Dystymia (określana również jako depresja nerwicowa, nerwica depresyjna, przewlekła depresja z lękiem) jest chorobą z grupy zaburzeń psychiatrycznych. Należy do schorzeń depresyjnych i charakteryzuje ją obniżenie nastroju, które zwykle przybiera postać przewlekłą. Dodatkową składową obrazu choroby są zaburzenia lękowe. Obniżenie nastroju ma charakter długotrwały (minimum 2 lata) i może dezorganizować funkcjonowanie społeczne chorego, a także niekorzystnie wpływać na jego najbliższe otoczenie. Ze względu na to, iż nasilenie objawów jest mniejsze niż w klasycznej depresji, często dystymia nie jest zauważana przez samego pacjenta ani przez jego najbliższych. Przy niezdiagnozowanej i nieleczonej dystymii pacjent może się na tyle przyzwyczaić do obniżenia nastroju, iż zaczyna go traktować za normę.
Przyczyny dystymii
Szacuje się, że dystymia dotyka około 2-5 proc. ogółu populacji. Podobnie jak w przypadku wielu innych zaburzeń psychiatrycznych depresja nerwicowa ma etiologię nie do końca poznaną. Jednakże w przebiegu badań udało się potwierdzić, że jedną z przyczyn są czynniki genetyczne. Potwierdza to większa tendencja do występowania dystymii u osób, których krewni również cierpieli z powodu zaburzeń afektywnych dwubiegunowych. W patogenezie choroby uwzględnia się także czynniki biologiczne, których istotę stanowią zaburzenia syntezy i uwalniania neuroprzekaźników w układzie nerwowym. Kluczową rolę spełnia tu serotonina (tzw. hormon szczęścia) i noradrenalina. Hipotezę tę potwierdza między innymi obserwowanie poprawy po wdrożeniu leczenia, które zwiększa ilość i wydzielanie neuroprzekaźników. U osób z predyspozycjami do tej choroby dystymia może wystąpić samoistnie i w każdym wieku. Jednakże obecność pewnych wydarzeń (tzw. sytuacje spustowe) może przyczynić się do pojawienia się lub nasilenia dolegliwości. Takimi sytuacjami mogą być wydarzenia życiowe obarczone dużym stresem (np. rozwód, śmierć bliskiej osoby, utrata pracy).
Ponadto do rozwoju dystymii predysponują inne zaburzenia i choroby psychiczne obecne u pacjenta. Udowodniono także, iż pewną rolę w rozwoju choroby mogą odgrywać zaburzenia hormonalne, np. związane z nieprawidłową gospodarką hormonów tarczycy.
Dystymia ‒ objawy
Objawy dystymii w dużej mierze pokrywają się z objawami depresji, jednakże ich nasilenie jest mniejsze. Dominującym zaburzeniem jest obniżenie nastroju o przewlekłym charakterze. Wraz z obniżeniem nastroju pojawia się niechęć do kontaktów interpersonalnych, zmniejszenie aktywności fizycznej, zaniedbywanie obowiązków. Dla choroby charakterystyczne jest też przewlekłe zmęczenie, apatia, obniżenie koncentracji, czasem nawet brak chęci do życia. Ponadto objawom może towarzyszyć lęk i różnego rodzaju nieracjonalne obawy. Nastrój może być drażliwy. Dodatkowo pojawić się mogą nieprawidłowości typowo somatyczne, do których zaliczamy różne formy zaburzenia snu i odżywiania.
Rozpoznawanie dystymii
Ze względu na nieduże nasilenie objawów, u części osób dystymia może trwać latami i być nierozpoznana. Z czasem sam chory, jak i otoczenie na tyle przyzwyczaja się do sposobu zachowania pacjenta, że traktuje go w zasadzie za normę bądź swoistą cechę charakteru. W rozpoznaniu dystymii największe znaczenie ma czas trwania dolegliwości. Są to zaburzenia przewlekłe, więc za okres graniczny do postawienia diagnozy traktuje się 2 lata utrzymujących się objawów. Ponadto ich nasilenie nie może spełniać kryteriów umożliwiających rozpoznanie depresji.
Nerwica a depresja
Istotne dla pacjenta, zwłaszcza w aspekcie wdrożenia prawidłowego leczenia, jest odróżnienie nerwicy i depresji. W obydwu przypadkach występuje obniżenie nastroju, jednak w nerwicy na pierwszy plan wysuwa się rozdrażnienie, napięcie i niepokój. Są to objawy dominujące i mają różny stopień nasilenia w zależności od rodzaju nerwicy. W przypadku dystymii i depresji obniżenie nastroju jest zdecydowanie bardziej wyraźne niż pozostałe dolegliwości.
Dystymia ‒ leczenie
Chociaż nasilenie objawów nie jest znaczne, zdiagnozowana dystymia wymaga wdrożenia leczenia. Wiąże się to z tym, iż przewlekle trwające objawy mogą dezorganizować funkcjonowanie chorego i jego najbliższego otoczenia.
Podstawowe metody leczenia dystymii to farmakoterapia i psychoterapia.
Najczęściej stosowanymi lekami są inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny i trójcykliczne leki przeciwdepresyjne. Leczenie powinno trwać od kilku do kilkunastu miesięcy. Ich działanie nie pojawi się od razu, a dopiero po 3-4 tygodniach. Metodą psychoterapii stosowaną w leczeniu dystymii dobierają terapeuci indywidualnie do potrzeb. Jedną z najczęściej stosowanych metod jest psychoterapia behawioralno-poznawcza.
Zobacz video: Jak wygląda walka z depresją? Mika Urbaniak i Urszula Dudziak o swoich zmaganiach
Zobacz także:
- Depresja - główna przyczyna samobójstw. Gdzie szukać pomocy w walce z tą chorobą?
- Bartek Jędrzejak szczerze o swojej chorobie: "Zostawiałem otwarte drzwi, by ratownicy nie musieli ich wyważać"
- Anna Powierza o swojej walce z depresją. " To najstraszniejsza rzecz, jakiej doświadczyłam"
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: MICROGEN IMAGESSCIENCE PHOTO LIBRARY/Getty Images