Zaburzenia osobowości najczęściej ujawniają się już w wieku szkolnym albo u tzw. młodych dorosłych. Schorzenia te należą do grupy zaburzeń psychiatrycznych. Wyróżniamy wiele typów zaburzeń osobowości. Niektóre z nich są ledwie zauważalne dla otoczenia, inne niemalże uniemożliwiają funkcjonowanie jednostki w rodzinie, związku z partnerem czy środowisku szkolnym i w pracy. Jednym z zaburzeń osobowości jest osobowość histrioniczna. Słowo "histrio" znaczy "aktor" i od niego właśnie pochodzi nazwa jednostki. Doskonale również charakteryzuje ono podstawowe cechy zaburzeń histrionicznych, które w głównej mierze polegają na "sztucznym", teatralnym zachowaniu, przez które chory stara się skupić na sobie uwagę otoczenia.
Problemy natury psychologicznej
Przyczyny osobowości histrionicznej
Do tej pory nie udało się jednoznacznie określić mechanizmów odpowiedzialnych za rozwój tego typu osobowości. W patogenezie brana jest pod uwagę genetyka, jednak nie wyselekcjonowano pojedynczych genów odpowiedzialnych za histrioniczne zaburzenie osobowości. Udowodniono jednak, że większą skłonnością do ich wystąpienia charakteryzują się osoby, w których rodzinnie występowały zaburzenia osobowości różnego typu. Bardzo istotną rolę odgrywają również czynniki środowiskowe i mechanizmy, które zostały wykształcone w okresie dzieciństwa i dorastania. Wśród znanych zachowań jest bezkrytyczność rodziców wobec dziecka oraz wykształcenie nieprawidłowych reakcji na stres.
Osobowość histrioniczna: objawy
Podstawowym dążeniem pacjenta z histrionicznymi zaburzeniami osobowości jest przyciągnięcie uwagi otoczenia i znalezienie się w centrum zainteresowania oraz potrzeba akceptacji, a wręcz podziwu ze strony środowiska. Takiemu celowi może sprzyjać ekscentryczny, wyróżniający się w tłumie strój, fryzura i inne elementy wizerunku. Ponadto charakterystyczne jest zachowanie chorego, który w kontaktach z innymi ludźmi prezentuje wręcz teatralne zachowania - jego wypowiedzi są niezwykle emocjonalne i nierzadko towarzyszy im nadmierna gestykulacja. Opowieści są z reguły bardzo żywe, przepełnione dramatyzmem, jednakże fakty w nich zawarte nie znajdują odwzorowania w rzeczywistości. Otoczenie zwykle określa takie osoby jako samolubne i egocentryczne, które poprzez skupienie na sobie nie zwracają uwagi na problemy i potrzeby innych. Dodatkowo charakterystyczna jest znaczna tolerancja i pobłażliwość dla własnych działań, nawet jeśli są one społecznie nieakceptowalne lub nieprzychylnie oceniane.
Osoby z zaburzeniami histrionicznymi mogą zwracać uwagę również poprzez swoją uwodzicielskość i nadmierną seksualność, którą prezentują nie tylko wobec partnerów, ale również znajomych, a czasem nawet obcych. Kolejnym problemem chorych jest bardzo szybkie skracanie dystansu międzyludzkiego i przekraczanie granic bliskości. Przykładem może być określanie mianem dobrego znajomego lub przyjaciela osób dopiero co poznanych. Osoby z osobowością histrioniczną charakteryzuje również płytka uczuciowość i zmienność uczuć, a przede wszystkim przechodzenie w uczucia całkowicie skrajne, np. od euforii do smutku i przygnębienia. Takie zachowania i stany emocjonalne mogą być przyczyną dodatkowych problemów o charakterze psychiatrycznym u chorych, np. często rozpoznawana jest u nich depresja i zaburzenia lękowe. Kolejną z cech zaburzeń histrionicznych jest zmienność zdania i poglądów chorego, a mianowicie w towarzystwie, niezależnie od własnych przekonań, przyjmuje on poglądy osób towarzyszących, co ma na celu przypodobanie się im.
Osobowość histrioniczna: leczenie
Wszelkie zaburzenia osobowości są schorzeniami trudnymi do leczenia, gdyż wymagają zmiany schematów postępowania. Jednakże skuteczne leczenie jest możliwe. Podstawową metodą terapii jest psychoterapia i jej różne rodzaje, z których najlepsze działanie wykazuje terapia psychodynamiczna. Pacjenci zgłaszają się do gabinetu terapeuty głównie ze względu na powtarzające się konflikty z otoczeniem i trudne relacje z najbliższymi. Leczenie zwykle trwa długo, ważne jest zbudowanie prawdziwej relacji z psychoterapeutą, która umożliwia stopniowe zmienianie schematów myślenia i postępowania. Mają one być bardziej naturalne, a chory ma uświadomić sobie, że nie zawsze musi się znajdować w centrum uwagi. Leczenie farmakologiczne w zasadzie nie ma zastosowania i sięga się po nie jedynie, jeżeli osobowości histrionicznej towarzyszy np. depresja.
Zobacz także:
- Te zawody upodobali sobie psychopaci. "Nie odczuwają, nie mają empatii"
- "Efekt drzwi", czyli dlaczego pamięć nas zawodzi? "Mózg starzeje się zdecydowanie szybciej niż ciało"
- Rozstanie za pomocą SMS-a. Dlaczego unikamy rozmów twarzą w twarz?
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: FRANCESCO CARTA/Getty Images
