Czucie ciała - dlaczego ma znaczenie?
Do czego jest nam potrzebny kontakt z naszym ciałem?
Piotr Jan Panasiuk, psychoterapeuta humanistyczny, certyfikowany nauczyciel uważności MBLC: Mamy ciało i jesteśmy naszym ciałem. Ono nie jest tylko maszyną, która przeprowadza różnego rodzaju procesy. Ma swoją mądrość, swoją historię, swoje czucie, co więcej - przez nie też odczuwamy emocje.
Co takiego się wydarzyło, że przestaliśmy czuć swoje ciało?
Wydaje mi się, że jest kilka powodów. Ten główny - zbyt mocno polegamy na naszych głowach, na naszych umysłach. Każde doświadczenie bardzo dogłębnie analizujemy. Niektórzy terapeuci i psycholodzy mówią, że trochę jesteśmy odcięci od szyi w dół, że całe centrum dowodzenia to nasza głowa, przestaliśmy zwracać uwagę na to, co się dzieje w naszym ciele. Dynamiczny rozwój technologii i jeszcze bardziej to potęguje.
Czy to źle? Przecież mózg jest naszym centrum dowodzenia.
I tak, i nie. Jako jedyny gatunek mamy tak rozwinięte mózgi. Potrafimy analizować, planować. Mamy wyobraźnię, jesteśmy kreatywni. Mózg ma jednak swoje ograniczenia, nie potrafimy świadomie przetworzyć wszystkich informacji, które do nas docierają. Umysł popełnia też błędy poznawcze, błędy w rozumowaniu. Nasze doświadczenia przekładają się na to, jak postrzegamy świat i jak o nim myślimy. Ciało "pozwala" nam spojrzeć trochę z innej, szerszej perspektywy. Dobrze by było, gdyśmy znaleźli balans między obiema sferami. Niestety obecnie skupiamy się jedynie na aspekcie myślowym, a ciało jest całkowicie marginalizowane.
Sygnały z ciała. Na co zwrócić uwagę?
Jakie sygnały może nam dawać ciało? Czy to będzie tylko np. ból?
Faktycznie często jest tak, że dopiero koncentrujemy się na ciele, gdy pojawia się ból. Tymczasem – tak naprawdę – każda emocja, której doświadczamy, wpływa na nasze ciało. Kiedy pojawia się złość, stres to serce szybciej bije, szybciej oddychamy, zaciskamy pięści. Czasem te doświadczenia są bardzo subtelne i często ich nie zauważamy, a szkoda, bo mając tego świadomość, moglibyśmy dużo łatwiej zarządzać emocjami, reakcjami i je kontrolować. Ciało może się stać takim pojemnikiem na nasze emocje, warto to wiedzieć i to rozwijać.
Czy jesteśmy w ogóle w stanie jakoś odróżnić sygnały psychosomatyczne od takich właśnie fizycznych?
To bardzo trudna kwestia. Jeśli mam świadomość swojego ciała, to wiem, że sygnały, które ono mi wysyła, nie zawsze mają związek z fizycznością, z jakimś urazem, a np. z emocjami. Wiedza o tym i dostrzeżenie tego może być punktem wyjścia do odzyskania kontaktu z ciałem, a dalsza uważność na wrażenia w ciele będzie pomagać w lepszym rozeznawaniu, czego one dotyczą.
Czy sport np. joga może nas nauczyć innego patrzenia na swoje ciało i jak ono pracuje?
Tak, zdecydowanie tak. I wydaje mi się, że joga jest tutaj świetnym przykładem. To aktywność fizyczna, ale też dobra metoda na budowanie świadomości ciała. Spowolniony ruch, praca z oddechem, rozciąganie mięśni – to wszystko sprawia, że lepiej odczuwamy to, co się dzieje w ciele.
Co jeszcze spowodowało, że nie czujemy swojego ciała? Czy to, że jesteśmy atakowani różnymi bodźcami z każdej strony, ma znaczenie?
Tak. Pojawiają się hipotezy, że technologia rozwija się znacznie szybciej niż nasz umysł. Tym samym nie potrafi on zaadaptować się do tej nowej sytuacji. Jesteśmy przebodźcowani, nie mamy warunków, przestrzeni na to, żeby przyjrzeć się ciału i sygnałom, które nam wysyła. Ciało jest marginalizowane, a to – paradoksalne – dzięki niemu, dzięki większej świadomości ciała, możemy lepiej zrozumieć i radzić sobie z różnym doświadczeniami i emocjami.
Co zrobić, aby odzyskać kontakt z ciałem?
Jak odzyskać kontakt z ciałem?
Bardzo ważna jest samoedukacja i "złapanie" kontaktu z emocjami. Ciało to nasz punkt osadzenia i obecności. Jeżeli doświadczamy trudnych emocji, a mamy kontakt ze swoim ciałem, dużo łatwiej będzie nam je regulować, skompensować. Trzeba podkreślić, że ciało – poza naszą świadomością – odbiera i przetwarza bardzo dużo informacji.
Jestem nauczycielem uważności i na pierwszych zajęciach wprowadzamy ten element osadzenia, a także pokazania, że gdy o czymś myślimy, też pojawiają się emocje i odczuwamy to również w ciele. W sytuacji, gdy mamy np. problemy natury psychicznej i złapanie tego kontaktu jest bardzo trudne, warto skorzystać z pomocy psychoterapeuty, który włącza doświadczenia fizyczne w proces terapii, np. nurty humanistyczne czy analiza bioenergetyczna Alexandra Lowena. Takie podejścia pozwalają dotrzeć do emocji i tego, jak odbiera je nasze ciało, gdzie i jak się w nim kumulują. Żeby to zadziałało, trzeba się otworzyć na tę perspektywę.
Natomiast na co dzień – poza aktywnością fizyczną – pomogą nam masaże czy kąpiele. Dbanie o to, żeby czuć się komfortowo ze sobą.
Osób, które biegają, chodzą na siłownię, jest bardzo dużo. Mam jednak wrażenie, że skupienie się na ciele jest ostatnią rzeczą, o której myślą podczas ćwiczeń. Chcą jedynie poprawić swój wygląd. Można to zmienić?
Tak, zdecydowanie. Kluczowe są wiedza i świadomość, że o ciało warto dbać. Nie chodzi jednak tylko o to, żeby dobrze wyglądać, ale żeby dobrze się w nim czuć. Dużo pracuję z mężczyznami. Wielu z nich, gdy w relacji pojawia się konflikt, ucieka w sport. To pomaga rozładować emocje, napięcie, ale nie rozwiązuje problemu. Dlatego mogą mieć ciągle jakieś dolegliwości bólowe, których nie łagodzą ani masaż, ani sport. Jeżeli będziemy traktować ciało tylko jako element naszego wizerunku, a nie kompilację naszych doświadczeń i emocji, to niewiele zdziałamy.
Widzę te osoby na siłowni i widzę też statystki dotyczące zdrowia psychicznego. Ruch wspiera zdrowe funkcjonowanie organizmu, pomaga nam wyładować emocje, ale też je maskuje, bo nie dotykamy sedna problemu. To jest niewykorzystany potencjał, ruch nie musi być płytką aktywnością, ale również drogą do kontaktu ze sobą, do poznania. Niestety zapominamy o tym, dbamy o ciało, a o psyche już niekoniecznie.
Jesteśmy serwisem kobiecym i tworzymy dla Was treści związane ze stylem życia. Pamiętamy jednak o sytuacji w Ukrainie. Chcesz pomóc? Sprawdź, co możesz zrobić. Pomoc. Informacje. Porady.
Zobacz także:
- Boże Narodzenie spokoju i zgody. Jak pogodzić się przed świętami i unikać konfliktów przy wigilijnym stole?
- Micro-cheating. Na czym polega subtelna zdrada?
- Co zdradza mowa ciała wybitnych aktorów? Agent FBI wyjaśnia
Autor: Katarzyna Oleksik
Źródło zdjęcia głównego: Justin Case/Getty Images