Zespół opactwa benedyktynów to najważniejszy zabytek, jaki można znaleźć w Tyńcu. To niezwykle ciekawe miejsce, którego obecny wygląd jest efektem trwających ponad pół wieku prac. Dziś w murach klasztoru organizowane są różne warsztaty, medytacje, nie brakuje też atrakcji dla dzieci.
Ślady osadnictwa w Tyńcu i okolicach z epoki neolitu i brązu
Tyniec to dawna podkarpacka wieś. Nazwa miejscowości pochodzi od słowa "tyn" oznaczającego ogrodzenie lub mur. W 1973 roku Tyniec został wcielony do Krakowa. Dziś znajduje się ok. 12 km od centrum stolicy Małopolski, na malowniczym prawym brzegu Wisły. Tyniec, a przede wszystkim klasztor mieszczący się na jego terenie, to ciekawe miejsce. Mimo że nie jest tak znany jak Zamek Królewski w Krakowie, to warto go odwiedzić.
Bliskie sąsiedztwo Wisły i ukształtowanie terenu sprawiły, że dość wcześnie zaczęło rozwijać się tu osadnictwo. Dowodem tego są odkryte na znajdujących się w pobliżu Skałkach Piekarskich liczące 12 tys. lat ślady osadnictwa człowieka. Świadczą o tym również znalezione w Tyńcu zabytki archeologiczne. Potwierdzają one, że na Górze Klasztornej ok. 2300 roku p.n.e. istniała osada. Znaleziono tutaj między innymi pozostałości po najstarszej w Polsce mennicy, która zajmowała się przede wszystkim wylewaniem monet celtyckich.
Jak spędzić wakacje?
Tyniec – historia opactwa
Tyniec ma za sobą burzliwą historię. Na początku X wieku zamieszkiwany był przez Wiślan. Później oddano go benedyktynom. Okazało się to przełomowym momentem historycznym. Szczególnie wybudowane w tym miejscu opactwo odegrało ważną rolę w dziejach miejscowości. Warto jednak zaznaczyć, że do dnia dzisiejszego nie ma pewności, kto stoi za fundacją opactwa i kiedy ono powstało.
Kronikarz Jan Długosz w swoich zapiskach podał rok 1044. Jednak pierwszy dokument, który dotyczy posiadłości klasztornych, pochodzi z 1125 r. Istnieją dwie teorie dotyczące założenia klasztoru. Jedna z nich mówi, że powstał on w pierwszej połowie XI w., a jego założycielem był Kazimierz Odnowiciel. Według drugiej koncepcji, opactwo powstało dzięki Kazimierzowi Szczodremu, który sprowadził mnichów w 1076 r.
Pierwszym opatem Tyńca został Aron, mnich z Cluny, który pełnił funkcję biskupa krakowskiego. Ważnym momentem dla klasztoru była napaść Mongołów, do której doszło w 1259 r. Po tym wydarzeniu budynki opactwa zostały szybko odbudowane i dodatkowo umocnione. Chroniła je stała załoga wojskowa i mur obronny z blankami i strzelnicami. Dobrymi czasami dla opactwa były lata, w których opatem był Mścisław z Lusławic (przełom XIV i XV wieku). Jego zasługą było uporządkowanie spraw majątkowych opactwa. Poza tym ufundował dwie księgi liturgiczne. W XV wieku powstał kościół gotycki, którego pozostałości do dziś dostrzec można w bryle świątyni.
Na początku XVII wieku rozpoczęto przebudowę kościoła z gotyckiego na barokowy. W XVIII wieku opactwo zostało zamienione przez konfederatów w twierdzę. To w niej w 1772 r. konfederaci barscy bronili się przed wojskami rosyjskimi. W tamtym czasie klasztor uległ poważnemu zniszczeniu. Sytuacji nie poprawiła likwidacja opactwa (w 1816 r.) przez zaborców austriackich i pożar w 1831 r. Od tamtej chwili zabytek w Tyńcu zaczął popadać w ruinę. Benedyktyni powrócili do niego dopiero w 1939 r. Klasztor odbudowywano od 1947 r. do początku XXI wieku.
Klasztor w Tyńcu – zwiedzanie
Do opactwa prowadzą dwie bramy, jedna z nich posiada otwór strzelniczy, natomiast druga znajduje się w budynku Opatówki. Zwiedzanie opactwa rozpoczyna się na gotyckim krużganku, który łączy kościół z częścią mieszkalną. Krużganek pełni również rolę miejsca spotkań i rozmów z odwiedzającymi to miejsce. Znajduje się tam kilka zabytkowych rzeźb, m. in. św. Piotra i Pawła.
Wewnątrz krużganka mieści się niewielki ogród. Z przebudowanego w XV wieku opactwa romańskiego pozostało bardzo mało. Do naszych czasów dotrwały fundamenty, pozostałości ścian oraz portal z pierwszego kościółka. Kościół, w którym codziennie odbywają się msze i modlitwy, to świątynia barokowa, w której podziwiać można XVIII-wieczną ambonę. Ważnymi pomieszczeniami na terenie klasztoru są gotycki kapitularz i skryptorium, w którym w przeszłości przepisywano księgi.
Latem kościół zmienia się w salę koncertową, w której odbywają się występy zaplanowane w ramach Benedyktyńskiego Lata Muzycznego. Zejście w podziemia klasztoru umożliwia bliższe poznanie historii tego miejsca. W nowoczesnym muzeum, które znajduje się w odbudowanej w 2008 r. części opactwa, można podziwiać romańskie detale, takie jak bazy oraz rekonstrukcję średniowiecznej posadzki kościoła. Poza wystawami stałymi organizowane są tu też wystawy czasowe.
Każdy miłośnik historii, i nie tylko, musi wiedzieć, że przyjeżdżając do klasztoru, można zostać dłużej niż tylko na krótkie zwiedzanie. Odbywają się tu medytacje i warsztaty (np. układania kwiatów). Tyniec dysponuje również atrakcjami dla dzieci. Najmłodsi odwiedzający klasztor uczą się rzeźbić w glinie. W tynieckim klasztorze można poznać historię książki i zgłębić tajniki kaligrafii.
Zobacz także:
- Uczestnicy "Down the Road" się zaręczyli. "Bardzo kocham moją narzeczoną"
- Katarzyna Sokołowska pokazała zdjęcie dziecka. "Szczęście"
- Roksana Węgiel błyszczy w bikini. Fani nie kryją zachwytu. "Jesteś idealna"
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Krzysztof Nahlik/Getty Images