Termin "hedonizm" obejmuje kilka filozoficznych, etycznych i psychologicznych teorii tłumaczących, co jest dobre (hedonizm etyczny), co nas motywuje do działania (hedonizm psychologiczny) i jak powinniśmy żyć, by osiągnąć szczęście.
Hedonizm – co to jest?
Słowo hedonizm nawiązuje do greckiego słowa "hedone" oznaczającego "rozkosz". Hedonizm to doktryna, która za najwyższą wartość i cel ludzkiego życia uznaje właśnie rozkosz, przyjemność lub unikanie nieprzyjemności i bólu.
Znaczenie słowa hedonista
Kto to jest hedonista? Hedonista według słownika PWN to: "człowiek żyjący według zasad hedonizmu", czyli unikający cierpienia i uznający przyjemność za dobro. Potocznie hedonista to taka osoba, która dąży tylko do własnej przyjemności, nie biorąc pod uwagę uczuć innych ludzi ani nawet własnego dobrostanu w przyszłości.
Kim jest hedonista tak naprawdę? Nie zawsze hedonista jest równocześnie egoistą. To, że uważa przyjemność za najważniejszą wartość w życiu może oznaczać, że troszczy się także o przyjemność innych ludzi.
Kiedy warto skorzystać z pomocy terapeuty?
Skrajna filozofia hedonistyczna według Arystypa z Cyreny
Skrajna filozofia hedonistyczna powstała w IV wieku p.n.e. Tę szkołę filozoficzną założył Arystyp z Cyreny, uczeń Sokratesa. Czysty hedonizm zakłada, że trzeba dążyć do własnej przyjemności, nieważne są konsekwencje. Jest to najstarsza znana postawa hedonistyczna.
Hedonizm cyrenejski zakłada, że:
- nie mają znaczenia doznania z przeszłości i przyszłości, tylko z teraźniejszości;
- szczęście innych ludzi jest niepoznawalne, więc dążymy do swojego szczęścia;
- przyjemności są cielesne i zawsze pozytywne;
- brak cierpienia nie równa się przyjemności, przyjemność to stan aktywny;
- nie można być niewolnikiem przyjemności.
Epikureizm a hedonizm umiarkowany
Epikureizm powstał w 306 roku p.n.e., kiedy Epikur przybył do Aten i tam założył szkołę filozoficzną. Hedonizm Epikura był hedonizmem umiarkowanym, choć nad wejściem do miejsca spotkań filozofów widniał napis "Gościu, tutaj będzie ci dobrze, tutaj dobrem najwyższym jest rozkosz".
Epikureizm to filozofia życia. W tym podejściu najważniejszym pytaniem jest: "Jak osiągnąć szczęście w życiu?". I chodzi tu o życie doczesne.
Przyjemność to według hedonizmu Epikura dobro, a dobro to przyjemność. Aby osiągnąć szczęście, trzeba więc doznawać jak najwięcej przyjemności, a jak najmniej cierpienia. Zawsze trzeba jednak mieć na uwadze, czy nasze dążenie do przyjemności nie przysporzy cierpień nam lub innym ludziom i nie doprowadzi do łamania prawa. Najwyższą przyjemnością według Epikura jest sama radość życia, czerpana z faktu istnienia. Drugie w kolejności są przyjemności płynące z współodczuwania radości innych czy podziwiania natury. Nie trzeba nic robić, by być naprawdę szczęśliwym. Najmniej cenne przyjemności to według Epikura przyjemności czynne, wymagające wysiłku – zarówno duchowe, jak i fizyczne. Hedonistyczne podejście, przynajmniej według tego filozofa, nie znaczy więc wcale pogoni za przyjemnością.
Hedonizm etyczny
Hedonizm etyczny zrównuje etyczne dobro z przyjemnością. Przyjemność i szczęście – nasze i innych ludzi – stają się wartościami etycznymi, są etycznie dobre.
Hedonizm psychologiczny
Zgodnie z hedonizmem psychologicznym, ludzie pragną szczęścia i do niego dążą. Przyjemność jest motorem działań człowieka.
Co to jest materialistyczny hedonizm?
Hedonistyczny styl życia, w potocznym rozumieniu, nawiązuje do hedonizmu materialistycznego, czyli konsumpcjonizmu. W tym podejściu największe szczęście dla człowieka to gromadzenie i zużywanie dóbr materialnych.
Utylitaryzm, czyli filozofia zdrowego rozsądku
W XVIII w. utylitaryści głosili podobne teorie jak hedoniści. Dla nich pozytywne działania przynoszą maksimum przyjemności. Negatywne działania – generują nieprzyjemności. Rozumienie przyjemności i dobra jest różne dla różnych przedstawicieli kierunku. Łączy ich natomiast podejście praktyczne – przy ocenie działania nie bierzemy pod uwagę intencji, a efekt.
Hedonistyczne odchudzanie
Dieta hedonistyczna to taka, w której odchudzanie jest przyjemne. Aby opracować odpowiedni jadłospis, trzeba wziąć pod uwagę produkty, które się lubi, oczywiście starając się, by dieta była zbilansowana i dostarczała wszystkich składników odżywczych.
To samo dotyczy aktywności fizycznej – nie zapisujemy się na basen, jeśli nie lubimy wody, nie biegamy, jeśli nie lubimy pokazywać się publicznie w dresie. Wybieramy to, co sprawia nam przyjemność.
Bibliografia: B. Misiuna, Hedonizm [w:] „Wiedza i Życie” nr 8/1996. A. Podsiad, „Słownik terminów i pojęć filozoficznych”, Warszawa, 2000.
Zobacz także:
- Gdzie gromadzą się skrywane emocje? Ekspert odszyfrowuje mowę ciała
- Jak po zdradzie zaufać na nowo? "Ważne jest wybaczenie. Jest ono uwolnieniem od emocjonalnego więzienia"
- Jak działa na nas deadline? "Może nas troszeczkę wypalić albo osłabić"
Autor: Adrian Adamczyk
Źródło zdjęcia głównego: FredFroese/Getty Images