Badania prowadzone od początku XXI wieku wskazują, że liczba stalkerów zwiększa się z roku na rok. Coraz szersza grupa ludzi zna problem stalkingu nie tylko z obserwacji, ale także z własnych doświadczeń. Czym jest stalking i jak poradzić sobie ze stalkerem?
Stalker - kto to jest? Co to za zjawisko?
Stalking to zjawisko znane od bardzo dawna, jednak dopiero od około 30 lat w mediach pojawiają się informacje na jego temat. Nazwa „stalking” pochodzi od angielskiego słowa „ stalk ”, które oznacza skradanie się, śledzenie, nękanie. Początkowo stalking odnoszono tylko do zjawiska nękania znanych osób. W literaturze psychologicznej znajduje się wiele definicji stalkera i zjawiska stalkingu. Można stwierdzić, że stalker to osoba, która uporczywie i w sposób powtarzający się prześladuje i nęka innego człowieka. Celem stalkera jest wywołanie dyskomfortu psychicznego i fizycznego u ofiary, a także zwrócenie na siebie uwagi. Co ważne, aby mówić o stalkingu, zachowania przestępcy muszą powtarzać się wielokrotnie.
Kim są stalkerzy i jak działają?
Z badań wynika, że stalkerami najczęściej są mężczyźni pomiędzy 30. a 40. rokiem życia, a także młodzi chłopcy w wieku nastoletnim. Stalkerzy mogą cierpieć na różne zaburzenia psychiczne, na przykład na schizofrenię, nerwicę natręctw, fobie, lub przejawiać osobowość antyspołeczną. Należy jednak zaznaczyć, że nie wszyscy stalkerzy mają zaburzenia psychiczne. Bardzo trudno jest stworzyć opis wszystkich działań podejmowanych przez stalkerów. Z
daniem badaczy do najczęstszych przejawów prześladowania i uporczywego nękania można zakwalifikować następujące działania:
- natrętne kontaktowanie się z drugą osobą, gdy ona sobie tego nie życzy,
- śledzenie i nachodzenie w domu lub miejscu pracy,
- ciągły kontakt telefoniczny, wysyłanie wiadomości SMS-owych,
- głuche telefony,
- wysyłanie prezentów lub kwiatów w sposób natrętny,
- kontrolowanie drugiej osoby (tego, co robi, gdzie jest, z kim się spotyka),
- ciągłe kontaktowanie się przez Internet, na przykład przez komunikatory, media społecznościowe,
- podglądanie,
- zachowania agresywne, napaści, kradzieże, a w skrajnych przypadkach włamania do domu lub samochodu.
Współcześnie prześladowanie coraz częściej przybiera formę cyberstalkingu. Warto dodać, że przestępstwo stalkingu jest zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 3.
Charakterystyka ofiar stalkerów
Polskie i amerykańskie raporty wskazują na to, że w prawie 60% przypadków stalker zna ofiarę osobiście. Niestety, bardzo często zdarza się, że ofiarami stalkingu padają partnerzy lub małżonkowie. W takiej sytuacji można mówić o przemocy domowej. Najczęściej stalkerzy rozpoczynają swoje działania, gdy partnerka/partner wyprowadzi się z domu lub ma zamiar zerwać kontakty. Stalker zaczyna nachodzić ofiarę, kontaktować się z nią mimo jej woli, wydzwaniać i wysyłać wiadomości.
Drugą grupą ofiar są sławne osoby, które uznaje się za gwiazdy kina lub muzyki. Stalker, mimo że nie zna ofiary osobiście, podejmuje kroki w celu zbliżenia się do niej. Do charakterystycznych zachowań należy tutaj wysyłanie listów do ofiary w formie tradycyjnej lub mailowej, a także próby skontaktowania się z nią poprzez telefon lub media społecznościowe. Wśród przykładów znanych ofiar stalkerów można wymienić aktorkę Jodie Foster lub muzyka Johna Lennona. W 1989 roku amerykańskie media doniosły o zamordowaniu przez fana modelki i aktorki, Rebeki Schaeffer. Napastnik prawdopodobnie był chory psychicznie i prześladował kobietę. W tym miejscu warto zwrócić szczególną uwagę na problemy, z którymi borykają się prawie wszystkie ofiary stalkingu. Do najczęstszych dolegliwości należą:
- ataki paniki, urojenia,
- bezsenność,
- zaburzenia pracy serca i żołądka,
- zaburzenia snu,
- objawy osłabienia,
- przygnębienie, utrata poczucia bezpieczeństwa.
Jak poradzić sobie ze stalkerem?
Ofiary stalkingu powinny przede wszystkim uświadomić sobie zaistniałą sytuację i jak najszybciej rozpocząć poszukiwanie pomocy. Sprawę o prześladowanie można zgłosić na policję, a także skontaktować się z bliskimi osobami. Dobrze jest podzielić się swoimi obawami z małżonkiem, rodzicami, dziećmi lub przyjaciółmi. Warto także szukać pomocy u psychologa lub psychiatry. Najważniejsze jest, aby uzyskać pomoc prawną ze strony policji lub adwokata , dzięki czemu sąd wymierzy stalkerowi karę pozbawienia wolności lub nakaże mu zapłacenie grzywny. Dodatkowo w trakcie rozprawy sądowej stalker może dostać zakaz zbliżania się do ofiary.
Zobacz też:
- Stalking kobiet w sieci. "To nie miłość, to obsesja, zachowanie mające na celu zniszczenie drugiego człowieka"
- Jak odróżnić stalking od zalotów?
- Ariana Grande padła ofiarą stalkingu. "Boję się o swoje bezpieczeństwo"
Autor: Bernadetta Jeleń
Źródło zdjęcia głównego: Sinan Saglam / EyeEm/Getty Images