. Urojenia ksobne mogą wystąpić także w przebiegu zaburzeń depresyjnych.
Urojenia ksobne – leczenie
Ze względu na objawowy charakter urojeń ksobnych, ich leczenie wymaga postawienia prawidłowej diagnozy i leczenia choroby podstawowej. Ze względu na to, że urojenia obserwuje się często w przebiegu poważnych chorób psychicznych, takich jak schizofrenia, psychozy czy ciężka depresja, w każdym przypadku urojeń należy skonsultować się z lekarzem psychiatrą.
U większości chorych leczenie polega na łącznym stosowaniu leczenia farmakologicznego (leki psychotropowe, przeciwpsychotyczne, przeciwdepresyjne) i psychoterapii. Najlepsze efekty przynosi zwykle terapia poznawczo-behawioralna, w której chory skupia się na alternatywnych sposobach interpretacji przekonań urojeniowych i próbuje modyfikować swoje przekonania. Celem takiej terapii jest nauczenie chorego, jak radzić sobie z objawami (w tym przypadku urojeniami ksobnymi).
Poznaj także inne urojenia z naszego artykułu: Życie w zafałszowanej rzeczywistości. Urojenia i inne objawy zaburzeń urojeniowych
Zobacz także:
- Te zawody upodobali sobie psychopaci. "Nie odczuwają, nie mają empatii"
- Jak działa na nas deadline? "Może nas troszeczkę wypalić albo osłabić"
- Jak poprawić pracę naszego mózgu? "Ważne jest, by samemu stawiać sobie wyzwania"
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Hero Images/Getty Images
