Zdarzenia trudne i traumatyczne w znacznym stopniu oddziałują na ludzką psychikę i sprawiają, że u człowieka czasami pojawiają się negatywne konsekwencje zdrowotne, dotyczące zarówno objawów fizycznych, jak i psychicznych. Flashbacki najczęściej występują u ofiar traumatycznych zdarzeń, a także u nadużywających różnych środków psychoaktywnych, takich jak substancje halucynogenne (głównie LSD) i alkohol.
Czym jest flashback?
Flashback polega na powtórzeniu w pamięci zdarzenia z przeszłości albo obrazu wyobrażonego (w przypadku środków halucynogennych). Flashbacki są zdarzeniami nawracającymi, które mogą pojawić się w każdym momencie życia, tj. w trakcie zarówno snu, jak i codziennego funkcjonowania. Oznacza to, że flashback może wyrwać człowieka ze snu albo pojawić się w ciągu dnia. Zdarza się, że zjawiska te związane są ze wspomnieniami łączącymi się z zapachem, smakiem, konkretną sytuacją lub przebywaniem w danym miejscu. Szczególnie ma to znaczenie w przypadku osób z zespołem pourazowym, na przykład weteranów wojennych lub ofiar gwałtów. Flashbacki wiążą się z powtórzeniem w pamięci tych zdarzeń, które miały szczególne znaczenie dla jednostki. W trakcie pojawienia się flashbacku człowiek przeżywa właściwie to samo, co zdarzyło się w sytuacji traumatycznej, a więc powracają nie tylko wspomnienia, ale także reakcje organizmu, dlatego może pojawić się lęk.
Jakie konsekwencje niosą flashbacki?
Flashbacki mogą zaburzać funkcjonowanie człowieka na różne sposoby. Przede wszystkim, nawracające wspomnienia wiążą się z niechęcią do myślenia o danej sytuacji. Ponadto zjawiska te są powiązane z lękiem uogólnionym (wobec życia, funkcjonowania społecznego) oraz specyficznym (związanym z konkretną sytuacją traumatyczną). Spowodowane przez flashbacki niepokój, koszmary senne, a także strach przed nieznanym sprawiają, że codzienne funkcjonowanie staje się coraz trudniejsze. Warto również zauważyć, że w przypadku niektórych zdarzeń traumatycznych ofiara wypiera pewne zdarzenia z pamięci i stara się o nich nie myśleć. Niestety, po pewnym czasie wspomnienia powracają w postaci flashbacków lub koszmarów sennych. W innych przypadkach flashback pojawia się praktycznie od razu po zdarzeniu traumatycznym i może samoistnie przestać występować. Konsekwencje uporczywych wspomnień związane są głównie ze zdolnościami umysłowymi oraz sferą poznawczą, a więc także z pamięcią, dlatego istnieje możliwość pojawienia się amnezji wstecznej.
Jak radzić sobie z flashbackami?
W przypadku osób, które cierpią na zespół pourazowy, konieczny jest kontakt ze specjalistą, tj. psychologiem lub psychiatrą. Istotne znaczenie ma tutaj psychoterapia, która pomaga w zaakceptowaniu traumatycznych wydarzeń, pogodzeniu się z nimi, a także na sprawieniu, że jednostka stanie się spokojna. Terapia pozwala na zlikwidowanie objawów zespołu pourazowego – w tym flashbacków – w przypadku około 70% pacjentów. Warto jednak zaznaczyć, że osoby doświadczające tych zjawisk mogą sobie z nimi radzić także samodzielnie, chociaż przynosi to mniejsze rezultaty niż terapia. Wśród przykładowych działań można wyróżnić:
- uświadomienie sobie, że są to flashbacki, a nie rzeczywiste zdarzenia,
- przypominanie sobie, że to, co było złe, już minęło,
- koncentracja na przyjemnych chwilach,
- metody uziemienia, czyli przypomnienie sobie, gdzie jest się w danym momencie na zasadzie chodzenia, tańczenia, klaskania, wykonywania różnych czynności, które są pozytywne,
- koncentracja na swoim oddechu, wypróbowanie metod relaksacji,
- zadbanie o siebie po flashbacku, czyli zjedzenie czegoś dobrego, zrobienie sobie ciepłej kąpieli, odpoczynek.
W przypadku osób, u których flashbacki związane są z zażywaniem środków psychoaktywnych, największe znaczenie ma oczywiście zaprzestanie stosowania tych środków. W sytuacji uzależnienia najlepszą metodę stanowi wizyta u specjalisty do spraw uzależnień. Flashbacki uznawane są za zupełnie normalny objaw traumy, dlatego bardzo ważne jest uświadomienie sobie, że te zjawiska nie są objawem choroby psychicznej. Powracające wspomnienia nie stanowią symptomów np. schizofrenii czy psychozy. Wręcz przeciwnie, flashbacki są nawet częściowo objawem powrotu do zdrowia. Jeżeli jednak zjawiska związane z traumą u danej osoby utrzymują się przez długi czas, należy skontaktować się z psychoterapeutą.
Jesteśmy serwisem kobiecym i tworzymy dla Was treści związane ze stylem życia. Pamiętamy jednak o sytuacji w Ukrainie. Chcesz pomóc? Sprawdź, co możesz zrobić. Pomoc. Informacje. Porady.
Zobacz także:
- Sztuka odpuszczania a szczęście. "Umyka nam piękno, które jest w życiu"
- Dojrzałość emocjonalna – czym się charakteryzuje?
- Jak pokonać lęk przed ludźmi?
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Heide Benser/GettyImages