Nazwa choroby afektywnej dwubiegunowej odnosi się do dwóch skrajnych biegunów nastroju, w jakie na przemian popadają chorzy – skrajnego smutku i przygnębienia (depresji) i skrajnej euforii i pobudzenia (manii).
Problemy natury psychologicznej
Objawy choroby afektywnej dwubiegunowej
Objawy choroby afektywnej dwubiegunowej dzieli się na dwie grupy – objawy typowe dla epizodów depresyjnych i objawy obserwowane w epizodach manii. W stanie manii chorzy odczuwają podwyższony, wesołkowaty nastrój, gonitwę myśli, trudności w koncentracji, odczuwają podniecenie psychoruchowe i mają zawyżoną samoocenę (tzw. "mania wielkości"). Może wydawać im się, że mają ważną misję do spełnienia, pełnią istotną funkcję w życiu społecznym itp. Chory na chorobę afektywną dwubiegunową czuje, że mógłby "góry przenosić". Niestety, podwyższonemu nastrojowi i poczuciu ogromnej mocy i siły towarzyszy brak krytycyzmu, skłonność do podejmowania nierozważnych działań, w tym złych decyzji finansowych. W epizodzie manii chorzy mogą zachowywać się wyzywająco i bezceremonialnie, sprzecznie z obowiązującymi zasadami społecznymi. Często też podejmują nietypowe dla siebie i ryzykowne zachowania seksualne. Chorego rozpiera energia, ma zmniejszoną potrzebę snu i zwykle bardzo dużo mówi (często niezrozumiale). W ciężkich przypadkach towarzyszą temu objawy psychotyczne (urojenia i halucynacje).
W przeciwieństwie do epizodów manii, epizody depresyjne w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej charakteryzują się spowolnieniem psychoruchowym, problemami ze skupieniem uwagi, poczuciem smutku i obniżeniem samooceny. Chorym brakuje energii życiowej, rezygnują oni z codziennych aktywności, które wcześniej sprawiały im radość lub przyjemność, obojętnieją, skarżą się na problemy ze snem. Depresji w przebiegu zaburzeń afektywnych dwubiegunowych mogą towarzyszyć myśli samobójcze, omamy i urojenia.
Choroba afektywna dwubiegunowa – przyczyny
Podobnie jak w przypadku innych zaburzeń afektywnych, nie znamy przyczyn powstawania choroby afektywnej dwubiegunowej. Nie opisano także żadnego typu osobowości, który mógłby predysponować do rozwoju tego typu zaburzeń. Wiadomo, że choroba afektywna dwubiegunowa pojawia się częściej u osób, których krewni także cierpieli na dwubiegunowe zaburzenia nastroju, co sugeruje rolę czynników genetycznych w rozwoju tej choroby. Zaobserwowano, że pierwszy epizod choroby afektywnej dwubiegunowej pojawia się zwykle po jakimś stresującym przeżyciu. Uznaje się, że stres może być nie tylko przyczyną choroby afektywnej dwubiegunowej, ale także wyzwalać kolejne epizody manii czy depresji i wydłużać czas trwania pojedynczego epizodu.
Choroba afektywna dwubiegunowa – dziedziczenie
Udowodniono, że skłonność do rozwoju choroby afektywnej dwubiegunowej jest dziedziczna. Jednakże ze względu na wielogenowy sposób dziedziczenia, oszacowanie ryzyka rozwoju choroby u danej osoby jest trudne, a wyniki takiego szacowania - niedokładne. Badania wykazały, że u bliźniąt jednojajowych, które mają identyczny zestaw genów, w 3 przypadkach na 4 choroba pojawia się u obojga rodzeństwa. Oznacza to, że rola czynników genetycznych jest bardzo ważna, ale nie są one jedynym elementem warunkującym rozwój choroby afektywnej dwubiegunowej (co czwarte z bliźniąt nie ma objawów choroby afektywnej dwubiegunowej pomimo posiadania nieprawidłowych genów). U bliźniąt dwujajowych, które mają mniej niż połowę identycznych genów, ryzyko jednoczesnego rozwoju psychozy depresyjno-maniakalnej u obojga rodzeństwa jest znacznie niższe (ok. 15 proc.).
Choroba afektywna dwubiegunowa – czy jest uleczalna?
W leczeniu choroby afektywnej dwubiegunowej stosuje się farmakoterapię i psychoterapię. Leczenie to zmniejsza liczbę i skraca czas trwania epizodów oraz łagodzi ich objawy. Niestety, zgodnie z aktualnym stanem wiedzy, choroba jest nieuleczalna i pacjenci wymagają terapii do końca życia.
Bibliografia 1. Adam Bilikiewicz, "Psychiatria", wydanie 3, PZWL, 2003. 2. Lidia Cierpiałkowska, "Psychopatologia", Scholar, 2012. 3. Stanisław Pużyński, Jacek Wciórka, "Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD 10", wyd, 1, Vesalius, 2000.
Zobacz także:
- Jak działa na nas deadline? "Może nas troszeczkę wypalić albo osłabić"
- Te zawody upodobali sobie psychopaci. "Nie odczuwają, nie mają empatii"
- Jak po zdradzie zaufać na nowo? "Ważne jest wybaczenie. Jest ono uwolnieniem od emocjonalnego więzienia"
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Sharon Dominick/Getty Images