Mimikra – do czego służy to zjawisko? Podobieństwo jako forma obrony i ataku

tata i syn wiążą krawaty przy lustrze
naśladownictwo
Źródło: Mikolette/Getty Images
Mimikra w świecie zwierząt i roślin pełni kilka funkcji. Przede wszystkim zwiąże się z innymi formami obrony przed naturalnymi wrogami. Co to jest mimikra, zależy jednak w dużej mierze od tego, o jakim jej typie mowa. Mimikra zwierząt najczęściej ma charakter obronny, w przypadku roślin pojawia się mimikra seksualna. Pojęciem z zupełnie innego porządku jest mimikra molekularna, która dotyczy podobieństwa genów bakterii i wirusów z genami gospodarza. Zjawisko mimikry u ludzi to z kolei termin wiążący się z pewnego typu zachowaniami psychicznymi jednostki.

Mimikra to pojęcie bardzo zróżnicowane, dotyczące rozmaitych dziedzin życia: od zachowań roślin i zwierząt przez genetyczne aspekty warunkujące rozwój chorób autoimmunologicznych do naśladownictwa społecznego, a więc automatycznej skłonności do upodabniania się do środowiska osób, które w nim żyją.

Problemy natury psychologicznej

Michał Zaorski, iluzjonista
Źródło: Dzień Dobry TVN
Iluzja psychologiczna
Iluzja psychologiczna
Jak wyleczyć złamane serce?
Jak wyleczyć złamane serce?
Czy wybaczać sobie małe grzeszki?
Czy wybaczać sobie małe grzeszki?
Nauka 4 dni w tygodniu – rewolucja w kreatywności?
Nauka 4 dni w tygodniu – rewolucja w kreatywności?
Rodzicu, bądź obecny w życiu dziecka
Rodzicu, bądź obecny w życiu dziecka
Jak wspierać osoby w kryzysie psychicznym?
Jak wspierać osoby w kryzysie psychicznym?
Jak radzić sobie z lękiem i stresem?
Jak radzić sobie z lękiem i stresem?
Nastoletnia depresja - niewidzialny wróg
Nastoletnia depresja - niewidzialny wróg
Mistrzyni olimpijska o walce z depresją
Mistrzyni olimpijska o walce z depresją
Zaburzenia psychiczne u dzieci
Zaburzenia psychiczne u dzieci
Psychoefekty - codziennie wpływają na nasze życie
Psychoefekty - codziennie wpływają na nasze życie
Internet na ratunek psychologii
Internet na ratunek psychologii
Jak znaleźć psychoterapeutę dla siebie?
Jak znaleźć psychoterapeutę dla siebie?
Jak pomóc dziecku radzić sobie z emocjami?
Jak pomóc dziecku radzić sobie z emocjami?
Depresja poporodowa - czym różni się od "baby bluesa"?
Depresja poporodowa - czym różni się od "baby bluesa"?
Anna Jędrzejowska wspiera budowę Centrum Psychiatrii Dzieci i Młodzieży
Anna Jędrzejowska wspiera budowę Centrum Psychiatrii Dzieci i Młodzieży
Agnieszka Więdłocha o psychiatrii dziecięcej w Polsce. "Szprycuje się je lekami ogłupiającymi"
Agnieszka Więdłocha o psychiatrii dziecięcej w Polsce. "Szprycuje się je lekami ogłupiającymi"
Epidemia zaburzeń odżywiania w dobie pandemii
Epidemia zaburzeń odżywiania w dobie pandemii
Julia Wróblewska w obszernym wywiadzie o zaburzeniach osobowości. "Moje problemy zaczęły się po rozwodzie rodziców"
Julia Wróblewska w obszernym wywiadzie o zaburzeniach osobowości. "Moje problemy zaczęły się po rozwodzie rodziców"
Zespół Otella, czyli urojenie bycia zdradzanym
Zespół Otella, czyli urojenie bycia zdradzanym
Błędna diagnoza. Jak leczyć zaburzenia borderline
Błędna diagnoza. Jak leczyć zaburzenia borderline

Co to jest mimikra?

Mimikra w świecie zwierząt (głównie owadów) to zjawisko polegające na upodobnieniu się jednych gatunków do drugich. Wyróżnia się dwie podstawowe formy tego upodobnienia:

  • mimikra batesowska – upodobnienie gatunków bezbronnych do gatunków potrafiących się bronić, np. przeziernik osowiec (owad z rzędu motyli) swoim wyglądem przypomina osę;
  • mimikra müllerowska – upodobnienie do siebie dwóch gatunków zwierząt zdolnych do obrony; upodobnienie to powoduje, że do czasu, gdy drapieżnik nauczy się rozróżniać dwa gatunki, z każdego gatunku ginie mniejszy procent osobników niż w sytuacji, gdy drapieżnik poluje tylko na jeden gatunek i umie go swobodnie odróżnić od innych, np. osy karalusze, różne gatunki pszczół i złotolitkowate z rzędu błonkówek.

Do innych przykładów mimikry wśród zwierząt zalicza się:

  • mimikrę kukułki, która w pierwszym okresie stara się pozostać nierozpoznana przez przybranych rodziców;
  • mimikrę ośmiornicy potrafiącej naśladować barwy, kształt i zachowanie flądry oraz węży morskich.

W przypadku roślin można mówić o mimikrze Wawiłowa, która polega na upodabnianiu się chwastów do roślin uprawnych. Osobnym zagadnieniem jest mimikra seksualna polegająca na upodabnianiu się kwiatów do samic owadów zapylających.

Mimikra – co oznacza w genetyce?

Mimikra molekularna to jeden z ważniejszych czynników decydujących o patogenności drobnoustrojów, decydujący o rozwoju niektórych chorób autoimmunologicznych. Jest to strategia umożliwiająca patogenom wniknięcie wewnątrz organizmu i działanie na komórkę docelową. Podobieństwo strukturalne, serologiczne i funkcjonalne bakterii do niektórych tkanek wyższych organizmów (w tym przypadku człowieka) pozwala im wymknąć się spod kontroli układu immunologicznego. Dzięki temu patogeny mogą swobodnie rozwijać się i działać w organizmie, wywołując poważne choroby immunologiczne, takie jak: miastenia, zesztywniające zapalenie stawów, reumatoidalne zapalenie stawów, pierwotna marskość żółciowa, choroba Gravesa-Basedowa.

Mimikra antygenowa pasożyta polega przede wszystkim na zmianie antygenów powierzchniowych lub wchłanianiu antygenów organizmu żywiciela we własne struktury powierzchniowe. W ten sposób pasożyt staje się właściwie niewidzialny dla mechanizmów obronnych organizmu, co często prowadzi do tolerancji pasożyta (np. rzęsistka pochwowego).

Mimikra – psychologia naśladownictwa

Mimikra u ludzi jest zjawiskiem bardzo powszechnym. Niektórzy psychologowie uważają nawet, że warunkuje ona możliwość porozumiewania się między ludźmi i tworzenia przez nich grup społecznych.

Mimikra w psychologii wiąże się z efektem kameleona, czyli mimowolną i automatyczną skłonnością do upodabniania się do osób, z którymi dany człowiek wchodzi w interakcję. Mimikra dotyczyć może bardzo różnych elementów:

  • mimiki,
  • gestów,
  • sposobu mówienia,
  • ogólnej postawy,
  • przekonań społecznych,
  • zachowań.

U ludzi mechanizm mimikry wiąże się dokładnie z tymi samymi potrzebami, co w świecie zwierząt. Naśladowanie zarówno w przyrodzie, jak i w świecie ludzi przynosi konkretne korzyści w postaci bezpieczeństwa. Już w pierwszych godzinach swojego życia człowiek rozpoczyna naukę synchronizacji, która ma mu otworzyć drogę do relacji z innymi.

Mimikra w psychologii to określenie na naśladowanie i synchronizację zachowań z innymi ludźmi, które przynoszą wiele społecznych korzyści, m.in.:

  • budowę głębszych, bardziej satysfakcjonujących relacji z innymi,
  • wzbudzenie poczucia bliskości między ludźmi,
  • wzrost poziomu zaufania między nimi.

Przywołane korzyści wynikają z tego, że człowiek ma większą gotowość do obdarzania sympatią kogoś, kto zachowuje się podobnie jak on. Chętniej również pomaga się takim osobom. W świecie zbudowanym na fundamencie relacji społecznych trudno wyobrazić sobie brak poczucia zaufania, bezpieczeństwa i przynależności.

Zobacz także:

podziel się:

Pozostałe wiadomości