Onętki znane są nie od dziś. Zdobią nasze ogrody bogactwem kolorów przez długi okres roku. Warto poznać je bliżej, by móc o nie należycie zadbać.
Rośliny i kwiaty
Onętek – czym jest?
Kosmosy (Cosmos) to rośliny z rodziny astrowatych (Asteraceae). Kosmosy obejmują aż 25 różnych gatunków, które występują naturalnie na terenie obu Ameryk, a najwięcej z nich możemy spotkać w Meksyku. Są to rośliny jednoroczne, czasami także byliny. Mają cienkie i wiotkie łodygi, które mogą dorastać do około metra wysokości. Wyrastają z nich powcinane lub klapowane zielone liście. Roślina ma ozdobne, różnokolorowe kwiaty, które w zależności od gatunku mogą być różowe, białe, purpurowe, czerwone, a nawet kasztanowe czy pomarańczowe.
W Polsce kosmosy są uprawiane jako rośliny ozdobne, a najpopularniejszym gatunkiem jest kosmos podwójnie pierzasty (Cosmos bipinnatus), nazywany także onętkiem. Ten gatunek osiąga od 120 do 150 centymetrów wysokości, co pozwala zaliczyć go do grona najwyższych roślin jednorocznych. Charakteryzuje się bujnym, wzniesionym pokrojem. Jego cienkie, rozgałęzione łodygi porastają nieduże, podwójnie pierzastosieczne liście koloru jasnozielonego. Są one miękkie, nitkowate i przypominają nieco liście kopru. Od lipca na wiotkich łodygach pokazują się kolorowe kwiaty w koszyczkach o średnicy około 8–9 centymetrów. Kwiaty onętków mogą być białe, różowe i purpurowe z jasnożółtym środkiem. Kwitnienie jest obfite. Owocem u kosmosów są niełupki.
Uprawa onętka
Nie trzeba się zbytnio napracować, by uprawiać odętki. Kwiaty te preferują stanowiska słoneczne, ciepłe i osłonięte od silnych wiatrów, które mogą po prostu łamać delikatne łodygi onęteków. Podłoże dla onętka powinno być przepuszczalne, niezbyt żyzne i lekkie. Kosmosy nie lubią także nadmiaru wilgoci w glebie. Przy glebie bardzo zasobnej roślina bardziej się rozrasta, ale słabiej kwitnie.
Przed przystąpieniem do uprawy warto dowiedzieć się, jak uprawiać onętek. Nasiona kosmosów są łatwo dostępne i niedrogie. Za gram zapłacimy około 2 złotych. Do ich wysiewania przystępujemy w kwietniu. Najlepiej jest skorzystać z tak zwanego przyspiesznika. Choć kosmosy są odporne na choroby i szkodniki, to mogą im zaszkodzić przymrozki. Rośliny wysadzamy do gruntu po 15 maja. Onętek rośnie dosyć bujnie i szybko, więc może się okazać, że będzie potrzebował podpór.
Dodatkowo warto wspomnieć, że kosmosy mogą się samoistnie rozsiewać i hamować rozwój roślin posadzonych w ich sąsiedztwie.
Zastosowanie kosmosów
Ze względu na swoje rozmiary kosmosy będą stanowiły dobre tło dla innych roślin na rabatach. Pasują do ogrodów aranżowanych w stylu naturalistycznym oraz wiejskim. Dobrze wyglądają uprawiane przy płotach, zwłaszcza tych drewnianych, a także przy różnych dróżkach i ścieżkach. To rośliny, które sprawdzą się na jałowej ziemi i na nieużytkach. Nadają się do wypełnienia rabat czy jako parawan zasłaniający części ogrodu, z których nie jesteśmy zbyt dumni. Onętek może być również używany jako kwiat cięty.
Ciekawe gatunki i odmiany kosmosów
Kosmos siarkowy (Cosmos sulphureus)– to także roślina jednoroczna, jednak nieco niższa niż onętek. Ten gatunek dorasta bowiem do 60–90 centymetrów wysokości. Ma rozgałęziony, pierzasty pokrój. Zaczyna kwitnąć pod koniec lipca lub wraz z początkiem sierpnia. Kwiaty kosmosów siarkowych mogą być barwy od żółtej po pomarańczową. Dobrze jest dokarmiać go przy użyciu nawozu wieloskładnikowego.
Kosmos krwistoczerwony (Cosmos atrosanguineus)– jak wskazuje nazwa, ten kosmos ma intensywnie wybarwione kwiaty koloru krwistoczerwonego, które dodatkowo pachną czekoladą. Ta interesująca roślina od innych gatunków kosmosów różni się tym, że wytwarza bulwy, które na zimę możemy wykopać i przechować do kolejnego roku. Roślinę rozmnażamy przez podział wspomnianych bulw. Liście są podobne jak u kosmosów podwójnie pierzastych, jednak nieco grubsze. Osiąga wysokość od 30 do 50 centymetrów.
Kosmos podwójnie pierzasty "Candy Stripe" (Cosmos bipinnatus; "Candy Stripe") – odmiana onętka o niezwykle ciekawych, dwubarwnych kwiatach. Płatki są białe z karmazynowymi plamkami, paskami lub innymi wzorami. Odmiana dorasta do 90 centymetrów wysokości.
Kosmos podwójnie pierzasty "Sonata White" (Cosmos bipinnatus; "Sonata White") – jedna z niższych odmian onętka. Dorasta do 45 centymetrów wysokości. Kwitnie na czysto biały kolor.
Kosmos podwójnie pierzasty "Seashells" (Cosmos bipinnatus; "Seashells") – interesująca odmiana, u której płatki kwiatów są zwinięte w rurkę. Są przez to podobne do muszelek. Mogą być koloru białego, różowego lub karminowego. Roślina dorasta do 90 centymetrów wysokości.
Zobacz także:
- Iglaki ogrodowe. Jak komponować rabaty ogrodowe z iglaków?
- Szkodniki i choroby winorośli – jak pielęgnować winogrona, aby zminimalizować ryzyko ich wystąpienia?
- Jak wygląda uprawa lewizji?
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Jacky Parker Photography/Getty Images
