Życie w zafałszowanej rzeczywistości
W psychiatrii urojenia zalicza się do tzw. objawów wytwórczych, czyli takich, w których umysł chorego niejako „stwarza” nieprawidłowe procesy poznawcze, co prowadzi do zaburzeń treści myślenia. Urojenia powodują, że chory jest przekonany o istnieniu zjawisk, rzeczy, osób czy wydarzeń, których w rzeczywistości nie ma. Chorzy z zaburzeniami urojeniowymi mogą budować swoje urojenia na bazie istniejących zdarzeń, nieprawidłowo interpretując obserwowane zjawiska, nadając im nieodpowiednie znaczenie, dodając patologiczne treści itp. Pacjent jest głęboko przekonany o prawdziwości urojeń i próba ich skorygowania może często prowadzić do uznania osób, które starają się choremu pomóc, za biorące udział w „zmowie” przeciwko niemu.
Rodzaje urojeń
Urojenia prześladowcze to najczęściej obserwowany rodzaj urojeń Chory z urojeniami prześladowczymi wyraża przekonanie, że ludzie z jego otoczenia (jego rodzina, znajomi, sąsiedzi lub nawet całe instytucje) chcą go skrzywdzić. Często urojenia prześladowcze mają charakter urojeń ksobnych. Chory ma wtedy wrażenie, że jest inwigilowany, okradany, truty lub podsłuchiwany.
W zależności od charakteru i obiektu urojeń wyróżnia się szereg rodzajów i typów zaburzeń urojeniowych. Urojenia ksobne (urojenia odnoszące) to przekonanie, że chory jest przedmiotem szczególnego zainteresowania otoczenia. Chory jest przeświadczony, że otoczenie go obserwuje, daje ukryte znaki lub dokucza. W większości przypadków pacjent opiera urojenia ksobne na nieprawidłowo interpretowanych, rzeczywistych gestach - uśmiechach czy urywkach rozmów osób z otoczenia. Tego typu urojenia obserwuje się często w przebiegu zaburzeń paranoidalnych i schizofrenii.
Innym rodzajem urojeń są urojenia zdrady, powodujące ciągłe sprawdzanie i szpiegowanie partnera w celu wykrycia niewierności. Tego typu urojenia często towarzyszą psychozie alkoholowej (urojenia alkoholowe). Natomiast urojenia wielkościowe powodują przekonanie o wyjątkowej, nieadekwatnej do rzeczywistości, wysokiej pozycji społecznej i statusie materialnym.
Urojenia depresyjne obserwuje się najczęściej w przebiegu depresji lub zespołów depresyjnych. Chory ma przeświadczenie o swojej grzeszności, winie, zubożeniu. Często ma poczucie pokrzywdzenia. Rodzajem urojeń depresyjnych są urojenia hipochondryczne (przekonanie o ciężkiej chorobie) i ich skrajna postać, urojenia nihilistyczne.
Są to urojenia o treści absurdalnej dla osób zdrowych. Chory cierpiący z powodu urojeń nihilistycznych jest przeświadczony o tym, że jego ciało zanika, rozpada się lub umiera, jest niszczone przez poważną i postępującą chorobę. Może mu się nawet wydawać, że zupełnie utracił ciało i stał się nicością.
Urojenia oddziaływania (urojenia wpływu) to przekonanie, że myśli chorego i jego zachowanie podlegają kontroli zewnętrznej. Choremu może wydawać się, że jest sterowany telepatycznie, przy pomocy urządzeń technicznych lub na drodze hipnozy. Podobny charakter mają urojenia owładnięcia (przekonanie o zawładnięciu przez nadprzyrodzoną siłę). Takie urojenia mogą mieć charakter urojeń religijnych.
U niektórych chorych pojawiają się liczne urojenia, które tworzą całe systemy powiązanych ze sobą konstrukcji myślowych. Są to tzw. urojenia paranoiczne, obserwowane typowo w przebiegu zaburzeń paranoidalnych. Dotyczą one zwykle prześladowania lub niewierności małżeńskiej. Usystematyzowane urojenia paranoiczne zawsze dotyczą zdarzeń logicznie wiążących się w całość i teoretycznie możliwych, choć wciąż nieprawdziwych. U innych osób urojenia mają charakter wielowątkowy i nieusystematyzowany. Są to urojenia dotyczące zdarzeń i zjawisk niemożliwych lub nieistniejących miejsc. Tego typu urojenia określa się mianem urojeń paranoidalnych.
Poznaj także urojenia ksobne z naszego artykułu: "Znów wszyscy na mnie patrzą!", czyli urojenia ksobne. Objawy, przyczyny, leczenie
Urojenia – leczenie
Urojenia same w sobie nie są chorobą, a jedynie objawem chorobowym, dlatego leczenie urojeń wymaga postawienia prawidłowej diagnozy i leczenia choroby podstawowej. Ze względu na to, że urojenia obserwuje się często w przebiegu poważnych chorób psychicznych, takich jak schizofrenia, psychozy czy ciężka depresja, w każdym przypadku urojeń należy skonsultować się z lekarzem psychiatrą.
Bibliografia:
1. Adam Bilikiewicz, Psychiatria , wydanie 3, PZWL, 2003.
2. Lidia Cierpiałkowska, Psychopatologia , Scholar, 2012.
3. Stanisław Pużyński, Jacek Wciórka, Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD 10 , wyd, 1, Vesalius, 2000.
Zobacz także:
- Objawy ciąży urojonej i przyczyny jej powstawania. Leczenie ciąży urojonej
- Psychoza alkoholowa - jak leczyć? Objawy i czas trwania
- Hipochondria – nerwica hipochondryczna. Objawy oraz leczenie hipochondrii
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: GeorgePeters/Getty Images