Zgodnie z modelem Arystotelesa przez całe wieki uważano, że istnieje wyłącznie pięć zmysłów. Niedawno odkryto, a precyzyjniej mówiąc, wyróżniono kolejnych pięć zmysłów. Niektóre teorie mówią o tym, że mamy ich aż 21.
Co to są zmysły?
Zmysł to umiejętność odbierania bodźców zewnętrznych. To nasze zmysły odpowiedzialne są za to jakie zapachy czujemy, za to, że możemy słuchać muzyki, czuć smak bardzo kwaśnej cytryny lub słodkiej czekolady. To dzięki nim możemy rozpoznawać kształty przedmiotów, etc. Każdy ze zmysłów łączy się z odpowiednimi narządami, np. zmysł słuchu z uchem, a każdy narząd z receptorami, które umożliwiają reakcję.
Zdrowie
Zmysły odgrywają szczególnie ważną rolę w komunikacji - to m.in. dzięki nim możemy nawiązywać kontakty, czuć bliskość. Oczywiście za wszystko odpowiadają funkcje mózgu. Ludzkie zmysły można podzielić na zmysły tradycyjne oraz na zmysły nowe.
Jakie zmysły ma człowiek? Podstawowe rodzaje zmysłów
Podstawowe rodzaje zmysłów nazywane są inaczej zmysłami tradycyjnymi. Jak już zostało wspomniane, model ten został opracowany przez Arystotelesa i przez wiele lat sądzono, że zmysły u człowieka ograniczają się tylko do pięciu. Dziś mówi się, że zmysłów jest znacznie więcej. A zatem, jakie mamy zmysły? Do zmysłów podstawowych zalicza się:
- zmysł wzroku - możliwy dzięki wykorzystaniu oczu, umożliwia rozpoznanie fal elektromagnetycznych;
- zmysł słuchu - odbierany dzięki uszom, umożliwia rozpoznawanie dźwięków i jego częstotliwość;
- zmysł smaku - odbieramy dzięki jamie ustnej oraz występujących na językach kubkach smakowych; receptory odróżniają smak słodki, kwaśny, gorzki i słony;
- zmysł węchu - odbierany za pomocą nosa, setki receptorów umożliwiają rozpoznanie wielu cząsteczek;
- zmysł dotyku – odbierany za pomocą receptorów znajdujących się na całej skórze.
Zmysły u człowieka
Istnieje wiele nowych teorii mówiących o tym, że pięć zmysłów człowieka to mit. Wyróżnia się kolejnych 5 zmysłów, chociaż niektórzy uważają, że jest ich nawet kilkadziesiąt. Oto niektóre z nich:
- zmysł nocycepcji - dzięki niemu odczuwa się zarówno ból skóry (na zewnątrz), jak i ból narządów wewnętrznych;
- zmysł temperatury - dzięki niemu odczuwa się temperaturę zarówno zewnątrz organizmu, jak i wewnątrz;
- zmysł równowagi - dzięki niemu utrzymujemy pionową pozycję i nie mamy problemu z położeniem ciała w przestrzeni;
- zmysł propriocepcji – dzięki niemu wiemy, w którym miejscu zna nasze poszczególne części ciała, nawet w sytuacji, kiedy na nie nie patrzymy;
- zmysł percepcji czasu - pozwala na odmierzanie czasu przez mózg.
Zmysły u zwierząt
Zmysły u człowieka różnią się nieco od zmysłów zwierzęcych. Oprócz klasycznych pięciu zmysłów, które najczęściej posiadają zwierzęta, dodatkowo wyróżnia się (oczywiście występują one u określonych gatunków zwierząt):
- zmysł echolokacji - przykładem zwierzęcia wyposażonego w zmysł echolokacji jest nietoperz, który może odbierać ultradźwięki;
- zmysł rozpoznawania pola magnetycznego - niektóre ptaki, czy pszczoły, ale również ryby, mają ułatwioną orientację w przestrzeni przez wykrywanie pola magnetycznego;
- zmysł rozpoznawania pola elektrycznego - wiele gatunków ryb i ptaków rozpoznaje pole elektryczne.
Ciekawostki na temat zmysłów ludzkich
Na co dzień nie poświęcamy zmysłom zbyt wiele uwagi. Najczęściej doceniamy je wtedy, gdy któryś z nich tracimy, np. z powodu choroby. Tymczasem zmysły są niezwykle ważne w naszym życiu, np. zmysły są niezwykle ważne dla dziecka, ponieważ to one pomagają mu w poznawaniu świata, nawet jeszcze przed urodzeniem. Dotyk, równowaga, węch, smak, słuch i wzrok - zmysły te kształtują się jeszcze przed przyjściem na świat. Dzięki temu, dziecko będąc jeszcze w brzuchu mamy, może rozpoznawać głos rodziców, smak potraw, a nawet porę dnia. Poniżej kilka ciekawostek o zmysłach człowieka, które na pewno Cię zaskoczą:
- Pamięć zmysłów: Czy zdarzyło Ci się przypomnieć sobie zdarzenie z dzieciństwa, kiedy poczułeś konkretny zapach? Zapachy bardzo często przenoszą nas do przeszłości. Najdłużej w naszej pamięci, ze wszystkich doznań zmysłowych, pozostaje zapach.
- Współgranie zmysłów: Zmysły ze sobą współpracują i istnieje ich synestezja. Dlaczego pijesz kawę z ulubionego kubka, a z innego smakuje Ci gorzej? Dlatego, ponieważ zmysł smaku i węchu współpracuje również ze zmysłem wzroku (lubisz np. kolor kubka) i zmysłem dotyku (lubisz kształt kubka).
- Podejmowanie decyzji dzięki zmysłowi dotyku: Rzadko decydujemy się na zakup, jeżeli nie dotkniemy rzeczy. Np. dopiero kiedy dotkniemy kilka swetrów dostępnych w sklepie, zdecydujemy się, który z nich przymierzymy i zakupimy.
Jak wyostrzyć zmysły? Przede wszystkim należy o nie dbać. Słuchanie zbyt głośnej muzyki, brak rękawiczek w czasie pracy fizycznej - wszystko to może osłabić zmysły. Wyostrzone zmysły to marzenie niejednego człowieka.
Jesteśmy serwisem kobiecym i tworzymy dla Was treści związane ze stylem życia. Pamiętamy jednak o sytuacji w Ukrainie. Chcesz pomóc? Sprawdź, co możesz zrobić. Pomoc. Informacje. Porady.
Zobacz także:
- Kim jest stalker i w jaki sposób działa? Sprawdź, co warto wiedzieć
- Kobiety nie mówią o filmach dla dorosłych, ale je oglądają. Psychoterapeutka: "Równie często jak mężczyźni"
- Kobiety pełniąc wiele ról nie muszą zapominać o sobie. Jak zadbać o swoją dietę żyjąc bardzo dynamicznie?
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Javier Sánchez/Getty Images