- Nowy gatunek kawy
- Dlaczego poszukujemy nowych gatunków kaw?
- Kawa liberica - co o niej wiadomo?
Dalsza część artykułu znajduje się pod materiałem wideo
Nowy gatunek kawy
Prawie cała produkcja kawy na świecie korzysta z dwóch odmian: arabiki (Coffea arabica) i robusty (Coffea canephora). Każdy kawosz zna różnicę pomiędzy nimi - arabica ma delikatniejszy smak i jest droższa, podczas gdy robusta jest intensywniejsza w smaku i tańsza. Mimo to, zarówno rolnicy, jak i sprzedawcy poszukują innych możliwości. Już pojawiają się nowe propozycje.
Jedną z nich jest kawa liberica (Coffea liberica), która jest obecnie uprawiana na niewielką skalę w kilku miejscach, takich jak Uganda, Sudan Południowy, Indie, Wietnam, Malezja, Filipiny i Indonezja. Liberica stanowi mniej niż 1% globalnej produkcji. Klasyfikacja tego gatunku do tej pory była niejasna - przez wiele lat uważano, że jest to jeden gatunek z dwoma podgatunkami: var. liberica i var. dewevrei.
Dlaczego poszukujemy nowych gatunków kaw?
Problem uzależnienia globalnego rynku od jedynie dwóch odmian kawy i ograniczonej bazy genetycznej staje się coraz bardziej poważny. Podobnie jak w przypadku innych roślin, za te trudności odpowiadają zmiany klimatyczne.
Narastające temperatury, susze oraz nieprzewidywalne warunki atmosferyczne wpływają na obniżenie plonów i podwyższają ryzyko w uprawie. Kawa jest tak istotnym produktem, że światowy handel nie jest w stanie pozwolić na jej deficyt i wzrost cen. Z tego powodu naukowcy poszukują bardziej wytrzymałych gatunków, które mogłyby zastąpić obecne uprawy i zapewnić ciągłość dostaw w razie potrzeby.
Opublikowane niedawno badania jednoznacznie pokazują, że liberica i jej pokrewne gatunki mogą stanowić istotną alternatywę dla dominujących obecnie arabiki i robusty. Szczególnie mogą być one przydatne na terenach nizinnych, cieplejszych i bardziej wilgotnych, które nie są już tak sprzyjające dla głównych gatunków kawy. Dodatkowo, mogą stanowić cenny surowiec hodowlany dla krzyżówek i produkcji nowych odmian, które są odporne na trudniejsze warunki klimatycze.
Kawa liberica - co o niej wiadomo?
Wspomniane wyżej, opublikowane niedawno w "Nature Plants" najnowsze badania genetyczne zakwestionowały dotychczasową klasyfikację. Grupa naukowców przebadała sekwencje 353 genów z 55 próbek kawy i porównała je z danymi morfologicznymi oraz mapami geograficznego rozmieszczenia. Rezultat jest jednoznaczny - tzw. liberica to w rzeczywistości trzy osobne gatunki: Coffea liberica (zwana potocznie liberica), C. dewevrei (Excelsa) i C. klainei.
Każdy z nich charakteryzuje się unikalnymi cechami, które mogą okazać się niezwykle pomocne w uprawie. C. dewevrei jest bardzo odporna na suszę, podczas gdy C. liberica jest lepiej przystosowana do sezonowości porów deszczowych i suchych. Wszystko wskazuje na to, że oba te gatunki dzielą się dodatkowo na lokalne populacje dostosowane do konkretnej gleby, szkodników i chorób. C. dewevrei naturalnie rośnie w środkowej Afryce, co sugeruje duże zróżnicowanie genetyczne.
C. klainei, będący trzecim z gatunków, jest najmniej zbadany ze względu na ograniczoną ilość dostępnych próbek. Eksperci wskazują na potrzebę prowadzenia dalszych badań na miejscu, aby można było ocenić jego potencjalne zastosowanie w uprawie.
Zobacz także:
- Idealny sposób na kawę w upalne dni? Mrożone frappe według naszego przepisu
- Czy kawa z mlekiem to dobre połączenie? Badacze nie mają wątpliwości
- Kofeinowy limit: ile filiżanek kawy dziennie możesz wypić? "Wszystko zależy od sposobu przygotowania"
Autor: Teofila Siewko
Źródło: National Geographic
Źródło zdjęcia głównego: Getty Images