Te dwa dni w ciągu roku, kiedy zarówno dzień, jak i noc mają identyczną długość, mają nie tylko astronomiczne znaczenie. Równonoc wiosenna i jesienna już od czasów starożytności są niezwykle ważnym momentem w ciągu roku, obecnie jednak, wraz z postępem technologii, niewiele osób zastanawia się nad ich pierwotnym znaczeniem.
Oczywiście, pierwsze, z czym kojarzy się dzień równonocy, to początek nowej pory roku – astronomicznej wiosny lub jesieni. Z równonocy wywodzi się jednak znacznie więcej tradycji praktykowanych do dziś. Zobacz, na czym dokładnie polega to zjawisko i z jakimi obrzędami jest związane.
Co to jest równonoc?
Równonoc, nazywana również ekwinokcjum, to termin, którym określa się moment przechodzenia Słońca przez jeden z dwóch punktów (punktu Barana lub punktu Wagi). Zjawisko to występuje dwa razy w ciągu roku, wiosną oraz latem. Dni równonocy występują między przesileniem letnim oraz przesileniem zimowym.
W nieco szerszym znaczeniu, terminem równonocy przyjęło się określać nie tylko sam moment przejścia Słońca, ale całą dobę, w której to zjawisko ma miejsce. Podczas dni równonocy Słońce znajduje się tyle samo czasu pod i nad horyzontem. Ma to także wpływ na kąt padania promieni słonecznych – tylko podczas równonocy znajdują się one pod kątem prostym względem równika. Często mówi się także o zjawisku równonocy jako o dniu, w którym długość dnia i nocy są jednakowe, choć nie jest to do końca prawda (długość dnia i nocy nigdy nie jest dokładnie taka sama). Czas trwania dnia i nocy jest jednak bardzo zbliżony, wynosi bowiem około 12 godzin, przy czym nie tylko podczas tych dwóch dób, lecz także kilka dni przed równonocą i kilka dni po niej.
Równonoc jesienna
Równonoc jesienna to moment, w którym Słońce przechodzi przez punkt Wagi. Na półkuli północnej równonoc jesienna występuje w nocy z 22 na 23 września.
Równonoc wiosenna
W nocy z 20 na 21 marca na półkuli północnej ma miejsce równonoc wiosenna. W tym czasie Słońce przechodzi dokładnie przez punkt Barana.
Równonoc wiosenna i jesienna – ich znaczenie historyczne
Równonoc wiosenna miała ogromne znaczenie dla ludzi już w starożytności. Zjawisko to było sygnałem, że już niedługo nadejdzie wiosna, przyroda obudzi się do życia, można będzie uprawiać rośliny, następnie zbierać plony i gromadzić zapasy. Natomiast równonoc jesienna była dla ludzi zapowiedzią, że w niedługim czasie nadejdą najchłodniejsze dni w roku.
Niezwykle istotne znaczenie miała równonoc wiosenna dla Egipcjan oraz Rzymian, którzy z tej okazji odprawiali uroczystości odrodzenia.
Równonoc jesienna – ciekawe tradycje
Osoby zainteresowane tematyką astrologii, a także wyznawcy wiccanizmu, duże znaczenie nadają dniom równonocy jesiennej. Niektórzy chętnie obchodzą wtedy sabat Mabon, czyli święto, które zwiastuje początek nowej pory roku. Mabon to czas, w którym nie tylko dzień równa się z nocą, lecz także moment, w trakcie którego równoważą się dwie siły – dobra i zła. Obchodzący święto chętnie ozdabiają w tym czasie swoje domy, wykorzystując w tym celu sezonowe warzywa, jarzębinę oraz kolorowe liście.
Ważnym świętem związanym z dniami równonocy jesiennej są dożynki. Według tradycji słowiańskiej Święto Plonów to czas, w którym należy podziękować za zbiory, zgromadzone zapasy i jednocześnie poprosić o urodzaj na przyszły rok. Dożynki do dziś mają charakter ogólnopaństwowy i obchodzone są w wielu krajach światach. W przeszłości podczas tego święta (obchodzonego dokładnie w dzień równonocy) wykonywane były również rytuały, które miały na celu odegnać zło, a przywołać szczęście i dobrobyt dla całego domu lub wioski.
Równonoc wiosenna – obrzędy
W religii chrześcijańskiej przyjęło się, że święta Wielkanocy zawsze obchodzone są po równonocy wiosennej. Jajka, będące znakiem tego święta, są jednocześnie symbolem nowego życia i płodności, czyli nadchodzącej pory roku. Duże znaczenie ma to zjawisko także w wierze buddystów, którzy w okresie równonocy organizują tygodniowe święto Hidan. W krajach arabskich z kolei jest to dzień, w którym świętuje się Dzień Matki.
Wśród pogańskich tradycji, które cieszą się dużą popularnością m.in. w Polsce, jest topienie Marzanny, stanowiącej symbol śmierci oraz zimy. Utopienie tej słowiańskiej bogini ubranej na kolorowo i ozdobionej masą wstążek ma na celu przywołanie wiosny i ciepłych dni.
Zobacz także:
- Kiedy zmiana czasu na zimowy w 2023 roku? Będziemy spać dłużej czy krócej?
- Kiedy wypada początek meteorologicznej, astronomicznej i kalendarzowej jesieni 2023?
- Przesilenie jesienne jako sezonowa choroba afektywna. Jak sobie z nim radzić?
Autor: Anna Kobyłka
Źródło zdjęcia głównego: Fot. Getty Images/Evgeni Dinev Photography