- Matematyka ma stać się praktyczna i pomóc uczniom w przyszłym, dorosłym życiu.
- Kluczowe mają stać się praktyczne umiejętności i stosowanie zasad liczenia.
- W zajęciach z matematyki zostanie dodany moduł finansowy.
Dalsza część artykułu znajduje się pod materiałem wideo
Nowa podstawa programowa w szkołach od 2026 roku
Matematyka w szkołach ma stać się bardziej praktyczna i związana z codziennym życiem. Odejście od nadmiernie skomplikowanych obliczeń pozwoli uczniom zdobywać umiejętności przydatne na co dzień – na przykład obliczanie kosztów kredytu czy ocenianie atrakcyjności promocji.
Zgodnie z planami Ministerstwa Edukacji Narodowej, od 2026 roku zacznie obowiązywać nowa podstawa programowa. Prace nad 22 projektami, obejmującymi przedszkola i szkoły podstawowe, rozpoczęto w marcu 2025 roku, a we wrześniu Instytut Badań Edukacyjnych przedstawił przygotowane przez specjalistów propozycje. Jedną z istotnych zmian ma być właśnie nowe podejście do nauczania matematyki, które będzie bardziej osadzone w realiach życia codziennego.
– Odchodzimy od skomplikowanych rachunków na rzecz np. obliczeń na kalkulatorze, ale nie rezygnujemy z podstawowej sprawności rachunkowej. Chodzi o równowagę między matematyką relacyjną a narzędziową – wyjaśniał Marcin Karpiński, koordynator zespołu matematyki w IBE, nauczyciel akademicki i wieloletni nauczyciel matematyki w liceum, redaktor naczelny czasopisma "Matematyka w Szkole", współautor programów, podręczników i zbiorów zadań.
Istotne zmiany w nauczaniu matematyki
W propozycji zachowano większość treści, pojęć i własności z zaznaczeniem, aby na lekcjach używać ich od strony praktycznej. Jak zauważył Marcin Karpiński, nie ma potrzeby, żeby uczniowie odtwarzali z pamięci, co to znaczy rozdzielność mnożenia względem dodawania, tylko żeby umieli to zastosować.
– Zaproponowaliśmy, by w podstawie programowej zostało to, co było dobre i co m.in. przekłada się na wyniki polskich uczniów w międzynarodowych badaniach, jak PISA czy TIMSS, w których wypadamy naprawdę nieźle na tle innych krajów – powiedział ekspert.
TIMSS należy do kluczowych badań międzynarodowych, które pozwalają porównać wiedzę i umiejętności uczniów. W edycji z 2023 roku polscy czwartoklasiści zajęli X miejsce w matematyce spośród 58 krajów i regionów biorących udział w badaniu.
Z kolei w badaniu PISA z 2022 roku, oceniającym kompetencje piętnastolatków, średni wynik polskich uczniów w matematyce wyniósł 489 punktów. W Unii Europejskiej lepszy rezultat osiągnęli jedynie uczniowie z Estonii.
Narzędzia cyfrowe w nowych zajęciach z matematyki
W podstawie programowej podkreślono również konieczność wykorzystywania narzędzi cyfrowych w procesie kształcenia.
– Musieliśmy się zmierzyć z tym, kiedy na lekcjach matematyki używać kalkulatora, komputera, aplikacji czy sztucznej inteligencji. Nie chodzi o rezygnację z biegłości rachunkowej, ale o to, by w sytuacjach praktycznych po prostu sięgnąć po kalkulator, tak, jak robią to dorośli – podkreślił matematyk. Jego zdaniem uczeń powinien potrafić posługiwać się kalkulatorem, jednak w klasach IV–VI należy korzystać z niego rozważnie, ponieważ w tym okresie kształtuje się umiejętność rozumienia pojęć matematycznych i zależności liczbowych poprzez samodzielne wykonywanie obliczeń.
Nowości w podstawie programowej - moduł zagadnień finansowych
Nowością w programie nauczania matematyki jest wprowadzenie modułu dotyczącego zagadnień finansowych.
– Matematyka będzie przeplatana z praktycznym aspektem, żeby dzieci się z nim oswoiły – stwierdził Marcin Karpiński.
Na etapie klas IV–VI dzieci będą ćwiczyć obliczanie procentów w oparciu o przykłady z życia codziennego, takie jak porównywanie atrakcyjności promocji czy rabatów przy zakupach. W klasach VII–VIII zakres ten zostanie rozszerzony o zastosowania praktyczne związane z finansami, np. liczenie odsetek od lokat, kosztów kredytów czy wysokości podatków. Moduły stanowią nowość w podstawie programowej.
– Nie ma osobnego przedmiotu finanse, ale jest pewien zakres umiejętności, jakie uczniowie powinni nabyć. Dotyczy to też niektórych pojęć, np. inflacji, średniej płacy czy mediany płacy i różnicy między nimi – tłumaczył ekspert. Celem tego modułu jest według niego nie tylko nauczenie dzieci odczytywania danych, lecz także ich interpretowania – rozpoznawania trafnych wniosków oraz dostrzegania błędnych. Dzięki temu uczniowie mają unikać podejmowania niekorzystnych, na przykład finansowych, decyzji.
Nowe możliwości dla uczniów na zajęciach z matematyki
Specjaliści sugerują ponadto, aby dzieci miały możliwość zaprezentowania swoich umiejętności, np. w zakresie liczenia i tłumaczenia rozwiązań według własnych sposobów, co zapewni im większą swobodę w podejściu do zadań.
- Zapisaliśmy tam konkretne efekty uczenia się, jakie uczniowie powinni osiągnąć na kolejnych etapach nauki. Chodzi o sprawdzenie, jak radzą sobie z problemem matematycznym: jak zinterpretować dane, jak je zapisać, żeby łatwiej można było rozstrzygnąć problem, jak zwizualizować dane na użytek własnego sposobu rozwiązania, jak komunikować swój sposób rozwiązania, jak go argumentować - wymieniał rozmówca PAP.
Nowa podstawa programowa
Przygotowanie nowej podstawy programowej, obejmującej również matematykę, to element rozłożonej na lata reformy edukacji "Reforma 26. Kompas Jutra". Od 1 września 2025 r. do szkół weszły już dwa nowe przedmioty – edukacja obywatelska i edukacja zdrowotna. Stopniowo będzie też wprowadzana nowa podstawa programowa: we wrześniu 2026 r. ma zacząć obowiązywać w klasach I i IV szkoły podstawowej, od września 2027 r. w I klasach szkół ponadpodstawowych, a w podstawówce obejmie kolejne dwa roczniki. W następnych latach ma objąć kolejne roczniki uczniów szkoły podstawowej i szkół ponadpodstawowych.
Zobacz także:
- Rok szkolny 2025/2026. Jakie zmiany czekają uczniów?
- Nowy przedmiot w szkołach. Zastąpi wychowanie do życia w rodzinie
- Obrona cywilna na lekcjach WF-u? Zmiany w podstawie programowej
Autor: Teofila Siewko
Źródło: PAP
Źródło zdjęcia głównego: Phynart Studio/Getty Images