Słynna twarz królowej Egiptu
Chwała Nefertiti powróciła 6 grudnia 1912 r., kiedy niemiecki archeolog Ludwig Borchardt odkrył jej przepiękne popiersie wśród ruin w Amarnie. Dzieło jest uważane za najwspanialsze przedstawienie kobiety starożytnego świata i być może najsłynniejszy relikt starożytności.
W momencie odkrycia rzeźba była wyjątkowo dobrze zachowana, mimo że liczyła sobie 3000 lat. - Kolory, jakby dopiero co nałożono farbę. Praca absolutnie wyjątkowa - napisał Borchardt w swoim dzienniku wykopaliskowym cytowanym przez portal nationalgeographic.com.
Pomimo odkrycia popiersia Amarny, imię Nefertiti jest niewymieniane w wielu publikacjach na temat Egiptu napisanych przez XX-wiecznych uczonych. Szeroko zakrojona reforma religijna i polityczna Echnatona zajmuje centralne miejsce w historii tamtego okresu, podczas gdy Nefertiti odgrywa jedynie wspierającą rolę pięknej, wielkiej królewskiej żony i matki. Niedawne badania ujawniają, że jej rola jest znacznie bardziej złożona. Miała być zaangażowana w sprawy państwowe, zwłaszcza w ustanowienie monoteistycznego kultu Atona.
Rola królowej Nefertiti
Dokumentacja życia Nefertiti jest fragmentaryczna. Daty jej urodzenia i śmierci nie są znane. Wiadomo, że została wychowana na egipskim dworze królewskim. Jako dziecko prowadziła uprzywilejowane życie, była otoczona splendorem. Za czasów faraona Amenhotepa III Egipt był bogaty i bezpieczny. Poślubiła następcę tronu jako nastolatka, choć niektórzy uważają, że mogła być młodsza.
Amenhotep IV zmienił imię na Echnaton w piątym roku swojego panowania. Nefertiti cieszyła się statusem, jakiego nie miała żadna kobieta w historii Egiptu. Przede wszystkim stała się kimś, kogo egiptolog Kara Cooney nazywa "główną kapłanką i ideologiczną muzą".
Aby nowa religia faraona odniosła sukces, Echnaton potrzebował Nefertiti. Została wyniesiona jako równorzędna w kulcie Atona, boga słońca, otrzymała zaszczyty większe niż jakakolwiek egipska królowa przed nią, a nawet dostała własną świątynię.
Partnerstwo Echnatona i Nefertiti zwiastowało szereg wielkich zmian, jakie ich rządy przyniosły Egiptowi - w tym przeniesienie stolicy. Poprzednią były Teby (obecnie Luksor), miasto ściśle związane ze starożytnymi politeistycznymi bóstwami. Próbując uciec od starego porządku, faraon przeniósł się na dziewicze tereny około 402 km na północ na wschodni brzeg Nilu w środkowym Egipcie. Tam wzniósł swoją zupełnie nową stolicę, Akhetaton (obecnie znaną jako Amarna) i ustanowił ją centrum monoteizmu.
Wiele twarzy królowej
Dzieła sztuki z tzw. okresu amarneńskiego (1349-1336 p.n.e.) pokazywały znaczenie Nefertiti za panowania jej męża. W krótkim czasie klasyczne kanony sztuki zostały zerwane i zastąpione. Wcześniej postacie zarówno męskie, jak i żeńskie były zwykle silnie stylizowane. Ludzie byli szczupli, przedstawieni w płaskim, dwuwymiarowym stylu z twarzą i ciałem w profilu oraz oczami i ramionami skierowanymi do przodu.
Ten kanon piękna zmienił się diametralnie za czasów Nefertiti. Linie, które wcześniej były sztywne i proste, stały się płynne, zakrzywione i bardziej naturalne. Przedstawienia zarówno Echnatona, jak i Nefertiti zostały narysowane przy użyciu bardziej falistych krzywych. Oboje mieli duże usta, długie twarze i nosy, wydłużone ciała, wystające brzuchy i szerokie biodra. W nowym stylu postacie męskie i kobiece były przedstawiane podobnie. Uczeni uważają, że symbolizowało to Atona jako ojca i matkę narodu egipskiego. Faraon, podobnie jak Aton, musiał wcielić się w obie role, aby stworzyć nierozerwalną jedność.
Kiedy Echnaton i Nefertiti wprowadzili kult jedynego boga, wykorzystali sztukę do jej głoszenia. Stała się narzędziem podkreślania radykalnych reform: wszystkie dotychczasowe kanony estetyczne musiały zostać wyeliminowane dla nowego początku. Wraz z ustanowieniem nowego kultu sztuka egipska nagle zaczęła wyglądać inaczej.
Konsekwencje zmian w Egipcie
Podczas gdy rodzina Nefertiti wydawała się żyć w harmonii, egipska kultura, religia, polityka i gospodarka zostały znacznie zakłócone. W 1349 r. p. n. e. zbudowanie nowego, odległego miasta było zadaniem niezwykle kosztownym. Założenie stolicy pogrążyło cały Egipt w chaosie. Nowa religia wstrząsnęła kulturą opartą na politeizmie, z rozległą siecią świątyń kapłanów i wiernych. Podatki były ogromne. Tysiące Egipcjan, w tym wiele dzieci, zostało zmuszonych do budowy nowego miasta Atona, a także pomników i świątyń.
Echnaton i Nefertiti rządzili przez około 17 lat. Panowanie faraona zakończyło się jego śmiercią w wieku około 40 lat. Egipt ostatecznie powróci do swoich dawnych zwyczajów, a Echnaton został wypisany z historii. Jego pomniki i posągi zniszczono lub rozebrano. Kult Atona ustał, wrócił politeizm. Nowa stolica została opuszczona i przez ponad 3000 lat pogrążała się w zapomnieniu.
Życie Nefertiti po śmierci męża jest przedmiotem wielkiej debaty wśród egiptologów. Zgadzają się jedynie, że przeżyła swojego męża. Niektórzy uczeni uważają, że około pięć lat przed śmiercią Echnaton wyniósł swoją wielką żonę na "współkróla" i nadał jej nowe imię: Ankhcheperure Neferneferuaten. Zgodnie z tą teorią, po śmierci Echnatona Nefertiti objęła tron i poprowadziła swój kraj w stronę kolejnego męskiego faraona, jej pasierba - Tutenchamona.
Ostateczne miejsce spoczynku Nefertiti nie zostało jeszcze znalezione. Stele Echnatona, grupa inskrypcji na pomnikach królewskich, wskazują, że miała zostać pochowana w Królewskim Grobie Echnatona w Amarnie, ale jej grobu tam nie ma. Uczeni zaczęli szukać w Dolinie Królów, a nawet w grobowcu jej pasierba. Nieinwazyjne skany radarowe w grobowcu Tutanchamona wykryły anomalie, a niektórzy spekulują, że te przestrzenie mogą być miejscem ostatecznego spoczynku Nefertiti. Poszukiwania nadal trwają.
Jesteśmy serwisem kobiecym i tworzymy dla Was treści związane ze stylem życia. Pamiętamy jednak o sytuacji na Ukrainie. Chcesz pomóc? Sprawdź, co możesz zrobić. Pomoc. Informacje. Porady.
Zobacz także:
- Chciała wyglądać jak egipska królowa. 51 operacji plastycznych kosztowało ją milion zł
- Zajrzeliśmy do grobu Tutanchamona. Jakie skarby się w nim kryły?
- Co warto zobaczyć w Gizie? Nie tylko piramidy
Autor: Agnieszka Mrozińska
Źródło: nationalgeographic.com
Źródło zdjęcia głównego: Photos.com/Getty Images