- Pierwsza dama - to honorowy tytuł nadawany żonie głowy państwa, która towarzyszy mężowi podczas oficjalnych wizyt, ceremonii narodowych i międzynarodowych spotkań.
- Pierwsze damy aktywnie wspierają inicjatywy kulturalne, edukacyjne i charytatywne, np. fundacje takie jak "Porozumienie Bez Barier" czy kampanie społeczne typu "Let's Move!".
- Oczekuje się od nich skromnego, eleganckiego stroju i unikania kontrowersji, zgodnie z zasadami protokołu dyplomatycznego. Swoim zachowaniem inspirują i podnoszą na duchu tych, którzy są w największej potrzebie. Co jeszcze warto wiedzieć o pierwszych damach?
Dalsza część artykułu dostępna jest pod materiałem wideo.
Pierwsza dama - Kim jest? Jakie ma obowiązki w Polsce?
Funkcja pierwszej damy jest głównie reprezentacyjna oraz ceremonialna. W przypadku przyjmowania oficjalnych gości żona prezydenta pełni honory pani domu, natomiast przy składaniu oficjalnych wizyt wraz z głową państwa stanowią parę głównych gości. Często pierwsze damy zajmują się promocją działań o charakterze społecznym, charytatywnym i kulturalnym, na przykład poprzez obejmowanie honorowego patronatu nad rozmaitymi inicjatywami.
Pierwszą oficjalną uroczystością, w której bierze udział pierwsza dama, jest zaprzysiężenie na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Ceremonia odbywa się w Sejmie przed Zgromadzeniem Narodowym, gdzie prezydent elekt składa słowa przysięgi. Ponadto małżonka głowy państwa jest zawsze obecna podczas świąt narodowych 3 maja, 15 sierpnia oraz 11 listopada.
Co ciekawe, w Polsce pierwsza dama ma przede wszystkim obowiązki reprezentacyjne, nie musi występować publicznie, a jej działalności nie reguluje żaden akt prawny. Mimo to obecna pierwsza dama naszego kraju - Agata Korhauser Duda, jak czytamy na stronie prezydent.pl, przez ostatnie 5 lat aktywności uczestniczyła w 251 oficjalnych wizytach w kraju, oraz 263 za granicą. Co ciekawe, żona prezydenta oficjalnie nie otrzymuje wynagrodzenia za pełnione obowiązki.
Spotkania dyplomatyczne, podróże i działalność charytatywna sprawiają, że pierwszej damie trudno byłoby znaleźć czas na "normalną" aktywność zawodową. Choć nie ma oficjalnego zakazu, małżonka głowy państwa nie uprawia swojego zawodu sprzed prezydentury.
Czego jeszcze powinna unikać? Przede wszystkim - wzbudzania kontrowersji, ponieważ jej zadaniem jest godna reprezentacja kraju. Z tego powodu bardzo rzadko zobaczymy ją w miejscach publicznych, poza oficjalnymi wydarzeniami. Zmuszona jest przestrzegać protokołu dyplomatycznego, zasad etykiety podczas oficjalnych wizyt i spotkań międzynarodowych. W trakcie wyjazdów zagranicznych unika się "epatowania luksusem" - pierwsza dama nie powinna być widywana na zakupach czy w drogich restauracjach. Jej spotkania poza krajem powinny być kojarzone z działalnością prospołeczną i dyplomatyczną.
Pierwsze damy świata - Działalność społeczna
Pierwsze damy na całym świecie są zaangażowane w działalność społeczną. W Polsce do jednej z najbardziej rozpoznawalnych inicjatyw należy fundacja Jolanty Kwaśniewskiej - Porozumienie Bez Barier. Działanie rozpoczęła w 1997 roku i od tamtej pory skupia się na wyrównywaniu życiowych szans dzieci, osób z niepełnosprawnościami, chorych i tych szczególnie pokrzywdzonych przez los. Małżonka Prezydenta RP Maria Kaczyńska w 2009 roku została uhonorowana orderem Ambasadora Rozwoju Profilaktyki Zdrowia w Polsce 2009. Odznaczenie to przyznawane jest przez Fundację "Akademia Zdrowia i Urody", Stałe Przedstawicielstwo ONZ w Polsce oraz Światową Organizację Zdrowia. Tytuł trafił do niej za sprawą zaangażowania na rzecz profilaktyki onkologicznej, działania na rzecz sytuacji osób z niepełnosprawnościami oraz zapobieganiu krzywdzeniu i wykorzystywaniu dzieci.
Na uwagę zasługuje również Ołena Zełenska, żona prezydenta Ukrainy, która w obliczu trwającej wojny, zasłynęła przede wszystkim aktywną działalnością humanitarną i społeczną. W 2022 roku napisała list otwarty, w którym wymieniła imiona dzieci zabitych podczas Rosyjskiej inwazji, by uświadomić światu skalę okrucieństwa wojny. Ponadto zainicjowała dyskusję na temat tworzenia społeczeństwa bez barier, rozpoczęła działania na rzecz równości płci i to dzięki niej wprowadzono nowe normy żywieniowe w ukraińskich szkołach.
Profilaktyka zdrowia była bliska sercu Michelle Obamy. Pierwsza dama Stanów Zjednoczonych była zaangażowana m.in. w kampanię "Let's Move!", która została zainicjowana przez nią w 2010 roku. Miała na celu walkę z otyłością wśród dzieci oraz promowanie zdrowego stylu życia w USA. Inicjatywa skupiała się przede wszystkim na wspieraniu rodziców i opiekunów w edukacji oraz wdrażaniu zdrowszych nawyków żywieniowych wśród najmłodszych. Fundacja wprowadziła zmiany w szkolnych stołówkach - pojawiło się w nich więcej świeżych owoców i warzyw, zrezygnowano z cukrów i wprowadzono zalecenia dotyczące wartościowych posiłków.
Pierwsze damy świata - jak powinny się ubierać?
Oczekuje się, że żona prezydenta będzie wyglądała klasycznie i godnie. Z tego względu pierwsze damy unikają kontrowersyjnych strojów, wymyślnych fryzur, tatuaży, zbyt wysokich obcasów czy mocnego makijażu. Można wręcz odnieść wrażenie, że styl dyplomatyczny sam w sobie nie jest zbyt charakterystyczny. Do obowiązkowych elementów stroju pierwszej damy należą stonowane kroje: proste marynarki, spódnice o długości do lub lekko za kolano, rzadziej - garniturowe spodnie. W Europie wiosną królują pastele, w pozostałe pory roku - wyraziste kolory. Unika się wzorów, jaskrawości czy nachalnego logo. Ubiór pierwszej damy ma nie wzbudzać kontrowersji.
Choć mogłoby się wydawać, że nad wizerunkiem pierwszych dam czuwają specjaliści, w przeszłości nie obyło się bez modowych "wpadek". Melnia Trump w 2018 roku zaskoczyła świat kurtką, którą założyła na spotkanie z dziećmi migrantów w Teksasie. Na plecach zielonej parki znajdował się napis w języku angielskim głoszący: "Naprawdę mnie to nie obchodzi, a ciebie?". Hasło wzbudziło ogrom kontrowersji, choć rzeczniczka pierwszej damy twierdziła, że przesłanie z kurtki było przypadkowe.
Nie jest tajemnicą, że strój pierwszej damy powinien być skromny. Równocześnie - bardzo często są to ubrania z wyższej półki. Choć współcześnie luksusowe marki w szafach głów państw już tak bardzo nie zaskakują, w 2009 roku Michelle Obama została skrytykowana za założenie butów Lanvin wartych ponad 540 dolarów (ponad 2 tysiące złotych) na spotkanie na rzecz banków żywności. Krytyka nie ominęła też Brigitte Macron, która w 2023 roku podczas spotkania dyplomatycznego z królem Wilhelmem i królową Maximą odsłoniła nogi. Jej niebieski kostium, choć elegancki, złamał zasady etykiety, bowiem za sprawą kilku "zgubionych" centymetrów materiału ujawniał kolana pierwszej damy.
Zobacz także:
- Zginęła 15 lat temu, a wciąż pamiętamy jej uśmiech. Maria Kaczyńska radziła: "Być sobą, nie zmieniać się pod wpływem urzędu"
- Przez 8 lat ubierała pierwszą damę: "Wszystko zgodnie z protokołem"
- Od Jackie Kennedy po Melanię Trump. Te pierwsze damy zawsze "kradły show"
Autor: Zofia Wierzcholska
Źródło: letsmove.obamawhitehouse, wikipedia.pl, prezydent.pl, "Wybrane obszary działalności Pierwszych Dam RP w latach 1995-2011" M. Rogala, www.businessinsider.com
Źródło zdjęcia głównego: Anadolu / Contributor/Getty Images, Antoine Gyori - Corbis / Contributor/Getty Images, Mark Renders / Stringer/Getty Images, Bettmann / Contributor/Getty Images