- Polscy naukowcy prowadzą badania mające sprawdzić, czy dieta bogata w kwasy omega-3 oraz trening aerobowo-oporowy mogą poprawić zdrowie metaboliczne, zmniejszyć otyłość i stan zapalny.
- Obserwacje potrwają do 2026 roku.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Polscy naukowcy rozpoczynają badania dotyczące zapobiegania starzeniu i otyłości
Rozpoczęto szeroko zakrojone badanie, które ma ocenić, czy przeciwzapalna dieta bogata w kwasy omega-3 oraz trening aerobowo-oporowy mogą poprawić zdrowie metaboliczne, zmniejszyć otyłość i stan zapalny, a także spowolnić starzenie biologiczne. Projekt realizuje zespół naukowców z czterech uczelni: Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego (lider), Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie, Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz AWF w Katowicach.
W badaniu analizowane będą m.in. skład ciała, parametry krwi, mikrobiom jelitowy i metylacja DNA. Uczestnikami są mężczyźni z zespołem metabolicznym i otyłością. Wyniki mogą pomóc w tworzeniu spersonalizowanych metod zapobiegania chorobom cywilizacyjnym. Jak zaznaczyła w rozmowie z PAP dr hab. Agnieszka Suder, prof. AKF, zespół metaboliczny to stan, który sam w sobie nie jest jednostką chorobową, ale charakteryzuje się współwystępowaniem szeregu niepokojących objawów: otyłością brzuszną, podwyższonym ciśnieniem, zaburzeniami lipidowymi, insulinoopornością.
- Kluczową rolę odgrywa w nim trzewna tkanka tłuszczowa, która nie jest jedynie magazynem energii, ale wykazuje aktywność hormonalną. Komórki tłuszczowe, czyli adipocyty, produkują białka (adipokiny), które wpływają na cały organizm: zaburzają regulację łaknienia, poziom glukozy, sprzyjają przewlekłemu stanowi zapalnemu. Jednocześnie u osób z zespołem metabolicznym spada poziom korzystnych białek przeciwzapalnych, np. adiponektyny - wyjaśniła naukowczyni.
W badaniu docelowo udział weźmie 100 mężczyzn z BMI powyżej 30 i obwodem talii ponad 94 cm. Zostaną losowo przypisani do jednej z czterech grup: stosującej dietę, ćwiczącej, łączącej oba te działania lub kontrolnej. Interwencja będzie trwać 12 tygodni i zostanie przeprowadzona w kilku turach (po ok. 30 uczestników), co pozwoli ograniczyć wpływ warunków pogodowych i sezonowych na rezultaty badania.
Badacze sprawdzą, jak dieta i trening wpływają na zdrowie metaboliczne
Dla uczestników przygotowano specjalną dietę i autorski program treningowy, łączący ćwiczenia siłowe z aerobowymi, czyli sprawdzoną wcześniej przez badaczy z AKF metodę poprawy zdrowia u osób z zespołem metabolicznym.
- Ich dieta jest przeciwzapalna, opracowana w oparciu o najnowsze doniesienia naukowe. Jej fundamentem są wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3, które wykazują silne działanie przeciwzapalne i wspomagają procesy regeneracyjne. Ich podaż ma sięgać nawet 25 g dziennie, czyli znacznie więcej niż w typowej diecie, a ich proporcja względem innych tłuszczów została starannie wyważona, by maksymalnie ograniczyć lipotoksyczność, czyli szkodliwe działanie niektórych tłuszczów na komórki organizmu - powiedział dr Karol Makiel, jeden z naukowców przeprowadzających badanie.
Dieta ogranicza natomiast tłuszcze prozapalne - głównie nasycone, omega-6 i trans - zastępując je tłustymi rybami morskimi, olejem lnianym i orzechami włoskimi. Jadłospis oparto na produktach o niskim indeksie glikemicznym i wysokiej zawartości błonnika, takich jak pełnoziarniste kasze, pieczywo, rośliny strączkowe, warzywa i owoce jagodowe. Uwzględniono też składniki wpływające na wiek epigenetyczny, np. kurkuminę.
- Wstępne wyniki po 12 tygodniach pierwszej tury badania są bardzo obiecujące: u jednej z osób poziom glukozy spadł z 11,7 do 4,18 mmol/l, a cholesterol z 5,9 do 2,9 mmol/l. Kilku mężczyzn straciło w tym czasie po 5-15 kg, rekordzista nawet ponad 20,5 kg. Zmniejszyły się obwody talii, poprawiło samopoczucie i jakość snu - podkreślił dr Makiel - To naprawdę spektakularne efekty, uzyskane bez leków, wyłącznie poprzez zmianę stylu życia - dodał.
Dieta i trening a tempo starzenia
Innowacyjną częścią projektu jest analiza wpływu diety i aktywności fizycznej na tempo starzenia się organizmu. Jak tłumaczy dr hab. Ewelina Pośpiech, prof. PUM i kierownik badania, wykorzystano tzw. zegary epigenetyczne - nowoczesne narzędzia oceniające biologiczny wiek na podstawie metylacji DNA.
- Metylacja to mechanizm, który reguluje aktywność genów, ale nie poprzez zmianę sekwencji DNA, ale poprzez modyfikacje chemiczne DNA, które obserwowane są w odpowiedzi na czynniki środowiskowe i styl życia, takie jak dieta, aktywność fizyczna, stres czy zanieczyszczenia - wyjaśniła.
Zegary te pozwolą naukowcom określić, czy zmiany, których dokonują uczestnicy, wpływają na tempo starzenia ich organizmu.
- Żyjemy coraz dłużej, ale jakość życia w podeszłym wieku często jest zła. Ludzie mają wiele chorób, źle się czują, ich sprawność jest ograniczona. Są dane, które wskazują, że gdyby każdy z nas odmłodził się biologicznie o siedem lat, to częstotliwość występowania chorób przewlekłych spadłaby o ok. 50 proc. Czyli połowa z nas przestałaby chorować. W czasach tak szybko starzejących się społeczeństw to kluczowe - nie tylko dla zdrowia jednostki, ale też systemów opieki zdrowotnej oraz gospodarki - podkreśliła specjalistka w rozmowie z PAP.
Ostatnim elementem projektu będzie analiza mikrobiomu jelitowego. Jak podkreślił biorący udział w badaniu dr Tomasz Kościółek, bioinformatyk i ekspert od analizy danych biologicznych, bakterie żyjące w jelitach, tak jak nasze własne komórki, reagują na dietę, ruch i styl życia oraz pełnią bardzo ważną rolę w regulacji metabolizmu, odporności i ogólnego stanu zdrowia.
Naukowcy poszukują ochotników do badania
Badacze poszukują obecnie ochotników, chcących rozpocząć proces odchudzania pod okiem specjalistów. Projekt ma potrwać do 2026 r. Kolejne grupy ruszą we wrześniu 2025 i styczniu 2026.
- Chcemy pomóc osobom z grup ryzyka uniknąć leków i operacji. Nasze wcześniejsze doświadczenia pokazują, że taka interwencja naprawdę może odmienić życie. Dbamy o uczestników interdyscyplinarnie, motywujemy, tworzymy grupy wsparcia. Nawroty otyłości u osób z poprzedniego badania było znacznie rzadsze niż u pacjentów bez wsparcia specjalistów - mówi w rozmowie z PAP dr Makiel.
Zobacz także:
- Twierdzi, że jego wiek biologiczny wynosi 10 lat. "Jestem najlepiej zbadanym człowiekiem w historii"
- Ziarna kakaowca oto antyoksydant i afrodyzjak w jednym
- Dieta a nadciśnienie. Co jeść, by nie skakało ponad miarę? "Są cudownym źródłem potasu"
Autor: Regina Łukasiewicz
Reporter: Katarzyna Czechowicz
Źródło: PAP
Źródło zdjęcia głównego: fcafotodigital/GettyImages