Keks jest ciastem o długiej historii. Dziś z reguły jada się keks z mąki pszennej. Zastępując ją mąką ryżową, można przyrządzić keks bezglutenowy.
Dzień Keksa
27 grudnia swoje święto ma słynne polskie ciasto - Keks. Biszkoptowe ciasto a'la babka piaskowa z bakaliami - kandyzowanymi owocami, suszonymi owocami, a czasem także z orzechami. Dawniej dodawano także różnorodne przyprawy i miód. Bywa również nazywane cwibak, z niemieckiego zwieback, czyli dwukrotnie pieczone.
Keks – jakie to ciasto?
To ciasto pieczone na święta Bożego Narodzenia lub Wielkanoc, ale nie tylko. Jest to pyszny deser o długiej historii. Jego smak znano już w starożytnym Rzymie. W tamtych czasach keks przygotowywano według przepisu uwzględniającego orzeszki piniowe, rodzynki, owoce granatowca. W wiekach średnich składnikiem keksu był również miód.
Keks nie zawsze musi smakować tak samo. Z reguły do jego przyrządzenia używana jest mąka pszenna. Jednak osoby uczulone na gluten mogą przygotować keks bezglutenowy z mąki gryczanej lub/i ryżowej. Ponadto niektórzy cwibak robią na zwykłym maśle, inni wolą keks na oleju kokosowym. Możemy też wybierać między keksem na jajkach a keksem z samych białek.
Ciasto keks z reguły jest obficie wypełnione bakaliami. Suszone owoce do keksu nie są jednak jedynym dodatkiem, którego można użyć, przygotowując to ciasto. Jego składnikiem mogą być również świeże owoce. Sporym gronem zwolenników cieszy się keks z jabłkami. Można też przygotować keks bananowy z czekoladą.
Bez względu na rodzaj keksu, pieczony jest on w prostokątnej formie (tzw. keksówce). Jest to dość specyficzne ciasto, najlepiej bowiem smakuje po ok. 2 dniach od upieczenia, dopiero wtedy zyskuje prawdziwą pełnię aromatu i smaku. Szybko się go przygotowuje, nie trzeba być zawodowym cukiernikiem, aby móc cieszyć się jego smakiem. Atutem keksu jest również możliwość jego długiego przechowywania (nawet kilka tygodni). Świąteczny keks, bez względu na to, czy jest z bakaliami, czy z innymi dodatkami, jest wilgotnym ciastem, które rozpływa się w ustach.
Keks z bakaliami - przepis krok po kroku
Składniki (porcja dla 10–12 osób):
- 500 g mąki tortowej + 1 łyżka,
- 250 g masła,
- ¼ szklanki mleka,
- 50 ml rumu,
- 200 g cukru,
- ½ łyżeczki soli,
- 4 całe jajka,
- 1 łyżeczka sody,
- 1 łyżeczka proszku do pieczenia,
- ¾ łyżeczki aromatu śmietankowego,
- 100 g rodzynek,
- 100 g kandyzowanej skórki pomarańczowej,
- 100 g suszonej żurawiny,
- 100 g suszonych śliwek.
Przygotowanie:
- Bakalie pokrój w drobne kawałki, które następnie wymieszaj z łyżką mąki.
- Dwie szklanki przesianej mąki tortowej wymieszaj z proszkiem do pieczenia, solą i sodą.
- Masło utrzyj z cukrem. Następnie dodawaj po jednym jajku, połącz je z masłem mikserem na najniższych obrotach.
- Do maślano-jajecznej masy dodaj aromat, ⅓ mąki, wymieszaj wszystkie składniki. Wlej mleko i wsyp kolejne ⅓ mąki, wymieszaj. Następnie dodaj rum, wymieszaj i dosyp ostatnią część mąki.
- Dodaj bakalie, po wymieszaniu wszystkich składników przełóż ciasto do keksówki o wymiarach 35 × 12 cm.
- Keks piecz przez 70–75 minut w piekarniku nagrzanym do 170 stopni Celsjusza.
- Po upieczeniu odstaw keks z bakaliami w chłodne miejsce na 2–3 dni.
Keks z jabłkami - przepis krok po kroku
Składniki (porcja dla 10–12 osób):
- 500 g mąki pszennej,
- 250 g cukru,
- 6 średnich jabłek,
- cukier waniliowy,
- 3 jajka,
- ⅓ szklanki oleju,
- łyżeczka proszku do pieczenia,
- czubata łyżeczka sody,
- łyżeczka cynamonu,
- 120 g bakalii.
Przygotowanie:
- Obrane jabłka bez gniazd nasiennych pokrój na małe kawałki, zasyp cukrem, cukrem waniliowym, cynamonem i odstaw na 30 minut. W tym czasie owoce puszczą sok.
- Mąkę przesiej przez sito, po czym dodaj do niej jajka, olej, proszek do pieczenia, sodę. Po wymieszaniu składników ciasta dodaj bakalie i jabłka.
- Ciasto przełóż do keksówki o wymiarach 35 × 12 cm.
- Keks z jabłkami piecz przez 50 minut w piekarniku nagrzanym do 180 stopni Celsjusza.
Keks bezglutenowy - przepis krok po kroku
Składniki (porcja dla 10–12 osób):
- 1 szklanka mąki kukurydzianej,
- 1 szklanka mąki gryczanej,
- 1 szklanka mąki ryżowej,
- 4 łyżki skrobi ziemniaczanej,
- 2 szklanki marchwi,
- 1 szklanka suszonej żurawiny,
- 1 szklanka daktyli,
- 1 szklanka rodzynek,
- 1 szklanka orzechów,
- 100 g kandyzowanej skórki z cytryny,
- 1 cytryna,
- 1 pomarańcza,
- 1½ łyżeczki sody,
- 1 łyżeczka proszku do pieczenia,
- 6 łyżek oleju,
- 1½ szklanki mleka sojowego,
- szczypta soli,
- 1 łyżka cukru waniliowego,
- 1 łyżeczka cynamonu.
Przygotowanie:
- Obraną marchewkę zetrzyj na tarce, następnie dodaj do niej sok z pomarańczy z cytryny i pomarańczy oraz startą z owoców skórkę, wszystko dokładnie wymieszaj.
- Dodaj rodzynki, pokrojone daktyle, żurawinę, skórkę kandyzowaną, orzechy i olej. Po połączeniu ze sobą wymienionych składników odstaw wszystko na 10 minut.
- Przesiej mąkę gryczaną, kukurydzianą, ryżową, skrobię, proszek do pieczenia, następnie dodaj cukier, cukier waniliowy, cynamon, wszystko dokładnie wymieszaj.
- Do mokrych składników dodaj suche składniki, wlej mleko, wymieszaj.
- Ciasto przełóż do formy o wymiarach 32 × 12 cm.
- Keks piecz przez 15 minut w temperaturze 200 stopni Celsjusza, następnie przez 50 minut w temperaturze 180 stopni Celsjusza.
Zobacz także:
- Zakwas z buraka do wigilijnego barszczu. Sprawdź, jak go przygotować na święta
- Wigilijny kisiel gryczany - przepis krok po kroku
- Moczka - prosty przepis. Sprawdź jak zrobić śląską zupę z piernika!
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Leonidas Santana/Getty Images