Nowelizacja Kodeksu pracy to element wdrożenia dwóch unijnych dyrektyw: rodzicielskiej oraz w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w UE (tzw. work-life balance). Sejm przyjął w czwartek 9 marca 2023 roku część poprawek Senatu do nowelizacji kodeksu pracy. Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację Kodeksu pracy oraz niektórych innych ustaw - poinformowało w piątek (24.03.2023) biuro prasowe Kancelarii Prezydenta.
Zmiany w Kodeksie pracy 2023 - dyrektywa w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej poinformowało, że dyrektywa w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy zakłada obowiązek przekazywania przez pracodawcę w ciągu siedmiu dni od zatrudnienia pracownika więcej informacji na temat warunków dotyczących prac, w tym urlopów, szkoleń czy procedury rozwiązania stosunku pracy.
Co ważne, pracownik, który wykonuje pracę co najmniej pół roku (w tym również na podstawie umowy na okres próbny) otrzyma prawo do wystąpienia o zmianę zatrudnienia na takie z bardziej przewidywalnymi lub bezpieczniejszymi warunkami. Pracodawca będzie miał miesiąc na udzielenie pisemnej odpowiedzi z uzasadnieniem.
Zmiany w Kodeksie pracy 2023 - dyrektywa rodzicielska
Jeśli chodzi o dyrektywę rodzicielską, to jej celem jest zachęcenie do sprawiedliwego, równego podziału obowiązków opiekuńczych i wychowawczych pomiędzy rodzicami. Akt unijny zakłada istotne zmiany w urlopach rodzicielskich i ojcowskich, a także wprowadzenie tzw. bezpłatnego urlopu opiekuńczego i większej elastyczności w organizacji pracy. Przegłosowany projekt zakłada, że pracownice i pracownicy będą mieli indywidualne prawo do urlopu rodzicielskiego. Prawo ojca do urlopu zostanie uniezależnione.
Urlop rodzicielski ma być dłuższy - 41 (obecnie 32) tygodni po urodzeniu jednego dziecka i 43 (obecnie 34) tygodnie w przypadku ciąży mnogiej. Każdy rodzic otrzyma również możliwość wzięcia 9 tygodni urlopu, który nie będzie mógł być przeniesiony na drugiego rodzica. Co więcej wprowadzona zostanie, w ramach wymiaru urlopu rodzicielskiego, nieprzenoszalna część tego urlopu, w wymiarze do 9 tygodni, dla każdego z rodziców. Zgodnie z poprawką przyjętą w dniu 9 marca urlop macierzyński "przyznawany [jest - przyp. red.] na wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej, składany przez pracownika w terminie siedmiu dni od przyjęcia dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza albo przyjęcia dziecka na wychowanie i wystąpienia do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka. Urlop rozpoczyna się w terminie określonym we wniosku pracownika, jednak nie później niż 21 dni od przyjęcia dziecka".
- Urlopy rodzicielskie będą wydłużone o dodatkowe 9 tygodni dla ojca, niezbywalne na rzecz matki. Co ciekawe, nasz ustawodawca pracuje nad tym, aby w przypadku samotnych matek ten urlop jednak przeszedł na matkę, kiedy tego ojca nie ma lub ojciec nie jest znany - tłumaczyła Aneta Czernek, ekspertka rynku pracy.
Podwyższony ma również zostać zasiłek macierzyński do 70% za cały okres urlopu rodzicielskiego dla obojga rodziców. Przewidziano także urlop opiekuńczy w formie pięciu dni w roku kalendarzowym. Ma być on bezpłatny, udzielany na wniosek pracownika, który musi zająć się dzieckiem lub innym członkiem rodziny w potrzebie. Jak podaje portal tvn24.pl "Urlop będzie możliwy do wykorzystania, aby zapewnić osobistą opiekę lub wsparcie osobie będącej krewnym (syn, córka, matka, ojciec lub małżonek) lub pozostającej we wspólnym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych".
Dodatkowo wprowadzona zostanie również możliwość do skorzystania ze zwolnienia "z powodu działania siły wyższej". Zwolnienie będzie można wykorzystać jedynie w pilnych sprawach rodzinnych w wymiarze 2 dni lub 16 godzin w danym roku kalendarzowym. Za ten czas przysługuje połowa wynagrodzenia.
- Pracodawca nie dostał żadnego narzędzia, którym mógłby zweryfikować należność tego urlopu. Także jest rozwiązanie, nie ma narzędzia, które weryfikuje, co to jest siła wyższa - komentowała ekspertka.
Ponadto pracownik będzie miał prawo do bezpłatnego urlopu opiekuńczego w wymiarze 5 dni w roku kalendarzowym, aby zapewnić osobistą opiekę lub wsparcie krewnemu, który jej wymaga z poważnych względów medycznych. Dotyczyć to będzie także osób pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym.
Zmiany w umowie o pracę
Nowelizacja wprowadza także nowe rozwiązania dotyczące umów o pracę. Osoba, która pracowała przez co najmniej 6 miesięcy będzie miała prawo do wystąpienia o zmianę rodzaju umowy. Taka możliwość będzie jedynie raz na rok. Pracownik będzie mógł poprosić o umowę o pracę na czas nieokreślony bądź bardziej przewidywalne i bezpieczne warunki pracy. Na taką prośbę pracodawca musi dać pisemną odpowiedź z uzasadnieniem. Wprowadzony zostanie również wyraźny zakaz zabraniania jednoczesnego pozostawania w stosunku pracy z innym pracodawcą. Jak podaje portal tvn24.pl "funkcjonować będzie także zakaz poddawania pracownika niekorzystnemu traktowaniu z tego tytułu".
Ponadto rozszerzony ma zostać zakres informacji o warunkach zatrudnienia, np. o informację o prawie do szkoleń czy płatnego urlopu. Przysługiwać też będzie prawo do nieodpłatnego i wliczanego do czasu pracy szkolenia, które jest niezbędne do wykonywania pracy na danym stanowisku.
- Jeśli chodzi o dodatkowe zarobki to oczywiście pracownicy mogli podejmować się prac sezonowych i po godzinach pracy podejmować inne zatrudnienie. Ale teraz rzeczywiście będą mogli pracować na rzecz dwóch pracodawców - wyjaśniła Aneta Czernek, ekspertka rynku pracy dla TVN24.
Zgodnie z nowymi przepisami wprowadzone zostaną dwie dodatkowe przerwy wliczane do czasu pracy. Pracownik, którego zmiana wynosi więcej niż 9 godzin ma prawo do kolejnej 15 minutowej przerwy, a jeśli dobowy wymiar czasu pracy jest dłuższy niż 16 godzin, to należy się trzecia przerwa.
Świadectwo pracy a zmiany w kodeksie pracy
W związku z wprowadzonymi zmianami konieczne było dostosowanie przepisów odnośnie świadectwa pracy. W Dzienniku Ustaw opublikowane zostało rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej dotyczące tych zmian.
W świadectwie pracy znajdą się informacje o wykorzystaniu przez pracownika tych uprawnień:
- skorzystania ze zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej (2 dni lub 16 godzin w roku kalendarzowym z zachowaniem prawa do połowy wynagrodzenia),
- wykorzystanych dni przysługujących w ramach okazjonalnej pracy zdalnej (24 dni w roku kalendarzowym).
Jak wyjaśnia resort "niezbędne jest, aby pracodawca zamieszczał w świadectwie pracy także informację o liczbie dni wykonywania takiej pracy, w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy. Umożliwi to kolejnemu pracodawcy, zatrudniającemu pracownika w tym samym roku kalendarzowym, prawidłowe ustalenie pozostałego do wykorzystania wymiaru okazjonalnej pracy zdalnej".
Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 7 dni od ogłoszenia.
Jesteśmy serwisem kobiecym i tworzymy dla Was treści związane ze stylem życia. Pamiętamy jednak o sytuacji w Ukrainie. Chcesz pomóc? Sprawdź, co możesz zrobić. Pomoc. Informacje. Porady.
Więcej na ten temat na tvn24.pl
Zobacz także:
- Duże zmiany w prawie w 2023 r. Finanse niektórych rodziców bardzo ucierpią
- Renta rodzina, czyli zasiłek po osobie zmarłej - komu przysługuje i ile wynosi?
- Kodeks pracy - zmiany w pracy zdalnej
Autor: Diana Ryściuk/Teofila Siewko
Źródło: tvn24.pl
Źródło zdjęcia głównego: Maskot