Historia Tyńca – jak wygląda dziś i jakie atrakcje proponuje?

Tyniec to podkarpacka wieś, która została włączona do Krakowa. Znajduje się w niej XI-wieczny klasztor benedyktynów.
Tyniec - co warto zobaczyć? Zwiedzanie, zabytki
Źródło: Krzysztof Nahlik/Getty Images
Tyniec w przeszłości był niewielką wioską. W ubiegłym wieku został wcielony do Krakowa. Znany jest przede wszystkim dzięki klasztorowi benedyktynów. Jakie atrakcje warto odwiedzić w tym miejscu?

Zespół opactwa benedyktynów to najważniejszy zabytek, jaki można znaleźć w Tyńcu. To niezwykle ciekawe miejsce, którego obecny wygląd jest efektem trwających ponad pół wieku prac. Dziś w murach klasztoru organizowane są różne warsztaty, medytacje, nie brakuje też atrakcji dla dzieci.

Ślady osadnictwa w Tyńcu i okolicach z epoki neolitu i brązu

Tyniec to dawna podkarpacka wieś. Nazwa miejscowości pochodzi od słowa "tyn" oznaczającego ogrodzenie lub mur. W 1973 roku Tyniec został wcielony do Krakowa. Dziś znajduje się ok. 12 km od centrum stolicy Małopolski, na malowniczym prawym brzegu Wisły. Tyniec, a przede wszystkim klasztor mieszczący się na jego terenie, to ciekawe miejsce. Mimo że nie jest tak znany jak Zamek Królewski w Krakowie, to warto go odwiedzić.

Bliskie sąsiedztwo Wisły i ukształtowanie terenu sprawiły, że dość wcześnie zaczęło rozwijać się tu osadnictwo. Dowodem tego są odkryte na znajdujących się w pobliżu Skałkach Piekarskich liczące 12 tys. lat ślady osadnictwa człowieka. Świadczą o tym również znalezione w Tyńcu zabytki archeologiczne. Potwierdzają one, że na Górze Klasztornej ok. 2300 roku p.n.e. istniała osada. Znaleziono tutaj między innymi pozostałości po najstarszej w Polsce mennicy, która zajmowała się przede wszystkim wylewaniem monet celtyckich.

Jak spędzić wakacje?

Uwaga TVN
Uwaga TVN. Wojciech Ż. organizował wakacje na Zanzibarze
Uwaga TVN. Wojciech Ż. organizował wakacje na Zanzibarze
Wakacje w tym roku droższe o średnio 20%
Wakacje w tym roku droższe o średnio 20%
Boom na wakacje we wrześniu
Boom na wakacje we wrześniu
Czy to dobry czas na planowanie wakacji?
Czy to dobry czas na planowanie wakacji?
Na wakacje zagraniczne samochodem czy samolotem?
Na wakacje zagraniczne samochodem czy samolotem?

Tyniec – historia opactwa

Tyniec ma za sobą burzliwą historię. Na początku X wieku zamieszkiwany był przez Wiślan. Później oddano go benedyktynom. Okazało się to przełomowym momentem historycznym. Szczególnie wybudowane w tym miejscu opactwo odegrało ważną rolę w dziejach miejscowości. Warto jednak zaznaczyć, że do dnia dzisiejszego nie ma pewności, kto stoi za fundacją opactwa i kiedy ono powstało.

Kronikarz Jan Długosz w swoich zapiskach podał rok 1044. Jednak pierwszy dokument, który dotyczy posiadłości klasztornych, pochodzi z 1125 r. Istnieją dwie teorie dotyczące założenia klasztoru. Jedna z nich mówi, że powstał on w pierwszej połowie XI w., a jego założycielem był Kazimierz Odnowiciel. Według drugiej koncepcji, opactwo powstało dzięki Kazimierzowi Szczodremu, który sprowadził mnichów w 1076 r.

Pierwszym opatem Tyńca został Aron, mnich z Cluny, który pełnił funkcję biskupa krakowskiego. Ważnym momentem dla klasztoru była napaść Mongołów, do której doszło w 1259 r. Po tym wydarzeniu budynki opactwa zostały szybko odbudowane i dodatkowo umocnione. Chroniła je stała załoga wojskowa i mur obronny z blankami i strzelnicami. Dobrymi czasami dla opactwa były lata, w których opatem był Mścisław z Lusławic (przełom XIV i XV wieku). Jego zasługą było uporządkowanie spraw majątkowych opactwa. Poza tym ufundował dwie księgi liturgiczne. W XV wieku powstał kościół gotycki, którego pozostałości do dziś dostrzec można w bryle świątyni.

Na początku XVII wieku rozpoczęto przebudowę kościoła z gotyckiego na barokowy. W XVIII wieku opactwo zostało zamienione przez konfederatów w twierdzę. To w niej w 1772 r. konfederaci barscy bronili się przed wojskami rosyjskimi. W tamtym czasie klasztor uległ poważnemu zniszczeniu. Sytuacji nie poprawiła likwidacja opactwa (w 1816 r.) przez zaborców austriackich i pożar w 1831 r. Od tamtej chwili zabytek w Tyńcu zaczął popadać w ruinę. Benedyktyni powrócili do niego dopiero w 1939 r. Klasztor odbudowywano od 1947 r. do początku XXI wieku.

Klasztor w Tyńcu – zwiedzanie

Do opactwa prowadzą dwie bramy, jedna z nich posiada otwór strzelniczy, natomiast druga znajduje się w budynku Opatówki. Zwiedzanie opactwa rozpoczyna się na gotyckim krużganku, który łączy kościół z częścią mieszkalną. Krużganek pełni również rolę miejsca spotkań i rozmów z odwiedzającymi to miejsce. Znajduje się tam kilka zabytkowych rzeźb, m. in. św. Piotra i Pawła.

Wewnątrz krużganka mieści się niewielki ogród. Z przebudowanego w XV wieku opactwa romańskiego pozostało bardzo mało. Do naszych czasów dotrwały fundamenty, pozostałości ścian oraz portal z pierwszego kościółka. Kościół, w którym codziennie odbywają się msze i modlitwy, to świątynia barokowa, w której podziwiać można XVIII-wieczną ambonę. Ważnymi pomieszczeniami na terenie klasztoru są gotycki kapitularz i skryptorium, w którym w przeszłości przepisywano księgi.

Latem kościół zmienia się w salę koncertową, w której odbywają się występy zaplanowane w ramach Benedyktyńskiego Lata Muzycznego. Zejście w podziemia klasztoru umożliwia bliższe poznanie historii tego miejsca. W nowoczesnym muzeum, które znajduje się w odbudowanej w 2008 r. części opactwa, można podziwiać romańskie detale, takie jak bazy oraz rekonstrukcję średniowiecznej posadzki kościoła. Poza wystawami stałymi organizowane są tu też wystawy czasowe.

Każdy miłośnik historii, i nie tylko, musi wiedzieć, że przyjeżdżając do klasztoru, można zostać dłużej niż tylko na krótkie zwiedzanie. Odbywają się tu medytacje i warsztaty (np. układania kwiatów). Tyniec dysponuje również atrakcjami dla dzieci. Najmłodsi odwiedzający klasztor uczą się rzeźbić w glinie. W tynieckim klasztorze można poznać historię książki i zgłębić tajniki kaligrafii.

Zobacz także:

podziel się:

Pozostałe wiadomości