Zimna Zośka i Zimni Ogrodnicy. Co to za zjawiska? Czy mają na nie wpływ zmiany klimatyczne?

GettyImages-1415609085
Zimna Zośka i Zimni Ogrodnicy
Zimna Zośka i Zimni Ogrodnicy
Wiosna, ach to ty!
Wiosna, ach to ty!
Jaka będzie wiosna w tym roku? (napisy)
Jaka będzie wiosna w tym roku? (napisy)
Wiosna w Ogrodzie Botanicznym w Krakowie
Wiosna w Ogrodzie Botanicznym w Krakowie
Atopowe zapalenie skóry atakuje wiosną – jak łagodzić objawy?
Atopowe zapalenie skóry atakuje wiosną – jak łagodzić objawy?
Skaldowie – „Wiosna”
Skaldowie – „Wiosna”
Wiosna już za rogiem, czas odkurzyć rower
Wiosna już za rogiem, czas odkurzyć rower
Szukamy wiosny w lesie
Szukamy wiosny w lesie
HGTV: Wiosenne prace w warzywniku. Jak przygotować glebę
HGTV: Wiosenne prace w warzywniku. Jak przygotować glebę
Przygotowania do wiosny
Przygotowania do wiosny
Wiosenna dawka energii od Qczaja
Wiosenna dawka energii od Qczaja
Olek Klembalski w piosence „Ulotnie”
Olek Klembalski w piosence „Ulotnie”
O Zimnej Zośce i Zimnych Ogrodnikach z pewnością wielokrotnie wiele z nas słyszało od babć pielęgnujących przydomowe ogródki. Przez te chłodniejsze majowe dni ogrodnicy boją się o rosnące na grządkach rośliny. Ale skąd wzięły się te nazwy? Kiedy wypadają chłodne dni w 2024 roku? Jakie przesądy są z nimi związane? Dowiedz się ze strony Dzień Dobry TVN.

Zimna Zośka i Zimni Ogrodnicy – co to jest?

Pod określeniami Zimna Zośka i Zimni Ogrodnicy kryje się zjawisko klimatyczne występujące w środkowej Europie, w tym w Polsce. Dochodzi wówczas do zmiany cyrkulacji i z obszarów polarnych dochodzi do nas zimne powietrze, co wywołuje m.in. ostatnie wiosenne przymrozki.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Wiosna

Krzysztof Skórzyński i grupa taneczna
Źródło: Dzień Dobry TVN
Wiosna, ach to ty!
Wiosna, ach to ty!
Jaka będzie wiosna w tym roku? (napisy)
Jaka będzie wiosna w tym roku? (napisy)
Wiosna w Ogrodzie Botanicznym w Krakowie
Wiosna w Ogrodzie Botanicznym w Krakowie
Atopowe zapalenie skóry atakuje wiosną – jak łagodzić objawy?
Atopowe zapalenie skóry atakuje wiosną – jak łagodzić objawy?
Skaldowie – „Wiosna”
Skaldowie – „Wiosna”
Wiosna już za rogiem, czas odkurzyć rower
Wiosna już za rogiem, czas odkurzyć rower
Szukamy wiosny w lesie
Szukamy wiosny w lesie
HGTV: Wiosenne prace w warzywniku. Jak przygotować glebę
HGTV: Wiosenne prace w warzywniku. Jak przygotować glebę
Przygotowania do wiosny
Przygotowania do wiosny
Wiosenna dawka energii od Qczaja
Wiosenna dawka energii od Qczaja
Olek Klembalski w piosence „Ulotnie”
Olek Klembalski w piosence „Ulotnie”

W tym czasie po utrzymującym się wyżu barycznym następuje zmiana cyrkulacji atmosferycznej i zaczyna napływać niż baryczny, czyli zimne powietrze z obszarów polarnych. Na podstawie badań przeprowadzonych przez Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Jagiellońskiego z lat 1881-1980 wynika, że w tym czasie (między 1 a 25 maja) następuje istotny spadek temperatury z dnia na dzień. Ustalono, że najwyższe, bo aż 34% prawdopodobieństwa wystąpienia ochłodzenia występuje między 10 a 17 maja.

Zimna Zośka 2024 - kiedy będzie?

Zimna Zośka i Zimni Ogrodnicy co roku wypadają zawsze w tych samych dniach - 12-15 maja. W 2024 roku zjawisko będzie trwało od niedzieli do środy. To właśnie w te dni możemy się spodziewać ochłodzenia. Miejmy nadzieję, że później będzie już tylko cieplej.

Czy to zjawisko spowodowane jest zmianami klimatu?

O Zimnej Zośce rozmawialiśmy w Dzień Dobry TVN w 2021 roku, z okazji wspomnienia świętej Zofii (15 maja) i z przyjemnością wracamy do tej rozmowy. Jak zauważył Piotr Stanisławski, bloger naukowy i dziennikarz, wiele ludowych mądrości zasłyszanych od starszych pokoleń bardzo często nie ma pokrycia w rzeczywistości. Inaczej jest właśnie z Zimnymi Ogrodnikami i Zimną Zośką, kiedy faktycznie dni są chłodne, co jest związane z czynnikami przyrodniczymi. Nie zmienia tego nawet ocieplający się klimat.

- Wciąż to się wydaje sprawdzać. Być może te ochłodzenia będą mniejsze, być może te wahnięcia będą nie tak zdecydowane, natomiast w tej chwili wydaje się, że to wciąż funkcjonuje. Podejrzewam, że jeszcze przez jakiś czas na pewno będziemy mogli korzystać z tej pradawnej wiedzy - mówił gość Dzień Dobry TVN.

Zimna Zośka i Zimni Ogrodnicy – skąd pochodzą nazwy?

Tradycyjnymi określeniami tych konkretnych dni są „zimni ogrodnicy”, a ich nazwy pochodzą od wspomnień ich patronów, czyli konkretnych świętych. Tymi ogrodnikami są: św. Pankracy (12 maja), św. Serwacy (13 maja), św. Bonifacy (14 maja). Liturgiczne wspomnienie św. Zofii, męczennicy rzymskiej, wypada z kolei 15 maja i stąd też właśnie określenie „zimna Zośka”. Dzień ten kończy wiosenne chłody. Ze świętem kojarzony jest również św. Izydor, który w tradycji utrwalony jest jako rolnik, patron chłopów.

Mądrości ludowe dotyczące tych świąt

Ze świętami powiązane są różne mądrości ludowe, które zawarte są w przesądach. Brzmią one:

  • Pankracy, Serwacy, Bonifacy: źli na ogród chłopacy.
  • Na świętego Izydora często bywa chłodna pora.
  • Święta Zofija kłosy rozwija.
  • Za świętą Zofiją pola w kłos wybiją.

Jak zaplanować prace w ogrodzie w związku z Zimną Zośką?

Znając daty, w których zwykle pojawia się ochłodzenie, można tak zaplanować uprawę roślin, by ustrzec się przed stratami, które mogą spowodować przymrozki. Jest to szczególnie ważne w przypadku roślin (warzyw i kwiatów) bardzo wrażliwych na działanie niskich temperatur. Warto odłożyć ich zasadzenie na czas po Zimnej Zośce, czyli po 15 maja. Dotyczy to między innymi takich roślin, jak pomidory, cukinia, dynia, ogórek, a także zioła i rośliny ozdobne, pochodzące z cieplejszych stref klimatycznych.

Przyjęło się również, że dopiero po Zimnych Ogrodnikach i Zimnej Zośce można bezpiecznie wystawić na zewnątrz, czyli balkon lub taras, rośliny hodowane w doniczkach, które na zimę schowane zostały do domu czy mieszkania. Po 15 maja bezpieczniej jest też rozpocząć sadzenie kwiatów w skrzynkach balkonowych.

Zobacz także:

podziel się:

Pozostałe wiadomości