Upośledzenie umysłowe może towarzyszyć innym chorobom, np. autyzmowi, zespołowi Downa. Wywołuje trudności w porozumiewaniu się, abstrakcyjnym myśleniu, jest przyczyną opóźnionego rozwoju. Dorosły z upośledzeniem umysłowym może ubiegać się o rentę socjalną czy zasiłek pielęgnacyjny.
Co to jest upośledzenie umysłowe?
Według klasyfikacji zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10 upośledzenie umysłowe to stan zahamowania lub niepełnego rozwoju umysłu. Osoby dotknięte tym rodzajem upośledzenia mają iloraz inteligencji poniżej 70.
Stopień upośledzenia oceniany jest na podstawie badań psychologicznych przeprowadzanych za pomocą testów inteligencji, których celem jest poznanie przebiegu procesów umysłowych u badanych osób. Testy charakteryzują się rosnącym stopniem trudności. Ich rezultat jest w stanie pokazać, jaka jest różnica między wiekiem umysłowym a kalendarzowym. Ustalenie stopnia upośledzenia daje możliwość ubiegania się o pomoc finansową od państwa.
Upośledzenie umysłowe – klasyfikacja
Niepełnosprawność intelektualna daje symptomy w różnym wieku, w zależności od stopnia upośledzenia. Najpóźniej ujawnia się upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim. W tym przypadku objawy pojawiają się około 10. roku życia. Upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim stanowi 75 proc. wszystkich tego rodzaju zaburzeń. Iloraz inteligencji u osób z lekkim upośledzeniem wynosi 52–67.
Zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób wyróżnia się również upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym, w przypadku którego iloraz inteligencji mieści się w zakresie od 36 do 51. Z kolei przy upośledzeniu umysłowym w stopniu znacznym iloraz inteligencji wynosi od 20 do 35. U osób, u których stwierdzono głęboki stopień upośledzenia umysłowego, iloraz inteligencji jest niższy niż 20.
Przyczyny upośledzenia umysłowego
Upośledzenie umysłowe ma wiele przyczyn. Odpowiedzialny za nie może być czynnik genetyczny. Niepełnosprawność intelektualną stwierdza się u osób z zespołem Downa czy u chorych, u których zdiagnozowano wrodzone zaburzenie metaboliczne. Upośledzenie umysłowe może być również skutkiem różnego rodzaju czynników środowiskowych, np. zażywania przez matkę w czasie ciąży środków odurzających. Ponadto upośledzenie umysłowe u dzieci może być efektem przebytej w ciąży choroby wirusowej, urazu lub niedotlenienia w trakcie porodu i uszkodzeń mechanicznych w obrębie kory mózgowej.
Upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim może być konsekwencją niedożywienia matki czy traumatycznych przeżyć w trakcie ciąży. Bywa też skutkiem zaniedbań. Brak stymulacji aktywności umysłowej dziecka prowadzi w wielu przypadkach do lekkiego upośledzenia umysłowego.
Upośledzenie umysłowe lekkie, umiarkowane, znaczne i głębokie – charakterystyka
Upośledzenie umysłowe lekkie u dzieci wiąże się z upośledzeniem zdolności myślenia abstrakcyjnego. Dostrzega się u nich brak umiejętności syntetycznego ujmowania zdobytych wiadomości. Ich mowa pod względem formy nie różni się od mowy dzieci zdrowych. Mają jednak trudności z nauką i koncentracją, są niedojrzałe emocjonalnie, zachowują się impulsywnie. Upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim u dorosłych nie przekreśla szansy na normalne życie. Jedynie dla lekkiego upośledzenia umysłowego nie sposób orzec całkowitej niezdolności do pracy, dlatego z reguły w tym przypadku renta socjalna nie przysługuje. Sytuacja wygląda inaczej, gdy upośledzeniu towarzyszą nasilone zaburzenia emocjonalne.
Osoby z lekkim upośledzeniem umysłowym mają większe możliwości przystosowawcze w porównaniu z tymi, u których stwierdzono upośledzenie umysłowe umiarkowane. Dzieci z takim stopniem niepełnosprawności intelektualnej mają ubogie słownictwo, trudności w rozumieniu stosunków logicznych i przyswajaniu pojęć abstrakcyjnych, nie znają zasad gramatyki. Mówią niewyraźnie. Umiarkowane upośledzenie umysłowe u niemowląt i dzieci objawia się opóźnionym rozwojem. Dorosły z umiarkowanym upośledzeniem umysłowym jest niezdolny do pracy lub zdolny do niej jedynie w warunkach pracy chronionej. Umiarkowane upośledzenie umysłowe daje prawo do ubiegania się o rentę socjalną i zasiłek pielęgnacyjny.
Upośledzenie umysłowe w stopniu znacznym rozpoznawane jest z reguły w chwili urodzenia. Dzieci i dorośli z takim upośledzeniem wymagają opieki innych osób, zdarza się, że nie rozumieją najprostszych poleceń. Zazwyczaj nie mówią, mają trudności w zapamiętywaniu. Dorosłe osoby z upośledzeniem znacznym mogą wykonywać proste zadania.
Najcięższą formą upośledzenia jest upośledzenie głębokie. Osoby z takim zaburzeniem nie przekraczają poziomu intelektualnego 5–6-letniego dziecka. Ich mowa jest niewykształcona, rozumieją jedynie proste polecenia, często nie przejawiają życia uczuciowego. Rewalidacja osób głęboko upośledzonych obejmuje np. kształtowanie sposobu komunikowania się z otoczeniem.
Jesteśmy serwisem kobiecym i tworzymy dla Was treści związane ze stylem życia. Pamiętamy jednak o sytuacji w Ukrainie. Chcesz pomóc? Sprawdź, co możesz zrobić. Pomoc. Informacje. Porady.
Zobacz także:
- Zaburzenia psychiczne. Do kogo się zgłosić? Jak leczyć?
- Czym są choroby psychiczne? Definicja, rodzaje, objawy i leczenie
- Dlaczego mężczyźni reagują na płacz partnerek agresją? "Rycz, rycz, pokazuj swoją słabość"
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: Teera Konakan/Getty Images